Tiểu luận Bội chi ngân sách Nhà nước

Tiểu luận 
Bội chi ngân sách nhà nước 
LỜI MỞ ĐẦU 
Như chung ta đa biết ,bội chi ngan sach la một vấn đề ma cac quốc gia đều 
gặp phải .Việc Xử ly bội chi ngan sach nha nước (NSNN) la một vấn đề 
nhạy cảm, bởi no khong chỉ tac động trước mắt đối với nền kinh tế ma con tac 
động đến sự phat triển bền vững của mỗi quốc gia. Vi vậy mỗi quốc gia đều có 
những biện pháp thich hợp nhằm khắc phục bội chi ngan sach đua bội chi đến 
một mức nhất định .Chinh phủ Việt Nam cũng khong phải la một ngoại lệ . 
Trong bối cảnh kinh tế toan cầu đang co những biến động lớn như: gia dầu 
tăng cao, khủng hoảng tai chinh tại Mỹ, tinh trạng lạm phat diễn ra nhiều nước 
tren thế giới, vấn đề kiềm chế lạm phat đặt ra vo cung cấp bach khong chỉ ở 
Việt Nam. Vậy xử ly bội chi NSNN như thế nao để ổn định vĩ mo, thực hiện hiệu 
quả cac mục tieu chiến lược về phat triển kinh tế – xa hội, tăng trưởng kinh tế 
va kiềm chế lạm phat hiện nay? cac giải phap khắc phục bội chi ngan sach nha 
nước Việt Nam hien nay la gi ? Những ưu nhược điểm của cac giải phap đo đối 
với sự phap triển kinh tế Việt Nam hien nay 
I) KHAI NIỆM VA PHAN LOẠI 
1. Khai niệm ngan sach nha nước: 
Luật Ngan sach Nha nước đa được Quốc hội Việt Nam thong qua năm 1996 
định nghĩa: Ngan sach Nha nước la toan bộ cac khoản thu, chi của quốc gia 
trong dự 
toan đa được cơ quan chinh phủ co thẩm quyền quyết định va được thực 
hiện 
trong một năm để đảm bảo thực hiện cac chức năng va nhiệm vụ của chinh 
phủ. 
2. Khai niệm tham hụt ngan sach nha nước: 
2.1. Thu ngan sach nha nước: Chinh phủ dung quyền lực của minh để tập 
trung một bộ phận của tổng sản phẩm quốc dan để hinh thanh quỹ tiền tệ tập 
trung của quốc gia lam nguồn để thực hiện nhiệm vụ của minh. Cac nguồn 
thu 
chinh: 
 Thu từ cac hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nước: Thu từ sản xuất, 
thu từ 
lưu thong - phan phối hang hoa, thu từ hoạt động dịch vụ 
 Thu từ nguồn thu ngoai nước: thu từ vay nợ va viện trợ của ngoại quốc 
2.2. Khai niệm: 
Tham hụt ngan sach nha nước, hay con gọi la bội chi ngan sach nha nước, la 
tinh 
trạng khi tổng chi tieu của ngan sach nha nước vượt qua cac khoản thu 
"khong 
mang tinh hoan trả" của ngan sach nha nước. 
3. Phan loại tham hụt ngan sach nha nước: 
Tai chinh cong hiện đại phan loại tham hụt ngan sach thanh hai loại: thâm 
hụt cơ 
cấu va thâm hụt chu kỳ. 
 Thâm hụt cơ cấu la cac khoản tham hụt được quyết định bởi những chinh 
sach tuy biến của chinh phủ như quy định thuế suất, trợ cấp bảo hiểm xa hội 
hay 
quy mo chi tieu cho giao dục, quốc phong,... 
 Thâm hụt chu kỳ la cac khoản tham hụt gay ra bởi tinh trạng của chu kỳ 
kinh 
tế, nghĩa la bởi mức độ cao hay thấp của sản lượng va thu nhập quốc dan. Vi 
dụ 
khi nền kinh tế suy thoai, tỷ lệ thất nghiệp tăng sẽ dẫn đến thu ngan sach từ 
thuế giảm xuống trong khi chi ngan sach cho cho trợ cấp thất nghiệp tăng 
len. 
II) THỰC TRẠNG BỘI CHI NGAN SACH NHA NƯỚC VIỆT 
NAM HIỆN NAY . 
Chỉ tieu năm 2007 năm 2008 Năm2009 
Tổng thu can đối NSNN 281900 323000 389900 
Thu kết chuyển từ năm trước sang 19000 9080 14100 
Tổng chi can đối ngan sach nha 
nước 357400 398980 481300 
Bội chi ngan sach nha nước 56500 66900 873090 
Tỷ lệ bội chi NSNN so với GDP 5% 5% 4,82% 
Thực tế trong những năm qua chung ta đa kiểm soat được mức độ chi ngan 
sach nha 
nước ở mức giới hạn cho phep ( khong qua 5% GDP tren năm) va nguồn 
vay chủ yếu la 
chi cho đầu tư phat triển. Ngoai ra chung ta cũng tich lũy được một phần từ 
nguồn thu 
thuế ,phi, lệ phi, chi đầu tư phat triển. Đay la những thanh cong bước đầu 
đang ghi nhận 
trong cong tac quản li can đối ngan sach nha nước cũng như kiểm soat vấn 
đề bội chi 
ngan sach nha nước. 
D i đay chung toi xin đ a cac s li u v can đ i d toan ngan ướ ư ố ệ ề ố ự sach 
nha nước trong 
những năm gần đay (từ năm 2007 đến 2009 ) 
Bảng can đoidự toan ngan sach nha nước năm 2007 
Can đối dự toan ngan sach nha nước 2007 
(28/11/2006 16:17) 
Đơn vị tinh: Tỷ 
đồng 
STT CHỈ TIEU 
DỰ TOAN 
NĂM 2007 
A TỔNG THU CAN ĐỐI NGAN SACH NHA 
NƯỚC 281.900 
1 THU NỘI ĐỊA (KHONG KỂ THU TỪ DẦU THO) 151.800 
2 THU TỪ DẦU THO 71.700 
3 THU CAN ĐỐI TỪ HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU, 
NHẬP KHẨU 55.400 
4 THU VIỆN TRỢ KHONG HOAN LẠI 3.000 
B THU KẾT CHUYỂN TỪ NĂM TRƯỚC SANG 19.000 
C TỔNG CHI CAN ĐỐI NGAN SACH NHA 
NƯỚC 357.400 
1 CHI ĐẦU TƯ PHAT TRIỂN 99.450 
2 CHI TRẢ NỢ VA VIỆN TRỢ 49.160 
3 
CHI PHAT TRIỂN SỰ NGHIỆP KINH TẾ - XA 
HỘI, QUỐC PHONG, AN NINH, QUẢN LY 
HANH CHINH NHA NƯỚC, ĐẢNG, ĐOAN THỂ 
(1) 
174.550 
4 CHI THỰC HIỆN CHINH SACH ĐỐI VỚI LAO 
ĐỘNG DOI DƯ 500 
5 CHI CẢI CACH TIỀN LƯƠNG (2) 24.600 
6 CHI B SUNG Ổ QUỸ DỰ TRỮ TAI CHINH 100 
7 DỰ PHONG 9.040 
D BỘI CHI NGAN SACH NHA NƯỚC 56.500 
TỶ LỆ BỘI CHI SO GDP 5% 
NGUỒN BU ĐẮP BỘI CHI NGAN SACH NHA 
NƯỚC 
1 VAY TRONG NƯỚC 43.000 
2 VAY NGOAI NƯỚC 13.500 
Dự toan thu ngan sach nha nước quốc hội quyết định la 281900 tỉ đồng; 
phấn đấu cả năm 
ước đạt 287900 tỉ đổng, vượt 2,1% (6000 tỉ đồng). So với dự toan, tăng 
11,6% so với thực 
hiện năm 2006. Trong điều kiện dự toan năm 2007 được xay dựng ở mức 
cao, qua trinh 
điều hanh phat sinh nhiều kho khăn ảnh hưởng trực tiếp đến số thu ngan 
sach như sản 
lượng dầu tho, thanh toan giảm lớn so với dự toan, thực hiện điều chỉnh 
giảm thuế để 
binh ổn gia cả thị trường thi kết quả thu như vậy la tich cực. Dự toan chi 
quốc hội 
quyết định la 357400 tỉ đồng, bao gồm cả nhiệm vụ chi từ số thu kết chuyển 
năm 2006 
sang năm 2007 (19000 tỉ đồng); ước cả năm đạt 368340 tỉ đồng, tăng 3,1% 
(10940 tỉ 
đồng) so với dự toan bằng 32,3% tăng 14,6% so với thực hiện năm 2006. 
Bộ chi ngan sach năm 2007 được quốc hội quyết định la 56500 tỉ đồng ước 
cả năm la 
56500 tỉ đồng, chiếm 4,95% GDP (tinh theo thống ke tai chinh CP-GFS la 
1,7% GDP bằng 
mức quốc hội quyết định, được đảm bảo bằng cac nguồn vay bu đắp bộ chi 
đung với dự 
toan năm.) 
Thực hiện nghị quyết của quốc hội trong chỉ đạo điều hanh ngan sach nha 
nước năm 
2007 dự kiến sẽ danh 9080 tỉ đồng (ngan sach trung ương 7000 tỉ đồng, 
ngan sach địa 
phương 2080 tỉ đồng) kết chuyển sang năm 2008 để thực hiện cải cach tiền 
lương. Đến 
31/12/2007 dư nợ chinh phủ (bao gồm cả nợ trai phiếu chinh phủ) bằng 
35,9% GDP dư 
nợ nước ngoai của quốc gia bằng 30,4% GDP, trong giới hạn đảm bảo an 
ninh tai chinh 
quốc gia va ổn định cac chỉ tieu kinh tế vĩ mo. 
Bảng can đối dự toan ngan sach nha nước năm 2008 
T đ ng - ỷ ồ In billions of dong 
Stt 
No Chỉ tieu - Items D toan ự 
Plan 2008 
A Tổng thu can đối ngan sach nha nước 
Total state budget balancing revenues 323,000 
1 Thu nội địa (khong kể thu từ dầu tho) 
Domestic revenue (excluding oil revenues) 189,300 
2 Thu dầu tho - Oil revenues 65,600 
3 Thu can đối từ hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu 
Revenues from import-export, net 64,500 
4 Thu viện trợ khong hoan lại - Grants 3,600 
B Thu kết chuyển từ năm trước sang 
Brought forward revenues 9,080 
C Tổng chi can đối ngan sach nha nước 
Total state budget balancing expenditures 398,980 
1 Chi đầu tư phat triển 
Development investment expenditures 99,730 
2 Chi trả nợ va viện trợ 
Repayment of debt and provision of aids 51,200 
3 
Chi phat triển sự nghiệp kinh tế - xa hội, quốc 
phong, an ninh, quản ly hanh chinh nha nước, đảng, 
đoan thể 
Expenditure on socio-economics, defense, public 
security, public administration, party and unions 
208,850 
4 Chi cải cach tiền lương 
Salary reform expenditure 28,400 
5 Chi bổ sung quỹ dự trữ tai chinh 
Transfer to financial reserve fund 100 
6 Dự phong - Contingencies 10,700 
D Bội chi ngan sach nha nước - State budget deficit 66,900 
Tỷ lệ bội chi so GDP - Budget deficit as share of 
GDP 5% 
Nguồn bu đắp bội chi - Deficit financing 
1 Vay trong nước - Domestic borrowings 51,900 
2 Vay ngoai nước - External borrowings 15,000 
Dự toan thu can đối ngan sach nha nước năm 2008 la 323000 tỉ đồng phấn 
đấu cả năm 
đạt 399000 tỉ đồng, vượt 23,5% (76000 tỉ đồng so với dự toan, tăng 26,3% 
so với thực 
hiện năm 2007, đạt tỉ lệ động vien 26,8% GDP, trong đo từ thuế va phi đạt 
24,9% GDP, 
;loại trừ yếu tố tăng thu do tăng gia dầu tho thi đạt tỉ lệ động vien 23,5% 
GDP (thuế va 
phi đạt 21,6% GDP) chinh phủ tập trung chỉ đạo tăng cường cong tac quản 
ly thu ngan 
sach năm 2008. 
Dự toan chi can đối ngan sach nha nước quốc hội quyết định la 398900 tỉ 
đồng ước thực 
hiện cả năm đạt 474280 tỉ đồng vượt 18,9% so với dự toan, tăng 22,3% so 
với thực hiện 
năm 2007. 
Bộ chi ngan sach nha nước năm 2008 quốc hội quyết định la 66900 tỉ đồng. 
Ước cả 
năm bộ chi ngan sach thực hiện la 66200 tỉ đồng bằng 4,95% GDP khi xay 
dựng kiểm 
toan. Đến ngay 31/12/2008 dư nợ chinh phủ (bao gồm cả nợ trai phiếu chinh 
phủ) bằng 
33,5% GDP dư nợ ngoai nước của quốc gia bằng 27,2% GDP trong giới hạn 
đảm bảo an 
ninh tai chinh quốc gia va ổn định cac chỉ tieu kinh tế vĩ mo. 
Cong tac tai chinh ngan sach năm 2008 con những kho khăn tồn tại. 
Thu ngan sach tăng nhưng chưa vững chắc chủ yếu la do gia dầu tho va thuế 
xuất nhập 
khẩu .Thu ngan sach những thang cuối năm co chiều hướng giảm do sản 
xuất kinh doanh 
gặp kho khăn 
Cac b ,nganh ,đ a ph ng đa bam sat đi u hanh d toan ngan ộ ị ươ ề ự sach nha 
nước được giao 
nhưng triển khai vốn đầu tư xay dựng cơ bản cả từ nguồn ngan sach nha 
nước va nguồn 
trai phiếu chinh phủ con chậm 
Quản ly chi tieu ngan sach đa được tăng cường nhưng vẫn con tinh trạng 
lang phi ,kem 
hiệu quả ,một số nơi chưa thật sự quan triệt để tiết kiệm chi ngan sach nha 
nước . 
Bảng can đối dự toan ngan sach nha nước năm 2009 
Đơn vị tinh: Tỷ đồng 
STT Chỉ tieu 
Dự toan 
năm 2009 
A Tổng thu can đối ngan sach nha nước 389,900 
1 Thu nội địa 233,000 
2 Thu từ dầu tho 63,700 
3 Thu can đối từ hoạt động xuất khẩu, nhập 
khẩu 88,200 
4 Thu viện trợ khong hoan lại 5,000 
B Thu kết chuyển từ năm trước sang 14,100 
C Tổng chi can đối ngan sach nha nước 491,300 
1 Chi đầu tư phat triển 112,800 
2 Chi trả nợ va viện trợ 58,800 
3 Chi phat triển sự nghiệp kinh tế - xa hội, 
quốc phong, an ninh, quản ly hanh chinh 269,300 
4 Chi cải cach tiền lương 36,600 
5 Chi bổ sung quỹ dự trữ tai chinh 100 
6 Dự phong 13,700 
D Bội chi ngan sach nha nước 87,300 
Tỷ lệ bội chi so GDP 4.82% 
E Nguồn bu đắp bội chi ngan sach nha 
nước 87,300 
1 Vay trong nước 71,300 
2 Vay ngoai nước 16,000 
Dự toan thu ngan sach nha nước : dự toan tổng thu can đối ngan sach nha 
nước năm 2009 
la 389900 tỉ đồng,đạt tỷ lệ động vien 23%GDP trong đo từ thuế phi va lệ phi 
la 21,5% 
GDP la mức động vien ich cực . 
Về cơ cấu thu năm 2009 dự toan thu nội địa chiếm 59,8% tong thu ngan 
sach nha nước 
,thu dầu tho chiếm 16,3%, thu can đối từ hoạt động xuất nhập khẩu chiếm 
22,6% tong 
thu can đối ngan sach nha nước 
Dự toan chi ngan sach nha nước năm 2009 được xay dựng tren cơ sở cơ cấu 
lại chi ngan 
sach mục tieu gop phần kiềm chế lạm phat ổn định vĩ mo ,đảm bảo cac 
nguyen tắc : 
-Tếp tục cơ cấu lại ngan sach ,dảm bảo kinh phi thực hiện cac chinh sach an 
sinh xa 
hội va đieu chỉnh tiền lương ,cac khoản tăng chi theo tiền lương 
- bố tri tăng chi dự phong ,dự trữ quốc gia để đảm bảo an ninh lương thực va 
chủ động 
phong chống khắc phục hậu quả thien tai dịch bệnh ,bố tri đảm bảo chi trả 
nợ theo đung 
cam kết 
- bố tri kinh phi cho cac lĩnh vực giao dục -đao tạo -dạy nghề y tế ,khoa học 
-cong 
nghệ ,văn hoa thong tin ,bảo vệ moi trường ,nong nghiệp nong thon theo 
nghị quyết 
của đảng ,quốc hội 
-đap ng nhu c u chi cho cac nhi m v khac tren tinh th n tri t đ ứ ầ ệ ụ ầ ệ ể 
tiết kiệm ,tiếp tục ra 
soat thắt chặt chi xay dưng ,bố tri dự toan chi thường xuyen cho cac bộ cac 
cơ quan trung 
ương va cac địa phương cơ bản khong tăng so với năm 2008 ,giảm mức bội 
chi ngan sach 
nha nước dưới 5%GDP 
Dự toan chi ngan sach năm 2009 la 491300 tỉ đồng ,tăng 23,1% so với dự 
toan năm 2008: 
số tăng chi nay tập trung cho cac nhiệm vụ chinh 
Về chi ngan sach nha nước đa bố tri theo hướng cơ cấu lại cac khoản chi tập 
trung chi 
cho an sinh xa hội ,đầu tư phat triển con người thong qua giao dục ,y 
tế ,khoa học cong 
nghệ ,đồng thời thực hiện điều chỉnh tiền lương ở mức cao hơn so với lộ 
trinh đa được 
duyệt 
Được xay dựng trong bối cảnh cơ sở dự bao tinh hinh kinh tế van con kho 
khăn ,diễn 
biến thất thường của thị trường va cac biện phap kiềm chế lạm phat vẫn tiếp 
tục thực 
hiện ,việc điều chỉnh chinh sach thuế tạo thuận lợi hơn cho sản xuất kinh 
doanh nhưng 
bước đầu lam giảm thu ngan sach nha nước 
Về can đối ngan sach nha nước 
Bội chi ngan sach nha nước ở mức 4,82% GDP (giảm 3700 tỉ đồng so với 
tinh bội chi ở 
mức 5%) để gop phần kiềm chế lạm phat 
Những vấn đề cần co giải phap khắc phục trong tổ chức thực hiện : 
Về thu ngan sach nha nước : dự toan xay dựng vẫn con chứa đựng cac yếu 
tố rủi ro 
,chưa lường hết ,trong đo :thu nội địa từ hoạt động xuất nhập khẩu phụ 
thuộc nhiều vao 
khả năng kiểm soat lạm phat ,binh ổn kinh tế vĩ mo va phat triển sản xuất 
kinh doanh . 
thu dầu tho phụ thuộc vao yếu tố sản lượng va đặc biệt la yếu tố gia dang co 
biến động 
kho lường . 
D toan chi ngan sach nha n c da th c hi n c c u l i đ tăng c ự ướ ự ệ ơ ấ ạ ể 
ường an sinh xa hội , 
nhưng vẫn con kho khăn : dự toan chi đầu tư phat triển NSTW bố tri tăng 
10,1% so với dự 
toan năm 2008 ,nhưng vẫn con thấp so với nhu cầu ,đoi hỏi phải ra soat ,lựa 
chọn cong 
trinh ,dự an quan trọng để triển khai thực hiện . đồng thời phải tăng cường 
huy động 
nguồn lực đầu vao tư từ cac thanh phần kinh tế khac để phục vụ mục tieu 
phat triển kinh 
tế 
- một số nhu cầu chi chưa co khả năng bố tri đủ theo yeu cầu ,như chi bu 
chenh lệch 
lai suất tin dụng ưu đai ,chi thu hồi vốn ứng theo kế hoạch trong qua trinh 
điều 
hanh ,trường hợp co tang them thu NSTW sẽ bổ sung nguồn xử ly 
- Để thực hiện mục tieu kiềm chế lạm phat , đa bố tri giảm bội chi ngan sach 
nha 
nước , nhưng mức giảm chưa nhiều do nhu cầu an sinh xa hội va đầu tư phat 
triển 
con lớn . nếu giảm tiếp mức bội chi ngan sach thi sẽ phải giảm chi đầu tư 
phat triển 
,hiện dang rất kho khăn . 
- Dự toan chi thường xuyen bố tri cho cac bộ ,cơ quan trung ương ,cac địa 
phương 
ngoai cac khoản tăng chi theo chinh sach ,chế độ va nhiệm vụ mới phat 
sinh ,cac 
khoản chi con lại khong tăng so với dự toan năm 2008 trong khi gia cả 
tawng la kho 
khăn lớn ,đoi hỏi cac bộ ,cơ quan trung ương phải tiếp tục thực hiện triệt để 
cac 
biện phap sử dụng hiệu quả kinh phi va tiết kiệm chi 
Dự phong ngan sach nha nước bố tri đạt 2,8% tổng chi ngan sach nha 
nước ,trong đo 
dự phong NSĐP bằng 3,5% ,đảm bảo dự phong của c địa phương ở mức 3-
4%, dự phong 
NSTW 2,4% tổng chi NSTW , mức bố tri nay la raat mỏng so với yeu cầu 
chủ động phong 
chống thien tai dịch bệnh va sử ly cac nhiệm vụ đột xuất khac phat sinh 
trong năm . 
III) NGUYEN NHAN BỘI CHI NSNN 
Dựa vao hai loại tham hụt tren ta co 2 nguyen nhan cơ bản gay tham hụt 
ngan 
sach nha nước: 
 Nhom nguyen nhan thứ nhất la tac động của chinh sach cơ cấu thu chi 
của 
Nha nước. Khi Nha nước thực hiện chinh sach đẩy mạnh đầu tư, kich thich 
tieu 
dung s lam tăng m c b i chi NSNN. Ng c l i, th c hi ẽ ứ ộ ượ ạ ự ện chinh 
sach giảm đầu 
tư va tieu dung của Nha nước thi mức bội chi NSNN sẽ giảm bớt. Mức bội 
chi 
do tac động của chinh sach cơ cấu thu chi gay ra được gọi la bội chi cơ cấu. 
 Nhom nguyen nhan thứ hai la tac động của chu kỳ kinh doanh. Khủng 
hoảng 
lam cho thu nhập của Nha nước co lại, nhưng nhu cầu chi lại tăng len, để 
giải 
quyết những kho khăn mới về kinh tế va xa hội. Điều đo lam cho mức bội 
chi 
NSNN tăng len. ở giai đoạn kinh tế phồn thịnh, thu của Nha nước sẽ tăng 
len, 
trong khi chi khong phải tăng tương ứng. Điều đo lam giảm mức bội chi 
NSNN. 
Mức bội chi do tac động của chu kỳ kinh doanh gay ra được gọi la bội chi 
chu kỳ. 
IV) CAC GIẢI PHAP KHẮC PHỤC BỘI CHI NGAN SACH NHA 
NƯỚC Ở 
VIET NAM HIỆN NAY 
Xử ly bội chi ngan sach nha nước la một vấn đề nhạy cảm , bởi no khong 
chỉ tac động 
trước mắt tới nền kinh tế ma con tac động đến sự phat triển bền vững của 
mỗi quốc 
gia .Trong bối cảnh kinh tế toan cầu đang co những biến động lớn như : gia 
dầu tăng 
cao .khủng hoảng tai chinh tại mỹ ,tinh trạng lạm phat diễn ra nhiều nước 
tren thế 
giới,vấn đề kiềm chế lạm phat đặt ra vo cung cấp bach khong chỉ ở việt 
nam .Vậy xử ly 
bội chi ngan sach như thế nao đẻ ỏn định vĩ mo ,thực hiện hiệu quả cac mục 
tieu chiến 
lược về phat triển kinh tế -xa hội ,tăng trưởng kinh tế va kiềm chế lạm phat 
hiện nay ? 
Vấn đề thiếu hụt ngan sach thường lam cac nha chinh trị gia đau đầu giữa 
một ben la 
phat triển bền vững ,duy tri được tốc độ tăng trưởng kinh tế với một ben la 
nguồn lực co 
hạn .Đoi hỏi cac chinh trị gia phải lựa chọn để phu hợp với yeu cầu phat 
triển thực tế va 
sự phat triển trong tương lai .Từ sự lưa chọn đo họ đưa ra mức bọi chi hợp 
ly ,bảo đảm 
nhu cầu tai trợ cho tieu cũng như đầu tư phat triển kinh tế ,đong thời bảo 
đảm cho nợ 
quốc gia ở mức hợp ly .Bội chi ngan sach nha nước được hiểu một cach 
chung nhất la la 
sự vượt trọi về chi tieu so với tiền thu được trong năm tai khoa hoặc tham 
hụt ngan sach 
do sự cố y của chinh phủ tạo ra nhằm thực hien chinh sach kinh tế vĩ mo . 
Co nhiều cach 
để chinh phủ bu đắp thiếu hụt ngan sach như tăng thu từ thuế ,phi ,lệ phi ; 
giảm chi ngan 
sach ;vay nợ trong nước ,vay nợ nước ngoai ;phat hanh them tiền để phu đắp 
chi tieu ; 
Sử dụng phương phap nao ,nguồn nao tuy thuộc vao điều kiện kinh tế va 
chinh sach kinh 
tế tai chinh trong từng thời kỳ của mỗi quốc gia . 
Bội chi ngan sach tac động đến nền kinh tế vĩ mo phụ thuộc nhiều vao cac 
giải phap 
nhằm bu đắp bội chi ngan sach .Mỗi giải phap bu đắp đều lam ảnh hưởng 
đến can đối 
kinh tế vĩ mo .Chung ta hay cung đi tim hiểu một số giải phap cơ bản ma 
chinh phủ viet 
nam sử dụng để kiềm chế bội chi ngan sach hien nay . 
1.TĂNG THU GIẢM CHI 
Đay la bi n phap c b n nh t ma chinh ph th ng dung đ ệ ơ ả ấ ủ ươ ể giảm hộ 
chi ngan sach 
.Bằng quyền lực va nghĩa vụ của minh chinh phủ tinh toan để tăng cac 
khoản thu va cắt 
giảm chi tieu . 
Tăng thu va giảm chi la biện phap cổ tryền nhưng khong phải bao giờ cũng 
thực hiện 
thanh cong được bởi vi ở đay xả ra hai nghịch li kho giải quyết .Một la: 
trong bối cảnh tỉ 
lệ tăng trưởng GDP chưa lớn sẽ ảnh hưởng đến khả năng đầu tư vao tieu 
dung ở khu 
vực tư nhan bị hạn chế ,tức giảm động lực phat triển kinh tế .Hai la: khả 
năng giảm chi 
cũng co giới hạn nhất định ,nếu giảm chi vượt qua giới hạn thi cũng ảnh 
hưởng khong 
tốt đến qua trinh phat triển xa hội 
Chinh vi thế vấn đề đặt ra la chinh phủ pohai tinh toan phi tăng thu va giảm 
chi như thế 
nao để gay ảnh hưởng it nhất đến tăng trưởng kinh tế 
TĂNG THU 
Cong tac thu ngan sach nha nước phải đảm bảo mức động vien vao ngan 
sach nha nước 
hợp ly tăng nhanh tỉ trọng nội địa trong tổng thu ngan sach nha nước tập 
trung thực hiện 
thu đung,đủ ,kịp thời theo cac luật thuế nhằm động vien hợp ly ,khuyến 
khich sản cuất 
kinh doanh phat triển va đảm bảo nguồn lực thực hiện nhiệm vụ quan trọng 
phat triển 
kinh tế xa hội trong điều kiện hội nhập quốc tế chủ động ứng pho với cấc tac 
động của 
thị trường gia cả trong va ngoai nước ;đồng thời đẩy mạnh thực hiện cải cac 
thủ tục 
hanh chinh ,hải quan va mổ rộng cơ chế tự khai tự nộp tăng trach nhiệm 
người nộp thuế 
va cơ quan thu ;tăng cường kiểm tra chống thất thu ,nợ đọng tạo moi trường 
thuận lợi 
binh đẳng trong mọi doanh nghiệp của cac thanh phần kinh tế .Co cơ chế 
khuyến khich 
cac cấp tăng thu được hưởng hợp ly kết quả tăng thu so với nhiệm vụ nha 
nước giao theo 
quy định phap luật .Hiện nay tinh trạng nợ đọng thuế chưa được kiểm soat 
chặt chẽ .Vi 
vậy chinh phủ cần phải co giải phap kien quyết hơn trong việc kiểm soat 
nguồn thu từ 
thuế ,co biện phap kiểm soat hiệu quả thi sẽ gop phần tăng thu ngan sach 
nha nước 
như :Đẩy mạnh tuyen truyền giao dục để nang cao hiểu biết va tự giac thực 
hiện nghĩ 
vụ thuế ;đẩy mạnh kiểm tra ,thanh tra phat hiện va xủ ly kịp thời cac trường 
hợp ke khai 
khong đung ,khong đủ số thuế phải nộp để tăng thu tiền thuế cho ngan sach 
nha nước 
Chinh phủ cũng cần phải caỉ thiện cac nguồn thu ngan sach nay tranh tinh 
trạng ngan 
sach phụ thuộc qua nhiều (tới hơn 40% vao cac nguồn thu khong bền vững 
từ dầu mỏ va 
thuế nhập khẩu như hiện nay ) Cải cach thuế đặc biệt la thuế thu nhập ca 
nhan (hiện 
chiếm 2% ngan sach nha nước của Việt Nam, trong khi con số nay ở cac 
nền kinh tế hiện 
đại đều lớn hơn 20%) va thuế bất động sản. Ap dụng thuế bất động sản đung 
đắn la 
một cach đảm bảo sự bền vững trong ngan sach nha nước, đồng thời giup 
nha nước thực 
hiện được cac chương trinh đầu tư cơ sở hạ tầng vi quốc tế nhan sinh. 
Chinh phủ điều chỉnh tăng mức thuế xuất, thuế nhập bằng trần tối đa theo 
cam kết 
trong WTO của năm 2008 đối với cac hang hoa tieu dung khong khuyến 
khich nhập khẩu ( 
o to nguyen chi c, linh ki n va ph tung mo to, m t s m t ế ệ ụ ộ ố ặ hang điện 
tử điện lạnh) ; 
điều chỉnh giảm thuế nhập khẩu đối với một số nhom mặt hang thiết thực 
phục vụ sản 
xuất (clinke một số mặt hang sản xuất thức ăn chăn nuoi, giấy in bao) để 
gop phần 
binh ổn gia điều chỉnh tăng thuế xuất khẩu đối với hang hoa la tai nguyen 
thien nhien, 
khoang sản (dầu tho,than đa, quặng kim loại) điều chỉnh tăng lệ phi trước 
bạ đối với o 
to con nguyen chiếc dưới 10 chỗ ngồi; thực hiện biện phap keo dai, gian 
thời hạn nộp 
thuế va giảm thuế đối với cac đơn vị sản xuất kinh doanh, hoạt động chế 
biến va xuất 
khẩu, tạo điều kiện cho cac doanh nghiệp vượt qua kho khăn do gia đầu vao 
tăng cao, duy 
tri va tăng sản xuất xuất khẩu. 
GIẢM CHI 
Triệt để tiết kiệm cac khoản đầu tư cong va chi thường xuyen từ ngan sach 
nha nước . 
Đay la một giải phap tuy mang tinh tinh thế ,nhưng vo cung quan trọng với 
mỗi quốc gia 
khi sảy ra bội chi ngan sach va xuất hiện lạm phat .triệt để tiết kiệm cac 
khoản đầu tư 
cong co nghĩa la chi đầu tư vao những dự an mang tinh chủ đạo , hiệu quả 
nhằm tạo ra 
những đột pha cho sự phat triển kinh tế _xa hội ,đặc biệt những dự an chưa 
hoặc khong 
hiệu quả thi phải cắt giảm ,thậm chi khong đầu tư .Mặt khac ben cạnh việc 
triệt để tiết 
kiệm cac khoản thu đầu tư cong ,những khoản chi thường xuyen của nhưng 
cơ quan nha 
nước cũng phải cắt giảm nếu những khoản chi nay khong hiệu quả va chưa 
thực sự cần 
thiết 
Một trong những giải phap quan trọng được quốc hội thong qua la cơ cấu lại 
chi ngan 
sach nha nước theo hướng ưu tien cho an sinh xa hội; tăng chi co trọng điểm 
cho phat 
triển nong nghiệp, nong thon va những vung kho khăn, nhất la 61 huyện co 
tỉ lệ ngheo 
cao. 
Quốc hội quyết định: cần ra soat kĩ nguồn vốn nha nước bố tri cho cac dự an, 
cong trinh 
thuộc trach nhiệm đầu tư của ngan sach nha nước sao cho cac tập đoan, tổng 
cong ty nha 
nước thực hiện. Khong bố tri vốn ngan sach nha nước cho cac dự an cong 
trinh khong 
thuộc lĩnh vực ngan sach nha nước đầu tư. 
Chinh phủ việt nam vi được đặt trong bối cảnh chống lạm phat nen chinh 
sach tai khoa 
của chinh phủ trong thời gian vừa qua chỉ hướng đến mục đich giảm chi tieu 
cong (gồm 
đầu tư cong va chi thường xuyen ) va qua đo giảm tổng cầu .Cụ thể chinh 
phủ chỉ định : 
- Cắt giảm nguồn đầu tư từ ngan sach va tin dụng nha nước 
-Ra soat va cắt bỏ cac hạng mục đầu tư kem hiệu quả của cac doanh nghiệp 
nha nước 
-Cắt giảm chi thường xuyen của bộ may nha nước cac cấp 
T ng đ u t nha n c (t ngan sach ,tin d ng nha n c thong ổ ầ ư ướ ừ ụ ướ qua 
doanh nghiệp nha 
nước ) luon chiếm tren 50% tổng đầu tư của toan xa hội .Vi vậy khong nghi 
ngờ gi ,nếu 
nha nước co thể cắt giảm một số hạng mục đầu tư kem hiệu quả va co thứ tự 
ưu tien 
thấp thi sức ep gia tăng lạm phat chắc chắn sẽ nhẹ đi .Cũng tương tự 
vậy ,lạm phat cũng 
sẽ được kiềm chế bớt nếu cac cơ quan nha nước co thể cắt giảm chi tieu 
thường xuyen 
(chiếm 56% tổng chi ngan sach năm 2007) 
Mặc du việc cắt giảm chi tieu la hoan toan đung đắn , song hiệu lực của 
những biện 
phap cụ thể đến đau con chưa chắc chắn vi it nhất co 4 ly do : 
-Thứ nhất việc cắt giảm ,thậm chi gian tiến độ đầu tư cong khong hề dễ 
dang , nhất la 
khi những dự an nay đa được cac cơ quan lập cac cấp quyết định ,da dược 
đưa vao quy 
định của cac bộ ,nganh địa phương ,đa được triển khai , va nhất la khi chung 
gắn với lợi 
ich thiết than của những cơ quan lien quan đến dự an 
-Thứ 2 :nha nước hầu như khong thể kiểm soat cac khoản đầu tư của cac 
DNNN một 
mặt la do chinh sach phan cấp trong quản ly đầu tư ,va mặt khac la do một 
số tập đoan 
lớn đa tự thanh lập ngan hang rieng 
- Thứ 3 : Với tốc độ lạm phat nhanh như hiện nay thi chỉ cần giữ được tổng 
ức đầu tư 
cong theo đung dự toan cũng được coi la một thanh tich đang kể 
-Thứ 4 : kinh nghiệm quốc tế cho thấy rằng việc giảmchi thường xuyen rất 
kho khăn 
nen đay la hạng mục cuối cung nằm trong danh sach cắt giảm . Hơn thế với 
thực tế ở 
việt nam thi phạm vi chi thường xuyen co thể cắt giảm khong nhiều . Đầu 
tien la phải 
trừ đi quỹ lương ( chiếm khoảng 2/3 tổng chi thường xuyen ),sau đo trừ đi 
cac khoản phụ 
cấp co tinh chất lương ,chi chinh sach chế độ ,tiền đong niem liễn cho cac tổ 
chức quốc 
te, cac khoản chi thường xuyen đa được thực hiện  
Theo ước lượng của bộ kế hoạch va đầu tư thi nếu lam thật quyết liệt thi sẽ 
giảm 
được khoảng 3000 tỷ đồng chi hội họp va mua sắm xe ,tức giảm được 
khoảng 0,8 tổng 
chi ngan sach nha nước . 
2. BIỆN PHAP VAY NỢ 
a, Vay nợ trong nước 
Sự thiếu hụt ngan sach do nhu cầu vốn tai trợ cho sự phat triển nền kinh tế 
qua lớn đoi 
hỏi phải đi vay để bu đắp . Điều nay được thể hiện qua việc chung ta chỉ vay 
để đầu tư 
phat triển kết cau ha tầng va cac cong trinh trọng điểm quốc gia phục vụ lợi 
ich phat triển 
đất nước . Nhưng tren thực tế số tiền vay ,đặc biệt của nước ngoai chưa 
được quản ly 
chặt chẽ .Tinh trạng đau tư dan trải ở cac địa phương vẫn chưa đươc khắc 
phục triệt để 
tiến độthi cong nhưng dự an trọng điểm quốc gia con chậm va thiếu hiệu 
quả .Chinh vi 
v y cac kho n đ u t phat tri n l y t ngu n v n nay c trong ậ ả ầ ư ể ấ ừ ồ ố ả va 
ngoai nước cần đảm 
bảo cac quy định của ngan sach nha nước va mức bội chi cho phep hằng 
năm do quốc hội 
quyet định 
Tập trung cac khoản vay do trung ương đảm nhận cac nhu cầu đầu tư của 
địa phương 
cần được xem xet va thực hiện bổ xung từ ngan sach cấp tren thực hiện như 
vậy ,tranh 
được đầu tư tran lan kem hiệu quả va để tồn ngan sach qua lớn quản ly chặt 
chẽ số bội 
chi ngan sach nha nước .Hien tại chung ta đang đưng rước mau thuẫn giưa 
nhu cầu vốn 
cho vay đầu tư với nguồn nhan lực hạn hẹp . Nếu thực hien thắt chặt ,hạn 
chế vay để 
đầu tư sẽ kim ham sự phat triển của nền kinh tế đang co nhu cầu vay vốn rất 
cao .Nhưng 
nếu chung ta khong kiểm soat chặt chẽ cac khoản vay của ngan sach nha 
nước ,nhất la 
vay vốn của ngan sach địa phương thi nguy cơ ảnh hưởng tới nen an ninh tai 
chinh quốc 
gia ,sự bền vững của ngan sach nha nước .Thực hien đầu tư tập trung cũng 
co lợi la bảo 
đảm phat triển hai hoa can đối giưa cac vung miền trong toan quốc . khi cac 
địa phương 
vay vốn để đầu tư sẽ kien quyết khong bố tri nguồn chi thường xuyen cho 
việc vận hanh 
cac cong trinh khi hoan thanh va đi vao hoạt động cũng như chi phi duy 
tu ,bả dưỡng cac 
cong trinh ,lam giảm hiệu quả đầu tư . Co như vậy cac địa phương phải tự 
can đoi nguồn 
kinh phi nay chứ khong thể yeu cầu cấp tren bổ sung ngan sach nha nước 
Vay trong nước được chinh phủ thực hiện dưới hinh thức phat hanh cong 
trai ,trai 
phiếu .Cong trai ,trai phiếu la những chứng chỉ ghi nhận nợ của nha nước ,la 
một loại 
chứng khoan hay trai khoan do nha nước phat hanh để vay cac dan cư ,cac 
tổ chức kinh tế 
xa hội vầccs ngan hang .Ở việt nam chinh phủ thường ủy nhiệm cho kho bạc 
nha nước 
phat hanh trai phiếu dưới cac hinh thức tin phiếu kho bạc va trai phiếu kho 
bạc, trai phiếu 
cong trinh 
NĂM SỐ TIỀN VAY TRONG NƯỚC (tỷ đồng) 
2007 43000 
2006 36000 
2005 32420 
2004 27450 
2003 22895 
2002 18382 
Ưu điểm :Đay la biện phap cho phep chinh phủ co thể giảm bội chi ngan 
sach ma khong 
cần phải tăng cơ sở tiền tệ hoặc giảm dư trữ quốc te . Vi vậy ,biện phap nay 
được coi la 
một cach hiệu quả để kiềm chế lạm phat 
Nhược điểm : viec khắc phục bội chi ngan sach bằng nợ tuy khong gay ra 
lạm phat 
trước mắt nhưng no lại co thể lam tăng ap lực lạm phat trong tương lai nếu 
như tỷ lệ 
nợ trong GDP lien tục tăng . Thứ nữa ,viec vay từ da trực tiếp sẽ lam giảm 
khả năng khu 
vực tư nhan trong việc tiếp cận tin dụng va gay sức ep lam tăng lai suất 
trong nước 
Đặc biệt ,ở những nước trải qua giai đoạn lạm phat cao (như nước ta hiện 
nay) , gia trị 
thực của trai phiếu chinh phủ giảm nhanh chong ,lam cho chung trở nen it 
hấp dẫn .Chinh 
phủ co thể sử dụng quyền lực của minh để buộc cac chủ thể khac trong nền 
kinh tế phải 
giữ trai phiếu ,.Tuy nhien ,nếu việc lam nay keo dai sẽ gay ảnh hưởng 
nghieem trọng đến 
uy tin của chinh phủ va khiến cho việc huy động vốn thong qua kenh nay sẽ 
trở nen kho 
khăn hơn vao cac năm sau . 
Một số điểm đa đạt được ,đối với vay nợ trong nước : hằng năm ngan hang 
phải huy 
động một khoản tền nhan rỗi trong nước tương đối lớn để bu đắp bội chi 
ngan sach .để 
việc huy đong vốn khong ảnh hưởng lớn đến thị trường tiền tệ ,đến lai 
suất ,Bộ tai chinh 
thực hiện chinh sach trước hết thực hiện vay vốn nhan rỗi từ cac quỹ tai 
chinh nha nước 
như : quỹ bảo hiểm xa hội ,quỹ tich lũy trả nợ ..phần con thiếu sẽ thực hiện 
phat hanh 
trai phiếu va tin phiếu chinh phủ .Đối với tin phiếu (loại thời hạn 1 
năm) ,thực hiện phối 
hợp với ngan hang nha nước đấu thầu (đấu thầu về lai suất ) qua ngan hang 
nha nước 
,đay la biện phap vừa để đảm bảo nguồn bu đắp bội chi cho ngan sach nha 
nước ,đồng 
thời cũng tạo điều kiện cho cac tổ chức tin dụng co nguồn vốn nhan 
rỗi ,chưa cho vay 
được thực hiện mua trai phiếu nay (kết quả cho thấy trong năm qua nhiều tổ 
chức tin 
dụng đa mua tin phiếu kho bạc ) 
b, Vay nợ nước ngoai 
Chinh phủ co thể giảm bội chi ngan sach bằng cac nguồn vốn nước ngoai 
thong qua việc 
nhận viện trợ nước ngoai hoặc vay nợ nước ngoai từ cac chinh phủ nước 
nước ngoai ,cac 
định chế tai chinh thế giới như ngan hang thế giới(WB), Qũy Tiền tệ Quốc 
tế (IMF) 
,Ngan hang Phat triển Chau A (ADB),cac tổ chức lien chinh phủ ,toor chức 
quốc tế  
Vien trợ nước ngoai la nguồn vốn phat triển của cac chinh phủ ,cac tổ chức 
nhằm thực 
hiện cac chương trinh hợp tac phat triển kinh tế xa hội va hiện nay chủ yếu 
la nguồn vốn 
phat triển chinh thức ODA 
Vay nợ nước ngoai co thể thực hiện dướicac hinh thức :phat hanh trai phiếu 
bằng ngoại 
tệ mạnh ra nước ngoai ,vay bằng hinh thức tin dụng  
NĂM SỐ TiỀN VAY NƯỚC NGOÀI (tỷ đồng) 
2007 13500 
2006 12500 
2005 8326 
2004 7253 
2003 7041 
2002 7125 
Ưu điểm :no la một biện phap giảm bội chi ngan sach hữu hiệu ,co thể bu 
đắp được cac 
khoản bội chi ma lại khong gay sức ep lạm phap cho nền kinh tế .Đay cũng 
la một nguồn 
vốn quan trọng bổ sung cho nguồn vốn thiếu hụt trong nước ,gop phần thuc 
đẩy phat 
triển kinh tế -xa hội 
Nhược điểm : No sẽ khiến chi ganh nặng nợ nần ,nghĩa vụ trả nợ tăng 
len ,giảm khả 
năng chi tieu cho chinh phủ .Đong thời ,no cũng dễ khiến cho nền kinh tế 
trở nen bị phụ 
thuộc vao nước ngoai .Thậm chi ,nhiều khoản vay ,khoản viện trợ con đoi 
hỏi kem theo 
đo la nhiều cac điều khoản về chinh trị ,quan sự ,kinh tế khiến cho cac nước 
đi vay bị 
phụ thuộc nhiều . 
Một số điểm đa đạt được ,đối với vay nợ nước ngoai ,thực hiện chinh sach 
chỉ vay ưu 
đai nước ngoai ,khong vay thương mại nước ngoai cho đau tư phat 
triển .Đối với những 
khoản vay thương mại nước ngoai va nợ qua hạn trước đay đa được xử ly 
qua cau lạc bộ 
Pari va cau lạc bộ luan đon . thực hiện xử ly nợ với Nga ,Angieri  Nhờ 
thực hiện tốt 
qua trinh cơ cấu lại nợ ,cũng như chinh sach vay mới ma dư nợ Chinh phủ 
hiện nay ở 
mức 35% GDP vao năm 2005 ,mức an toan ,đảm bảo an ninh tai chinh quốc 
gia . 
3.VAY NGAN HANG (IN TIỀN ) 
Chinh phủ khi bị tham hụt ngan hang sẽ đi vay ngan hang trung ương để bu 
đắp .đap 
ứng nhu cầu nay ,tất nhien ,ngan hang trung ương sẽ tăng việc in tiền .Điều 
nay sẽ tạo ra 
them cơ sở tiền tệ .Chinh vi vậy ,no được gọi la tiền tệ hoa tham hụt 
Ưu điểm :của biện phap nay la nhu cầu tiền để bu đắp ngan sach nha nước 
được dap 
ứng một ca nhanh chong ,khong phải trả lai ,khong phải ganh them cac ganh 
nặng nợ nần 
Nhược điểm :của biện phap nay la lại lớn hơn rat nhiều lần .Việc in them va 
phat hanh 
them tiền sẽ khiến cho cung tiền vượt cầu tiền . no đẩy cho việc lạm phat trở 
nen khong 
thể kiểm soat nổi .Viet nam từ năm1988 trở về trước bội chi ngan sach được 
nha nước 
bu đắp chủ yếu bằng cach phat hanh them tiền vao lưu thong dẫn đến tốc độ 
lạm phat rất 
cao ,năm 1986 la 774,7% ,năm 1987 la 223,1% ,1988 la 393,8% ;nhưmg từ 
năm1991 mặc 
du boi chi ngan sach con ở mức lớn ,đo bu đắp bằng cac biện phap tich cực 
khac nen lạm 
phat đa giảm nhanh va đa được kiểm soat ở mức một con số cho đến 
nay .Chinh vi những 
h u qu đo ,bi n phap nay r t it khi đ c s d ng . Va t năm ậ ả ệ ấ ượ ử ụ ừ 
1992 ,nước ta đa chấm 
dứt hoan toan việc in tiền để bu đắp bội chi ngan sach nha nước 
4, TĂNG CƯỜNG VAI TRO QUẢN LY CỦA NHA NƯỚC 
Tăng cường vai tro quản ly của nha nước nhằm binh ổn gia cả ,ổn định 
chinh sach kinh 
tế vĩ mo va nang cao hiệu quả hoạt động trong cac khau của nền kinh tế .Để 
thực hiện 
vai tro của minh ,nha nước sư dụng một hệ thống chinh sach va cong cụ 
quản ly vĩ mo để 
điều khiển ,tac động vao đời sống kinh tế _xa hội ,nhằm giải quyet cac mối 
quan hệ 
trong nền kinh tế cũng như đời sống xa hội ,nhất la mối quan hệ tăng trưởng 
va cong 
bằng xa hội .giưa tăng trưởng kinh tế với giữ gin mội trường v.v..Đặc biệt 
trong điều 
kiện hiện nay ,khi lạm phat la một vấn nạn của cac nước tren thế giới ,vấn 
đề tăng 
cường vai tro quản ly của cac nước tren thế giới ,vấn đề tăng cường vai tro 
vai tro quản 
ly của nha nước đối với quản ly ngan sach nha nước noi chung va xử ly bội 
chi ngan sach 
noi rieng co y nghĩa vo cung cấp thiết