Tiểu luận Các yếu tố tác động đến hành vi bạo lực của học sinh

Tiểu luận 
ĐỀ TÀI: “các yếu tố tác động đến hành vi bạo 
lực của học sinh.” 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 32 
CÁC Y
U T/ TÁC ĐNG Đ
N HÀNH VI B
O LC CA H0C SINH 
Nguyn Th Phương Tho(1), Cao Hào Thi (2) 
(1) Trư
ng Đi hc Bà Ra – Vũng Tàu 
(2) Trư
ng Đi hc Bách khoa, ĐHQG-HCM 
TĨM T
T: Bo lc hc đư
ng đang là mt trong nhng v$n đ đang gây bc xúc dư lun hin 
nay. Đây là mt v$n đ khơng m
i nhưng hin nay các nhà qun lý giáo d
c v*n đang c g%ng tìm gii 
pháp hiu qu đ ngăn ch'n tình trng này. M
c tiêu ca nghiên cu là xác đnh và đánh giá các yu t 
tác đng đn hành vi bo lc ca hc sinh. Kt qu phân tích nhân t và h!i quy đa bin cho m*u g!m 
340 hc sinh t+ l
p 8 đn l
p 12 ca 8 trư
ng Trung hc cơ s và Trung hc ph) thơng trên đa bàn 
Thành ph H! Chí Minh (TP.HCM) cho th$y cĩ 7 nhân t tác đng đn hành vi bo lc ca hc sinh 
theo mc đ t+ cao đn th$p bao g!m Chng kin bo lc, S kém tuân th quy đnh  trư
ng, Mi 
quan h v
i bn bè cĩ v$n đ, Nn nhân ca bo lc, In tưng v trư
ng hc, Thái đ đi v
i bo lc, 
và Tính nĩng ny. Ngồi ra cĩ s khác bit v hành vi bo lc gia hc sinh nam và hc sinh n, hc 
sinh chơi và khơng chơi trị chơi trc tuyn cĩ yu t bo lc. Trình đ giáo d
c cũng là mt trong 
nhng yu t xác đnh mc đ s d
ng bo lc ca hc sinh. Theo đĩ, gi
i tính nam, hc sinh chơi trị 
chơi trc tuyn và trình đ giáo d
c th$p sQ cĩ hành vi bo lc cao hơn. T+ kt qu nghiên cu này, mt 
s kin ngh đưc đưa ra nhm giúp cho nhà trư
ng, gia đình và các t) chc giáo d
c cĩ nhng bin 
pháp thit thc hơn nhm ngăn ch'n ho'c hn ch hành vi bo lc ca hc sinh. 
T khĩa: yu t, hành vi bo lc ca hc sinh, Vit Nam. 
GI1I THIU 
Bo l	c hc đư
ng là mt vn đ khơng mi 
và rt đưc quan tâm hu ht các nưc trên 
th gii. = Vit Nam, hin nay dư lun xã hi 
đang lo ngi v s	 đa dng và mc đ nghiêm 
trng ca hành vi này. Theo báo cáo t( “Hi 
tho gii pháp phịng ng(a t( xa và ngăn ch#n 
tình trng hc sinh đánh nhau” do B Giáo d"c 
và Đào to t chc, trong năm hc 2009 - 2010 
trên tồn quc đã xy ra 1598 v" vic hc sinh 
đánh nhau. Các trư
ng đã cnh cáo 1558 hc 
sinh, buc thơi hc 735 hc sinh và đã cĩ 7 v" 
vic hc sinh đánh nhau d'n đn cht ngư
i 
[9]. Mi lo ngi v hin tưng bo l	c hc 
đư
ng ngày càng đưc quan tâm hơn trong bi 
cnh hin nay, khi cĩ quá nhiu hin tưng 
di*n ra hàng ngày mà báo gii gi là “bnh vơ 
cm” khin cho s	 bt bình trong xã hi ngày 
càng tăng lên, vì căn bnh này cịn lan rng 
sang c gii hc sinh - la tui đang dn hồn 
thin nhân cách. 
Hành vi bo l	c mà c" th là bo l	c hc 
đư
ng gây ra nhng h l"y khơng nh, đi vi 
gii hc sinh, gia đình, nhà trư
ng, và tồn xã 
hi. Đi vi hc sinh cĩ nhng hành vi bo l	c, 
nu khơng đưc phát hin kp th
i và giáo d"c 
đúng cách cĩ th s+ tr thành mm mng ti 
phm trong tương lai. Đi vi nhng hc sinh 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 33 
là nn nhân hay t(ng chng kin bo l	c cũng 
đu cĩ th d'n đn các triu chng tn thương 
tâm lý, trm cm, cơ đơn, hc hành sa sút, cáu 
g$t, và cĩ th bùng phát dưi nhiu hình thc 
[7]. Tn thương tâm lý nu khơng đưc quan 
tâm thu hiu kp th
i và đưc s	 giúp đ9, đ#c 
bit là đi vi tr< v thành niên cĩ th khin tr< 
cĩ nhng hành vi cĩ nguy cơ như gây g, đánh 
nhau; nu trm cm cĩ th d'n đn t	 t!. 
Vi nhng vn đ nêu trên, m"c tiêu ca 
nghiên cu nh&m tr l
i cho câu h,i yu t nào 
tác đng đn hành vi bo l	c ca hc sinh và 
mc đ tác đng như th nào, đ t( đĩ cĩ 
nhng khuyn ngh nh&m ngăn ch#n ho#c hn 
ch tình trng bo l	c hc đư
ng hin nay. 
CƠ S# LÝ THUY
T, CÁC GI THUY
T 
VÀ MƠ HÌNH NGHIÊN C	U 
Đnh nghĩa v2 bo lc h3c đư+ng 
Cĩ nhiu đnh nghĩa liên quan đn bo l	c và 
bo l	c hc đư
ng. Tùy vào m"c đích ca các 
nhà nghiên cu cũng như đ#c trưng văn hĩa 
ca mi nưc mà mi nghiên cu cĩ nhng 
đnh nghĩa riêng v bo l	c hc đư
ng. Theo 
Trung tâm kim sốt và ngăn ng(a dch bnh 
Hoa Kỳ [5], “bo l	c là vic c ý s! d"ng vũ 
l	c ho#c quyn l	c nh&m chng li ngư
i khác 
b&ng nhng hành vi cĩ kh năng gây thit hi 
v th cht ho#c tâm lý”. Nghiên cu này s+ s! 
d"ng đnh nghĩa bo l	c hc đư
ng ca Chen 
[6, tr. 18], nhưng khơng phân bit hành vi bo 
l	c di*n ra bên trong hay bên ngồi trư
ng hc. 
Theo đĩ, bo l	c hc đư
ng (hay hành vi bo 
l	c ca hc sinh) là hành vi ca hc sinh gây 
tn hi v m#t th cht ho#c tinh thn cho các 
hc sinh khác ho#c gây thit hi v tài sn cá 
nhân ca hc sinh và tài sn ca nhà trư
ng. 
Nĩ bao gm bo l	c c v m#t th cht và l
i 
nĩi, các hành vi đe da, và các hành vi gây 
thit hi v tài sn. 
Cơ s& lý thuyt 
Cĩ nhiu nhân t nguy cơ tác đng đn hành 
vi bo l	c ca hc sinh, ch yu đưc tng quát 
thành 5 nhĩm bao gm đ#c đim cá nhân, các 
nhân t liên quan đn gia đình, trư
ng hc, mi 
quan h vi bn bè và các nhân t liên quan 
đn cng đng và hàng xĩm. Chen [6] đã ch) ra 
r&ng tình trng bo l	c hc sinh liên quan đn 
đ#c đim tiêu c	c ca cá nhân (thái đ đi vi 
bo l	c, kim sốt tính bc đng, tính hung 
hăng), s	 giám sát ca cha m;, s	 kém tuân th 
quy đnh trư
ng hc, s	 ngưc đãi (chng 
kin bo l	c, nn nhân ca bo l	c), mi quan 
h ti gia giáo viên và hc sinh và các nguy 
cơ đn t( bn bè. Ngồi ra đ#c đim v gii 
tính, loi trư
ng hc, trình đ hc vn cũng nh 
hư ng đn hành vi bo l	c ca hc sinh. 
Ando và các đng tác gi [3] nghiên cu 
nhng nh hư ng tâm lý hc lên các hành vi 
b$t nt ca hc sinh cho thy, s	 ngưc đãi, 
tính bc đng, tính hung hăng, s	 t	 tin ca bn 
thân chng li s	 b$t nt, suy nghĩ chín ch$n, 
thái đ đi vi hành vi b$t nt cĩ tác đng đn 
hành vi b$t nt ca hc sinh. Các nhân t này 
càng nh hư ng mnh hơn đn hành vi b$t nt 
b i các yu t trung gian là s bn bè thư
ng 
cĩ nhng hành vi b$t nt và thái đ tiêu c	c 
trư
ng hc. 
Nghiên cu ca Singer và các đng tác gi 
[13] ng h quan đim cho r&ng d	a vào đ#c 
đim cá nhân và tình trng giáo d"c ca hc 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 34 
sinh, đ#c đim v gia đình, thĩi quen xem ti vi, 
thĩi quen s! d"ng máy tính, và vic tip xúc 
vi bo l	c trong quá kh s+ d	 báo đưc hành 
vi bo l	c ca hc sinh trong tương lai. 
Ngồi ra, các yu t khác cũng cĩ tác đng 
đn hành vi bo l	c ca hc sinh là: các s	 kin 
tiêu c	c trong quá kh ca hc sinh, mi quan 
h ti vi bn bè [10], mc đ thư
ng xuyên 
chơi trị chơi tr	c tuyn bo l	c [1,2], thái đ 
ca cha m; đi vi hành vi bo l	c [12], n 
tưng v trư
ng hc [3], và s	 ng h ca cha 
m; [1,8]. 
Các gi thuyt nghiên cu 
Hành vi bo l	c theo thang đo ca Chen [6] 
gm cĩ hành vi đánh hc sinh khác, dùng các 
vt d"ng nguy him đ làm hi hc sinh khác, 
c ý làm hư h,ng tài sn, đe da b&ng l
i nĩi, 
ch!i ra ho#c s) nh"c hc sinh khác, c ý quy 
ry, khiêu khích, và ch nho hc sinh khác. 
Thái đ đi vi bo lc 
Các đ#c đim tiêu c	c ca cá nhân cĩ nh 
hư ng rt ln đn hành vi bo l	c ca hc sinh 
[1,3,6]. Tùy vào suy nghĩ và thái đ ca hc 
sinh v hành vi bo l	c mà cĩ th nh hư ng 
đn cách hành x! ca h. Nu quan nim ca 
hc sinh cho r&ng bo l	c là điu bình thư
ng, 
cĩ th chp nhn đưc thì kh năng hc sinh đĩ 
s+ s! d"ng bo l	c đ gii quyt vn đ khi g#p 
phi. 
Gi thuyt H1: Hc sinh càng cĩ thái đ 
chp nhn đi vi nhng hành vi bo l	c thì 
mc đ s! d"ng bo l	c càng cao. 
Kh	 năng kim sốt tính bc đng 
Nhng hc sinh khơng th kim sốt đưc 
tính bc đng thư
ng s! d"ng hành vi bo l	c 
đ gii quyt vn đ. Nhng ngư
i khơng th 
kim ch đưc cơn gin d ca mình khi b 
ngư
i khác cĩ nhng hành vi tác đng đn bn 
thân thư
ng gii quyt vn đ b&ng cách s! 
d"ng bo l	c [6]. 
Gi thuyt H2: Hc sinh cĩ mc đ kim 
sốt tính bc đng càng thp thì mc đ s! 
d"ng bo l	c càng cao. 
Tính nĩng n	y 
Nhng ngư
i cĩ tính khí nĩng ny thư
ng rt 
d* ni cáu, rt d* b kích đng, khơng kim ch 
đưc s	 gin d và thư
ng ch!i th khi gin d 
[6]. Vì vy, khi g#p vn đ thư
ng t, ra hung 
hăng và cĩ nguy cơ s! d"ng bo l	c đ gii 
quyt vn đ. 
Gi thuyt H3: Hc sinh càng cĩ tính khí 
nĩng ny thì mc đ s! d"ng bo l	c càng cao. 
S giám sát c
a cha m 
S	 quan tâm, giám sát ca cha m; đĩng mt 
vai trị rt quan trng nh&m kim sốt nhng 
hành đng cĩ nguy cơ cao ca tr< em. Vic 
thiu s	 giám sát ca cha m; cĩ mi tương 
quan thun vi hành vi gây hn ca tr< em 
[12,14]. 
Gi thuyt H4: S	 giám sát ca cha m; càng 
ch#t ch+ thì mc đ s! d"ng bo l	c ca hc 
sinh càng thp. 
S kém tuân th
 quy đnh  trưng 
Vic him khi làm bài tp v nhà, thư
ng 
ng trong lp ho#c cúp tit, thư
ng quên mang 
sách v ho#c đ dùng hc tp đn lp, ho#c 
mang vt b cm đn trư
ng cho thy thái đ 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 35 
kém tuân th vic hc tp ca hc sinh [6]. 
Điu này cho thy cĩ nhng hành vi cĩ vn đ 
ca hc sinh hin din trong lp hc và trong 
nhà trư
ng. Hơn th, vic trn hc cúp tit cĩ 
th do hc sinh cĩ nhng mi quan tâm khác 
bên ngồi nhà trư
ng, và vic tip xúc vi bên 
ngồi cũng nh hư ng, hay to điu kin đ 
hành vi bo l	c xy ra. 
Gi thuyt H5: S	 kém tuân th quy đnh 
trư
ng hc ca hc sinh càng cao thì mc đ s! 
d"ng bo l	c ca hc sinh càng cao. 
n tưng v trưng hc 
Đi vi phn ln hc sinh Vit Nam, th
i 
gian hc sinh trư
ng chim rt nhiu th
i 
gian (2 bui/ngày) [4]. Vì th mơi trư
ng trong 
trư
ng hc là mt yu t quan trng nh hư ng 
đn tâm lý ca hc sinh, t( đĩ nh hư ng đn 
cách hành x! ca hc sinh khi g#p phi vn đ. 
Khi hc sinh thy t	 hào v trư
ng hc ca 
mình, thy cơ, bn bè đi x! tt vi nhau s+ to 
ra mt mơi trư
ng tt hn ch các hành vi bo 
l	c cĩ th xy ra [3]. 
Gi thuyt H6: Hc sinh càng cĩ n tưng 
tt v trư
ng hc ca mình thì mc đ s! d"ng 
bo l	c càng ít hơn. 
Mi quan h vi bn bè cĩ vn đ 
Các mi quan h bn bè ca hc sinh cĩ nh 
hư ng rt ln đn hành vi bo l	c ca hc sinh. 
Vic tip xúc vi nhng bn bè cĩ nguy cơ cao, 
hay vic đi qua đêm vi bn bè, và mc đ 
thân thit vi nhng bn bè cĩ nguy cơ cao cĩ 
th tác đng tiêu c	c đn hành vi bo l	c ca 
hc sinh [1,6]. 
Gi thuyt H7: Hc sinh cĩ mc đ liên 
quan đn nhng bn bè cĩ vn đ càng cao thì 
mc đ s! d"ng bo l	c càng nhiu. 
Nn nhân c
a bo lc 
La tui v thành niên thư
ng cĩ nguy cơ tn 
thương tâm lý cao và vic tip xúc vi bo l	c 
hc đư
ng cĩ th nh hư ng đn sc kh,e tinh 
thn và hành vi ca tr< em [7,14]. Hc sinh là 
nn nhân ca bo l	c cĩ nguy cơ s! d"ng bo 
l	c đ đáp tr. Hơn na, tr thành nn nhân ca 
bo l	c hc sinh cĩ th b tn thương tâm lý 
d'n đn trm cm, t	 ti, cơ đơn, cĩ th d* b 
kích đng và cĩ thái đ hung hăng khi g#p phi 
vn đ. 
Gi thuyt H8: Hc sinh là nn nhân ca 
các hành vi bo l	c trưc đĩ cĩ mc đ s! 
d"ng bo l	c cao hơn bình thư
ng. 
Chng kin bo lc 
Mơi trư
ng xã hi xung quanh rt quan trng 
cho vic hình thành nhân cách ca v thành 
niên. C nhân cĩ câu “Gn m	c thì đen, gn 
đèn thì rng”. Vic chng kin bo l	c ngày 
càng nhiu cĩ nhiu tác đng đn tr< em. Nĩ cĩ 
th khin tr< em nghĩ r&ng bo l	c đã tr nên 
bình thư
ng đi vi tt c mi ngư
i, và mi 
ngư
i s! d"ng bo l	c hàng ngày, do đĩ bo 
l	c cũng là mt cách thơng d"ng đ gii quyt 
vn đ [13]. 
Gi thuyt H9: Vic chng kin hành vi bo 
l	c càng nhiu thì mc đ s! d"ng bo l	c 
càng cao. 
Bin kim sốt 
Các bin thuc tính như Gii tính, Loi 
trư
ng, Trình đ giáo d"c là các bin đ#c trưng 
ca cá nhân kỳ vng cĩ nh hư ng đn hành vi 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 36 
bo l	c ca hc sinh [6]. Đng th
i, nghiên cu 
ca Anderson [2] đã ch) ra r&ng hc sinh 
thư
ng xuyên chơi trị chơi đin t! tr	c tuyn 
ho#c xem ti vi cĩ yu t bo l	c (Game online) 
s+ cĩ hành vi bo l	c nhiu hơn bình thư
ng, 
do đĩ bin Game online cũng đưc kỳ vng cĩ 
tác đng đn hành vi bo l	c ca hc sinh. 
Mơ hình nghiên cu 
D	a trên cơ s lý thuyt và các gi thuyt, 
mơ hình nghiên cu đ xut đưc th hin 
trong Hình 1. 
Hình 1. Mơ hình nghiên cu đ xut 
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C	U 
Thang đo: Thang đo s! d"ng trong nghiên 
cu ch yu d	a vào thang đo ca Chen 
(2008) [6] và Ando (2005) [3]. Thang đo 
Hành vi bo l	c và thang đo ca các nhĩm 
yu t tác đng đu là thang đo Likert 5 đim 
vi (1) rt khơng đng ý và (5) rt đng ý. 
Các bin kim sốt như: Game online, Gii 
tính, Loi trư
ng s! d"ng thang đo ch) danh. 
Bin Trình đ giáo d"c s! d"ng thang đo t) l. 
H8(+) 
H6(-) 
H7(+) 
H5(+) 
H4(-) 
H3(+) 
H2(+) 
H1(+) 
Kh năng ki%m sốt tính b*c đ'ng 
Thái đ đ*i v)i bo lc 
Tính nĩng ny 
S kém tuân th quy đnh & 
trư+ng 
n tưng v2 trư+ng h3c 
M*i quan h( v)i bn bè cĩ v-n đ2 
Nn nhân ca bo lc 
Hành vi bo lc 
ca h3c sinh 
Chng kin bo lc 
Bin ki%m sốt 
Gii tính 
Loi trưng hc 
Trình đ giáo dc 
Game online 
H9(+) 
S giám sát ca cha m@ 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 37 
Các thang đo này đưc điu ch)nh cho phù 
hp vi đ#c đim trư
ng hc Vit Nam 
thơng qua ý kim đĩng gĩp ca chuyên gia 
tâm lý hc, các giáo viên và ph" huynh hc 
sinh. Sau đĩ, bng câu h,i kho sát sơ b điu 
tra 15 hc sinh đ kim tra mc đ khĩ hiu 
ca t( ng, b c"c ca bng kho sát và thái 
đ hp tác ca ngư
i đưc điu tra v vn đ 
bo l	c hc đư
ng. 
Phương pháp thu thp s liu: D liu đưc 
thu thp tr	c tip t( các hc sinh ca 8 trư
ng 
Trung hc cơ s và Trung hc ph thơng trên 
đa bàn TP.HCM thơng qua s	 đng ý ca 
Ban Giám hiu nhà trư
ng ca các trư
ng 
đưc chn ng'u nhiên đ th	c hin điu tra. 
S các trư
ng đưc chn ng'u nhiên theo t) l 
trư
ng cơng/dân lp và tư th"c, trư
ng ni 
thành/ngoi thành. Bng kho sát đưc g!i 
đn cho hc sinh b&ng nhiu phương pháp tùy 
vào tình hình th	c t ca t(ng trư
ng. Cĩ hai 
cách thc ch yu đưc s! d"ng: chn ng'u 
nhiên mi lp 3-4 hc sinh đ điu tra ho#c 
phát phiu ng'u nhiên cho hc sinh ngay ti 
cng trư
ng hc. 
M*u nghiên cu: S lưng bng h,i đưc 
phát ra là 500 phiu. S phiu thu v là 424 
phiu. Sau khi th	c hin nhp và làm sch d 
liu, s lưng quan sát dùng đ th	c hin 
nghiên cu đnh lưng là 340. Theo Hair và đtg 
(trích trong [11]), t) l gia s quan sát và s 
bin đo lư
ng ti thiu là 5: 1. S bin đo 
lư
ng trong mơ hình nghiên cu đ xut là 44, 
do đĩ s lưng quan sát là 340 ln hơn s quan 
sát ti thiu (44*5 = 220) đã đáp ng đưc yêu 
cu cho nghiên cu. 
Phương pháp phân tích: nghiên cu s! d"ng 
phương pháp phân tích nhân t nh&m rút gn 
các bin quan sát thành mt tp hp các nhân 
t đi din mà khơng làm mt đi ý nghĩa gii 
thích ca nĩ. Theo Nunnally & Bernstein (trích 
trong [11]), nu bin đo lư
ng cĩ h s tương 
quan bin - tng ≥ 0.3 thì đt yêu cu và nu 
Cronbach’s α ≥ 0.6 thì thang đo đĩ cĩ th chp 
nhn đưc v m#t đ tin cy. Sau đĩ hi quy đa 
bin đưc s! d"ng đ đánh giá tác đng ca 
các nhân t lên hành vi bo l	c ca hc sinh. 
Các phân tích này đưc th	c hin vi s	 h tr 
ca phn mm SPSS 15. 
CÁC K
T QU PHÂN TÍCH DL LIU 
Th*ng kê mơ t 
Trong tng s 340 quan sát, cĩ 167 hc sinh 
n, chim 49.1% và 173 hc sinh nam, chim 
51.9%, trong đĩ cĩ 5.0% n và 10.3% nam 
thư
ng xuyên s! d"ng bo l	c. Cĩ 257 hc 
sinh thuc trư
ng cơng lp, chim t) l 75.6%, 
83 hc sinh thuc trư
ng dân lp ho#c tư th"c, 
chim 24.4%. Kho sát cũng cho thy cĩ 80 
hc sinh thư
ng xuyên chơi game online ho#c 
xem ti vi cĩ yu t bo l	c, chim 23.5%, trong 
s đĩ cĩ 26 hc sinh thư
ng xuyên cĩ nhng 
hành vi bo l	c, chim t) l 7.6% trong tng s 
m'u điu tra. Kho sát đưc tin hành c hai 
cp Trung hc cơ s gm cĩ lp 8 chim t) l 
26.5%, lp 9 là 17.0% và Trung hc ph thơng 
gm cĩ lp 10, 11, 12 chim t) l ln lưt là 
16.8%, 25.0% và 14.7%. 
Phân tích nhân t* 
Kt qu ca vic th	c hin phân tích tương 
quan và phân tích đ tin cy cho 44 bin ca 9 
nhân t đc lp trong mơ hình đ xut ban đu 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 38 
cho thy cĩ 3 bin b loi b,, cịn li 41 bin 
đưc kỳ vng cĩ tác đng đn hành vi bo l	c 
ca hc sinh (các bin b loi b, nu h s 
tương quan bin - tng nh, hơn 0.3 và h s 
Cronbach’s Alpha nh, hơn 0.6). 
Tip đĩ, kt qu phân tích nhân t 41 bin 
đc lp cho thy cĩ 10 nhân t đưc rút trích 
(so vi 9 nhân t trưc đây) và gii thích đưc 
56.7% phương sai ca các bin quan sát. Kt 
qu này đưc trình bày tĩm t$t ti Bng 1, vi 
phương pháp trích thành phn chính, k7 thut 
xoay Varimax và trng s nhân t ti thiu là 
0.4. 
Kt qu phân tích đ tin cy và phân tích 
nhân t cho 6 bin ca nhĩm bin ph" thuc đã 
rút trích ra 1 nhân t đi din cho Hành vi bo 
l	c, kt qu này đúng như kỳ vng ban đu. 
Nhân t này gii thích đưc 57.5% phương sai 
ca các bin quan sát (Bng 2). 
Bng 1. Thng kê mơ t và kt qu phân tích nhân t đi vi nhĩm bin đc lp 
Nhân t* Ý nghĩa ca bin quan sát Trung 
bình 
Đ l(ch 
chuOn 
Tr3ng s* 
nhân t* 
Thái đ đ*i v)i bo lc 
Eigenvalue = 6.583, Tng 
phương sai trích = 16.458% 
Bo l	c khi khơng đưc tơn trng 2.2706 .92985 .716 
Tr thù khi b xúc phm, s) nh"c 2.7235 1.05318 .672 
Bo l	c khi b s) nh"c 2.5618 1.13109 .660 
Bo l	c khi b xúc phm 2.4382 1.03579 .643 
Gii quyt vn đ b&ng bo l	c 1.7176 .83594 .540 
Hèn nhát nu khơng đánh ngư
i đã xúc phm 2.3088 1.10586 .505 
Chng kin bo lc 
 Eigenvalue = 3.107, Tng 
phương sai trích = 7.766% 
Thy ai đĩ b ngư
i khác đánh do b lơi cun vào mt nhĩm 
đánh nhau 
2.4294 1.06056 .711 
Thy ai đĩ đe da ngư
i khác b&ng vũ khí 1.9353 .95716 .679 
Thy ai đĩ b ngư
i khác s) nh"c 2.3029 1.02447 .675 
Thy ai đĩ đang b cưp ho#c đang b ăn trm 2.1559 1.04011 .661 
Thy ngư
i b ch nho/khiêu khích 1.4412 .90854 .585 
Thy ai đĩ đe da b&ng l
i nĩi đi vi ngư
i khác 2.5765 .99113 .567 
Tính nĩng ny 
Eigenvalue = 2.644, Tng 
phương sai trích = 6.61% 
D* b kích đng 3.1118 1.07225 .825 
D* ni nĩng 3.3265 1.07638 .811 
Khơng kim ch đưc s	 gin d 3.1265 1.06647 .681 
Ch!i ra khi gin d 2.7471 1.20990 .434 
n tưng v2 trư+ng h3c 
Eigenvalue = 1.798, Tng 
phương sai trích = 4.495% 
An tồn khi trư
ng 3.2529 1.00478 .763 
T	 hào v trư
ng 3.6088 .95469 .755 
Hot đng ngoi khĩa b ích 3.6235 .98934 .679 
Giáo viên đi x! cơng b&ng 3.1382 1.03408 .573 
M*i quan h( v)i bn bè cĩ 
v-n đ2 
Eigenvalue = 1.774, Tng 
phương sai trích = 4.435% 
Đưc bn bè giúp đ9 đánh nhau vi ngư
i khác 2.5500 1.11592 .683 
Cĩ bn là thành viên ca băng nhĩm 2.3382 .99572 .655 
Cĩ bn liên quan ti đánh nhau 1.7912 .91879 .568 
Cĩ bn ngh) hc vì vi phm ni quy trư
ng 2.8588 1.15371 .560 
Bn bè luơn đng v phía mình 2.2676 .91633 .463 
Nn nhân ca bo lc 
 Eigenvalue = 1.678, Tng 
B thương 1.2265 .59882 .769 
B hăm da b&ng l
i nĩi 1.4412 .74037 .760 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 39 
phương sai trích = 4.196% B hăm da ly tin 1.2353 .67657 .742 
B đánh 1.7206 .83163 .405 
Mc đ g.n gũi ca cha m@ 
Eigenvalue = 1.607, Tng 
phương sai trích = 4.019% 
Cha m; hiu tính cách 3.7265 .88841 .741 
Cha m; cùng tham gia các hot đng hàng ngày 3.0353 1.04130 .665 
Cha m; bit bn bè ca con 3.5118 .92324 .663 
S kém tuân th quy đnh & 
trư+ng 
Eigenvalue = 1.201, Tng 
phương sai trích = 3.002% 
Quên mang sách v 2.3118 .95465 .725 
Him khi làm bài tp v nhà 2.4765 1.02593 .713 
Ng trong lp/trn hc, cúp tit 1.9118 .95527 .696 
Kh năng ki%m sốt tính b*c 
đ'ng 
Eigenvalue = 1.165, Tng 
phương sai trích = 2.913% 
Hi hn v nhng điu đã làm 3.6647 .98929 .641 
Khơng thay đi đưc tính xu 3.7647 .88777 .610 
Phm li khi khơng kim ch đưc cơn tc gin 3.1971 1.13382 .568 
S giám sát lch trình ca cha 
m@ 
Eigenvalue = 1.110, Tng 
phương sai trích = 2.774% 
Cha m; bit con đang đâu 3.0029 1.07670 .795 
Cha m; bit lch trình ca con 
3.0235 1.07782 .718 
Bng 2. Thng kê mơ t và kt qu phân tích nhân t đi vi nhĩm bin ph" thuc 
Nhân t* Ý nghĩa ca bin quan sát Trung 
bình 
Đ l(ch 
chuOn 
Tr3ng s* 
nhân t* 
Hành vi bo lc 
Eigenvalue = 3.450, 
Tng phương sai trích = 
57.502% 
Đe da/da d'm b&ng l
i nĩi đi vi hc sinh khác 1.5441 .86957 .802 
Dùng các vt d"ng nguy him đ làm hi hc sinh khác 1.5176 .81087 .790 
Đánh hc sinh khác đ làm h b thương/b đau 1.4147 .73378 .768 
C ý quy ry/chc gh;o/khiêu khích, ch nho, ho#c chơi các trị 
gian trá/l(a ph)nh cĩ hi đn th cht đi vi hc sinh khác 
1.7000 1.03821 .750 
C ý làm h,ng, hư hi tài sn ca nhà trư
ng ho#c ca hc sinh khác 1.2353 .60766 .747 
Ch!i ra/ch!i th ho#c s) nh"c hc sinh khác 1.9706 1.08856 .687 
Đi2u chQnh mơ hình 
Kt qu phân tích các nhân t ca bin đc 
lp rút trích đưc 10 nhân t kỳ vng cĩ tác 
đng đn hành vi bo l	c. Kt qu này khác vi 
kỳ vng ban đu ch) gm 9 nhân t. Nhân t 
S	 giám sát ca cha m; kỳ vng ban đu s+ 
đưc tách thành 2 nhân t, đưc đ#t tên là Mc 
đ gn gũi ca cha m; và S	 giám sát lch trình 
ca cha m;. Hai nhân t này đưc kỳ vng 
cùng đng th
i tác đng ngưc chiu lên hành 
vi bo l	c, vi hai gi thuyt tương ng ký hiu 
là H4a, H4b. 
H'i quy đa bin và ki%m đnh gi thuyt 
Phân tích tương quan cho thy 2 nhân t Kh 
năng kim sốt tính bc đng và S	 giám sát 
lch trình ca cha m; khơng cĩ tương quan (k 
c vi mc ý nghĩa 10%) vi bin ph" thuc, 
h s tương quan rt thp (tương ng là -0.061 
và -0.041). Do đĩ cĩ th loi hai nhân t này ra 
kh,i mơ hình hi quy. 
Mơ hình hi quy tuyn tính các nhân t tác 
đng đn Hành vi bo l	c ca hc sinh gm cĩ 
8 nhĩm nhân t cịn li và các bin kim sốt 
gm cĩ Gii tính, Trình đ giáo d"c, Loi 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 40 
trư
ng, Game online. Các bin Gii tính, Loi 
trư
ng và Game online đưc mã hĩa theo 
nguyên t$c bin gi vi hai giá tr 1 và 0. Bin 
Gii tính nhn giá tr 1 nu là nam, và 0 nu là 
n; bin Loi trư
ng nhn giá tr 1 nu là 
trư
ng tư th"c, nhn giá tr 0 nu là trư
ng 
cơng lp; bin Game online nhn giá tr 1 nu 
thư
ng xuyên chơi trị chơi tr	c tuyn ho#c 
xem ti vi cĩ yu t bo l	c và nhn giá tr 0 nu 
ngưc li. Bin Trình đ giáo d"c đưc mã hĩa 
theo s lp mà hc sinh đang hc, nhn các giá 
tr t( 8 đn 12. 
Kt qu hi quy đưc trình bày tĩm t$t trong 
Bng 3 cho thy các bin Loi trư
ng, Mc đ 
gn gũi ca cha m; khơng cĩ ý nghĩa thng kê 
 mc 5%. Các bin cịn li đu cĩ ý nghĩa 
thng kê mc 5%. M#c dù nhĩm nhân t 
Mc đ gn gũi ca cha m; cĩ ý nghĩa v m#t 
lý thuyt nhưng khơng cĩ ý nghĩa v m#t thng 
kê k c vi mc ý nghĩa 20% nên cĩ th b 
loi ra kh,i mơ hình. H s R2 hiu ch)nh b&ng 
0.403 nghĩa là mơ hình đưc chn gii thích 
đưc 40.3% bin thiên ca bin ph" thuc 
Hành vi bo l	c. 
Bng 3. Tĩm t$t kt qu hi quy 
Bin đ c lRp Mơ hình h'i quy Mơ hình đưc ch3n 
Constant 
Bin kim sốt: 
0.834** 0.824* 
Gi
i tính .106** 0.116** 
Trình đ giáo d
c -.149*** -0.149*** 
Game online .148** 0.152*** 
Loi trư
ng .008 
Thái đ đi vi bo l	c .147*** 0.143** 
Tính nĩng ny .093** 0.094** 
Mc đ gn gũi ca cha m; -.054 
S	 kém tuân th quy đnh trư
ng .230*** 0.230*** 
un tưng v trư
ng hc -.151*** -0.153*** 
Mi quan h vi bn bè cĩ vn đ .177*** 0.176*** 
Nn nhân ca bo l	c .175*** 0.172*** 
Chng kin bo l	c .323*** 0.322*** 
Adjusted R Square 0.403 0.403 
Ghi chú: (***) cĩ ý nghĩa thng kê  mc 1%, (**) cĩ ý nghĩa thng kê  mc 5%. (*) cĩ ý nghĩa thng kê  mc 10%. 
Như vy, cĩ 7 nhân t cĩ tác đng đn hành 
vi bo l	c ca hc sinh theo mc đ tác đng 
t( cao đn thp bao gm (1) Chng kin bo 
l	c, (2) S	 kém tuân th quy đnh trư
ng, (3) 
Mi quan h vi bn bè cĩ vn đ, (4) Nn 
nhân ca bo l	c, (5) un tưng v trư
ng hc, 
(6) Thái đ đi vi bo l	c, (7) Tính nĩng ny. 
Ngồi ra, trình đ giáo d"c cũng cĩ nh hư ng 
đn hành vi bo l	c ca hc sinh và cĩ s	 khác 
bit mc đ di*n ra hành vi bo l	c gia hc 
sinh nam và n, gia nhng hc sinh thư
ng 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 41 
xuyên và khơng thư
ng xuyên chơi trị chơi 
tr	c tuyn ho#c xem ti vi cĩ yu t bo l	c. 
Các gi thuyt v nh hư ng ca các nhân t 
Kh năng kim sốt tính bc đng, S	 giám sát 
lch trình ca cha m; và Mc đ gn gũi ca 
cha m; lên hành vi bo l	c ca hc sinh (H2, 
H4a, H4b) khơng đưc ng h trong mơ hình 
nghiên cu này. Loi trư
ng hc cũng khơng 
to ra s	 khác bit v mc đ s! d"ng bo l	c 
ca hc sinh. Trong tình hung Vit Nam, 
đ#c bit là trên đa bàn TP.HCM, vi lch hc 2 
bui/ngày [4] thì hu như ban ngày hc sinh 
khơng cĩ m#t nhà, vì vy s	 giám sát và mc 
đ hiu bit ca cha m; đi vi con cái thư
ng 
b hn ch b i th
i gian hc sinh trư
ng. Cha 
m; cĩ th bit con hc mơn gì khi trư
ng vào 
ban ngày, hiu bit tính cách ca con, bit bn 
bè thân ca con nhưng các bin quan sát trong 
m'u đã khơng đo lư
ng vic cha m; cĩ bit 
đưc con tip xúc vi nhng ai, làm gì c" th 
vào các gi
 gii lao hay vào bui trưa khi con 
li trư
ng hay khơng. Th
i gian tip xúc vi 
bn bè, vi xã hi càng nhiu thì kh năng xy 
ra bo l	c bên ngồi càng cao và cha m; khĩ 
cĩ th nhn bit nu khơng đưc nhà trư
ng, 
bn bè ca con hay chính con mình báo cáo. 
Hơn na, d	a vào thng kê ca m'u, giá tr 
trung bình ca các nhĩm nhân t S	 giám sát 
lch trình ca cha m; và Mc đ gn gũi ca 
cha m; ln lưt là 3.4 và 3 trong thang đo 5. 
Điu này hàm ý r&ng dưi gĩc đ ca hc sinh 
thì s	 quan tâm ca cha m; đi vi con trong 
m'u này ch) mc trung bình. Nhng lý do 
nêu trên cĩ th làm cho các nhân t S	 giám sát 
lch trình ca cha m; và Mc đ gn gũi ca 
cha m; khơng cĩ ý nghĩa tác đng đn hành vi 
bo l	c ca hc sinh. M#t khác, 2 yu t liên 
quan đn cha m; cĩ th tác đng gián tip đn 
hành vi bo l	c ca hc sinh thơng qua các yu 
t khác (Chen [6, tr. 82]), nhưng khơng đưc 
xem xét trong nghiên cu này (vì nghiên cu 
ch) s! d"ng mơ hình hi quy đa bin). 
K
T LUN, KI
N NGH VÀ GI1I H
N 
CA NGHIÊN C	U 
Kt luRn 
Kt qu nghiên cu đã xác đnh 7 nhân t 
chính tác đng đn hành vi bo l	c ca hc 
sinh theo mc đ tác đng t( cao đn thp là 
Chng kin bo l	c, S	 kém tuân th quy đnh 
 trư
ng, Mi quan h vi bn bè cĩ vn đ, 
Nn nhân ca bo l	c, un tưng v trư
ng hc, 
Thái đ đi vi bo l	c, Tính nĩng ny. Ngồi 
ra, nghiên cu cũng cho thy hc sinh hc lp 
càng cao thì cĩ hành vi bo l	c mc đ càng 
thp, hc sinh thư
ng xuyên chơi trị chơi tr	c 
tuyn bo l	c cũng cĩ hành vi bo l	c cao vi 
mc đ cao hơn so vi hc sinh khơng thư
ng 
xuyên chơi, hc sinh nam bo l	c hơn hc sinh 
n (vi điu kin các yu t khác như nhau). 
Kt qu này ch) gii thích đưc 40.3% hành vi 
bo l	c, vì vy cĩ th cịn nhng yu t khác 
na cũng tác đng đn hành vi bo l	c nhưng 
khơng đưc đo lư
ng. 
T( nhng kt qu cĩ đưc t( s	 phân tích 
m'u quan sát, mt s kin ngh đưc đưa ra vi 
kỳ vng gĩp phn ngăn ch#n ho#c hn ch tình 
trng bo l	c hc đư
ng đang gây bc xúc 
trong dư lun hin nay. 
Kin ngh 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 42 
Đ ngăn ch#n ho#c hn ch tình trng bo 
l	c hc đư
ng, s	 phi hp đng b gia nhà 
trư
ng, gia đình và xã hi là rt cn thit đ các 
gii pháp đt đưc hiu qu cao nht. 
Đi vi gia đình 
M#c dù hai yu t liên quan đn cha m; 
khơng tác đng đn hành vi bo l	c trong 
nghiên cu này, nhưng điu đĩ khơng th ph 
nhn tm quan trng ca gia đình trong vic 
kim sốt các yu t khác nh&m ngăn ch#n hc 
sinh s! d"ng bo l	c. 
(i) Cha m; cn thư
ng xuyên cp nht tin tc 
ca con em t( phía nhà trư
ng, ch.ng hn vic 
trn hc, cúp tit, quên mang đ dùng hc tp 
ho#c khơng làm bài tp v nhà. Hơn na, cha 
m; cũng cn tìm hiu thái đ ca con đi vi 
vic hc trư
ng, vic t	 hc nhà, cm giác 
ca con v ngơi trư
ng đang hc đ t( đĩ kim 
sốt nhng hành vi tiêu c	c ca con xut phát 
t( vic chán hc, chán trư
ng lp. 
(ii) Gia đình khơng nên to quá nhiu áp l	c 
cho con trong hc tp vì điu này d* gây ra các 
bnh trm cm ho#c cũng cĩ th khin cho hc 
sinh chng đi và tr nên nĩng ny, hung hăng, 
nh hư ng tiêu c	c đn hành vi bo l	c ca hc 
sinh. 
(iii) Cha m; cn cĩ cách hành x! phù hp 
trong gia đình và vi hàng xĩm, hn ch vic 
hc sinh chng kin bo l	c ngay t( trong gia 
đình mình và nhng ngư
i xung quanh. Điu 
này cĩ tác đng rt ln đn tâm lý ưa thích bo 
l	c ca tr<. 
(iv) Giáo d"c con em mình v tác hi ca các 
phim bo l	c, trị chơi đin t! mang tính cht 
bo l	c. Giám sát các hot đng vui chơi như 
xem phim, s! d"ng máy tính nh&m hn ch hc 
sinh xem các phim bo l	c, chơi các trị chơi 
bo l	c trên internet, b i kt qu nghiên cu 
cho thy hc sinh thư
ng xuyên chơi game, 
xem phim bo l	c s+ s! d"ng bo l	c nhiu 
hơn bình thư
ng. 
Đi vi nhà trưng 
Trư
ng hc là nơi hc tp và vui chơi ca 
hc sinh trong sut 12 năm hc, nơi hc sinh 
đưc tip xúc vi rt nhiu bn bè, thy cơ, do 
đĩ mơi trư
ng trong trư
ng hc cĩ nh hư ng 
ln đn vic hình thành nhân cách ca hc 
sinh. Trong giai đon hin nay, vic hc 2 
bui/ngày khin cho hu ht th
i gian trong 
ngày ca hc sinh là trư
ng, do đĩ nhà 
trư
ng càng cĩ nhiu trách nhim hơn trong 
vic giáo d"c hc sinh, đ#c bit là nhng hc 
sinh cĩ nhng hành vi cĩ vn đ v bo l	c. 
(i) Xây d	ng trư
ng hc thân thin, là mt 
nơi an tồn đ hc sinh hc tp và vui chơi. 
Nghiên cu cho thy r&ng n tưng khơng tt 
v trư
ng hc cĩ tác đng tiêu c	c làm gia tăng 
hành vi bo l	c ca hc sinh. Do đĩ cn to 
cho hc sinh nhng n tưng tt v trư
ng hc, 
đ hc sinh thy r&ng đn trư
ng khơng phi là 
mt áp l	c. Trư
ng hc cĩ cây xanh, cĩ khuơn 
viên rng rãi, sch đ;p, cĩ sân chơi và nơi đ 
hc sinh th	c hin các hot đng vui chơi, th 
thao lành mnh s+ giúp hc sinh tham gia các 
hot đng trư
ng vi bn bè nhiu hơn, tránh 
vic t" tp bên ngồi nhà trư
ng. M#t khác, cn 
cĩ giám th ho#c nhng ngư
i tr	c tip đơn 
đc, giám sát các hot đng vui chơi ca hc 
sinh bên trong khuơn viên trư
ng và xung 
quanh trư
ng. 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 43 
(ii) Cng c và xây d	ng li các phong trào, 
các cuc vn đng tht hiu qu. Tip t"c t 
chc các hot đng tuyên truyn phịng chng 
bo l	c hc đư
ng, tuyên truyn tác hi ca các 
trị chơi đin t! bo l	c đn hc sinh. 
Hin nay các trư
ng ph thơng cĩ rt nhiu 
hot đng, nhiu chương trình vui chơi gii trí, 
giáo d"c đo đc li sng cho hc sinh, tuy 
nhiên hiu qu khơng đt đưc như mong đi. 
Nghiên cu cho thy hc sinh khơng cm thy 
các hot đng Đồn ca nhà trư
ng là b ích, 
chng t, chưa lơi kéo đưc nhng hc sinh cĩ 
vn đ tham gia. 
Đ các phong trào, các cuc vn đng đưc 
hiu qu, to n tưng tt v trư
ng hc đi vi 
hc sinh, đ#c bit là đi vi nhng hc sinh cĩ 
vn đ, cn cĩ nhiu chương trình mang tính 
cht tp th mà nhng hc sinh dù khơng cĩ 
năng khiu, hay khơng hc gi,i cũng cĩ th 
tham gia. Vic tham gia các hot đng như vy 
và đt đưc thành tích nào đĩ s+ khích l 
nhng hc sinh cĩ vn đ cĩ nhng suy nghĩ 
tích c	c và tham gia vào nhng hot đng b 
ích mt cách tích c	c hơn. Giáo viên đi x! 
cơng b&ng vi tt c hc sinh cũng gĩp phn 
to nên n tưng tt v trư
ng hc, giúp cho 
nhng hc sinh cĩ vn đ hịa nhp vi bn bè 
trong các phong trào ca nhà trư
ng. 
(iii) Cn linh hot trong cách thc x! lý các 
hành vi vi phm ho#c các hành vi cĩ vn đ. 
Đi vi nhng hc sinh đã c tình và thư
ng 
trn hc, cúp tit hay khơng làm bài tp v nhà, 
thì nhng bin pháp thư
ng đưc các nhà 
trư
ng s! d"ng như vit kim đim, b đim 
kém, tr( đim thi đua, m
i cha m;, h bc hnh 
kim cĩ th khơng cĩ nhiu tác d"ng, b i vì 
vic thư
ng xuyên và c tình vi phm đã chng 
t, hc sinh khơng e ngi nhng hình pht này 
cĩ th đn vi mình. Do đĩ, trưc ht giáo viên 
cn bit đưc hc sinh thư
ng trn hc đã đi 
đâu và làm gì bên ngồi trư
ng, b i vì đĩ là 
th
i gian hc sinh tip xúc vi các đi tưng 
bên ngồi và làm nhng vic khơng đưc ng 
h, ch.ng hn như chơi trị chơi đin t!, ung 
rưu, đánh bc..., sau đĩ giáo viên phi hp vi 
tp th lp đ cĩ nhng hình thc x! lý thích 
hp. 
Đ x! lý nhng hc sinh thư
ng xuyên vi 
phm ni quy ca nhà trư
ng, các bin pháp 
cnh cáo tồn trư
ng, hay đui hc cĩ th 
khơng phi là bin pháp hu hiu, mà ngưc li 
cịn c súy và to mơi trư
ng cho các em tham 
gia vào các hành vi cĩ vn đ. Nhng hc sinh 
thư
ng vi phm nu b đ%y ra mơi trư
ng bên 
ngồi thì các em s+ khơng cĩ mơi trư
ng an 
tồn đ sinh hot, s+ tip xúc nhiu hơn vi 
nhng đi tưng khác bên ngồi nhà trư
ng, cĩ 
th chng kin ho#c là nn nhân ca bo l	c 
nhiu hơn, và nguy cơ d'n đn hành vi bo l	c 
cao hơn. Mt hình thc x! lý hc sinh mà 
nhiu nưc trên th gii đã áp d"ng và cĩ tính 
giáo d"c cao hin nay là pht lao đng cơng 
ích. Vic th	c hin hình thc x! lý này cn 
tham kho mơ hình các nưc trên th gii đ 
cĩ nhng chương trình phù hp, cĩ s	 giám sát 
ch#t ch+ hc sinh tránh nhng hin tưng tiêu 
c	c cĩ th xy ra. 
(iv) B sung kin thc tâm lý hc la tui 
cho các giáo viên t( các chuyên gia tâm lý la 
tui và các chuyên gia giáo d"c k7 năng sng 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 44 
đ cĩ nhng ng x! và cách thc gii quyt các 
vn đ liên quan đn hc sinh mt cách thích 
hp. 
Đi vi các cơ quan bên ngồi nhà trưng 
và cng đng 
Vic hc sinh cĩ nhng hành vi bo l	c 
khơng ch) nh hư ng tiêu c	c đn bn thân hc 
sinh, gia đình, nhà trư
ng mà cịn nh hư ng 
đn nhng ngư
i xung quanh, rng hơn là cht 
lưng sng ca tồn xã hi. Do vy, các cơ 
quan bên ngồi nhà trư
ng và cng đng cũng 
cn phi hp vi gia đình, nhà trư
ng đ cĩ 
nhng bin pháp ngăn ch#n hành vi bo l	c 
hc đư
ng. 
(i) Đm bo an ninh, an tồn các khu ph đ 
hn ch hc sinh chng kin các hành vi bo 
l	c ho#c là nn nhân ca bo l	c trong vùng. 
(ii) Phi hp vi các trư
ng cùng th	c hin 
bin pháp pht lao đng cơng ích b&ng cách 
gii thiu, qun lý các nơi hc sinh đn th	c 
hin nghĩa v" lao đng. 
(iii) Phi hp vi các cơ quan giáo d"c xây 
d	ng và th	c hin các chương trình hành đng 
nh&m giáo d"c k7 năng sng, k7 năng kim ch 
s	 hung hăng, nĩng gin ca hc sinh khi g#p 
phi vn đ. 
(iv) Tuyên truyn tác hi ca trị chơi đin t! 
cĩ tính bo l	c nh&m nâng cao trách nhim ca 
gia đình và xã hi. Qun lý tht ch#t ch+ và 
hiu qu hot đng ca các tim internet nh&m 
hn ch hc sinh tip xúc và chơi các trị chơi 
đin t! cĩ tính bo l	c cao. 
Đ làm đưc điu này cn cĩ s	 vào cuc 
ca các cơ quan nhà nưc cĩ liên quan t( cp 
đa phương đn trung ương nh&m thit lp 
nhng quy đnh chung liên quan đn hot đng 
internet và thanh tra, kim tra giám sát vic 
th	c hin các quy đnh này mt cách hiu qu. 
Các nưc trên th gii đã cĩ nhiu bin pháp 
qun lý các tim internet ho#c hn ch ngư
i 
dùng nh, tui chơi trị chơi tr	c tuyn như: 
ngư
i dùng phi đăng ký chng minh nhân dân 
khi truy cp internet; phân loi và dán nhãn các 
loi game cho phù hp la tui ngư
i chơi; hn 
ch hot đng ca các tim internet t( 24 gi
đn 6 gi
 sáng; s! d"ng phương tin k7 thut 
đ qun lý máy tính ca các tim internet nh&m 
phát hin ngư
i dùng là tr< dưi 18 tui truy 
cp vào nhng trang web xu, trang trị chơi 
khơng phù hp vi la tui... Gn đây, B 
Thơng tin và Truyn thơng đã đ ra d	 tho 
ngh đnh mi thay th ngh đnh s 
97/2008/NĐ-CP v qun lý, cung cp, s! d"ng 
dch v" internet và thơng tin đin t! trên 
internet vi nhiu điu khon mi và nghiêm 
ng#t hơn. Điu này cho thy các cơ quan chc 
năng đã nhn ra tác hi ca trị chơi đin t! đn 
hành vi ca gii tr<, đ#c bit là hc sinh. 
Đĩng gĩp và hn ch ca nghiên cu 
Đĩng gĩp 
Nghiên cu đã đưa ra b&ng chng th	c 
nghim ch khơng phi ch) d	a trên nghiên 
cu lý thuyt tâm lý hc hành vi thơng thư
ng 
đ xác đnh các yu t tác đng đn hành vi 
bo l	c ca hc sinh. Hu ht các nghiên cu 
tác gi bit đưc Vit Nam hin nay ch yu 
là các cuc kho sát ni b ca các trư
ng, 
kho sát mang tính đnh tính, thng kê mơ t v 
hin tưng bo l	c trong hc sinh và thm chí 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 45 
ch) là nhng s	 vic đin hình ch khơng phn 
ánh đưc mc đ chung v bo l	c hc đư
ng. 
Nghiên cu này đã đánh giá đưc mc đ tác 
đng ca t(ng nhĩm nhân t lên hành vi bo 
l	c. Vic chng kin bo l	c, nn nhân ca bo 
l	c và s	 kém tuân th quy đnh trư
ng ca 
hc sinh là mt trong nhng yu t tác đng 
ln nht đn hành vi bo l	c ca hc sinh. S	 
đánh giá này giúp cho các nhà hoch đnh 
chính sách cĩ nhng bin pháp ưu tiên đ hn 
ch tình trng bo l	c hc đư
ng hin nay. 
Hn ch 
Hn ch ca nghiên cu là ch) tin hành kho 
sát trên đa bàn TP.HCM, là mt trong nhng 
thành ph cĩ mc sng cao trong c nưc, cĩ 
th khơng phi là m'u th	c s	 đi din cho hc 
sinh các t)nh thành khác. Thêm na, đây là đ 
tài cĩ tính cht tâm lý hc hành vi, do đĩ cn 
cĩ thêm nhng câu h,i kho sát mang tính đnh 
tính v các loi hình bo l	c hc đư
ng đang 
hin din trong hc sinh hin nay, vì sao hc 
sinh li cĩ hành vi bo l	c ch khơng ch) cĩ 
phân tích đnh lưng. Cui cùng, nghiên cu đã 
khơng xét đn mi quan h đan xen phc tp, 
tác đng l'n nhau gia các yu t đ#c đim cá 
nhân, gia đình, nhà trư
ng và xã hi vi hành 
vi bo l	c ca hc sinh. 
Đ2 xu-t hư)ng nghiên cu tip theo 
T( nhng hn ch ca đ tài, hưng nghiên 
cu tip theo k th(a m'u quan sát ca nghiên 
cu này là tip t"c đánh giá mc đ tác đng 
qua li gia các nhĩm yu t vi nhau, và tác 
đng lên hành vi bo l	c ca hc sinh như th 
nào thơng qua phân tích mơ hình cu trúc 
(SEM). Rng hơn na, các nghiên cu sau này 
cĩ th cĩ các cuc kho sát rng rãi hơn, cĩ 
nhiu kt qu đnh tính hơn na đ tr l
i cho 
nhng câu h,i liên quan đn hình thc và mc 
đ nghiêm trng, cũng như lý do hành vi bo 
l	c trong hc đư
ng di*n ra. 
FACTORS AFFECTING STUDENTS’ VIOLENT BEHAVIORS 
Nguyen Thi Phuong Thao(1), Cao Hao Thi (2) 
(1) Ba Ria – Vung Tau University 
(2) University of Technology, VNU-HCM 
ABSTRACT: School violence is one of the problems which are pressing the public opinion. Now 
adays, educational managers are still trying to find effective solutions to improve this situation. The aim 
of the research was to identify and assess key factors which affect students’ violent behaviors. The study 
used primary data from a survey of 340 students in grades 8 through 12 in 8 schools in Ho Chi Minh 
City. The results of factor analysis and multiple regression indicated that there were 7 factors 
associated with students’ violent behaviors which consisted of witnessing violence, low school 
engagement, involvements in risky peers, victim of violence, impression on school, attitude towards 
Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 
Trang 46 
violence and trait anger temperament. There were some other factors that also related to students’ 
violent behaviors such as gender, educational levels and frequency of playing violent video game. From 
these findings, some recommendations were designed to help families, schools and educational 
institutions prevent students from behaving violently. 
Keywords: factor, students’ violent behaviors, Vietnam. 
TÀI LIU THAM KHO 
[1] Mai Th Tuyt, Nhng vn đ nan gii 
ca v thành niên trong nhà trư
ng, 
Tp chí Dân s và Phát trin, s 3, 
(2011) 
[2] B Giáo d"c và Đào to, Cơng văn s 
7291/BGDĐT-GDTrH v vic hư
ng 
d*n hc 2 bu)i/ngày đi v
i các 
trư
ng trung hc (2010). 
[3] Nguy*n Đình Th, Phương pháp 
nghiên cu khoa hc trong kinh 
doanh, Nhà xut bn Lao đng Xã hi 
(2011). 
[4] M. Alikasifoglu, E. Erginoz, O. 
Ercan, O. Uysal, D. A. Kaymak, O. 
Ilter, Violent Behavior Among 
Turkish High School Students and 
Correlates of Physical Fighting, 
European Journal of Public Health, 
14 (2): 173-177 (2004). 
[5] C. A. Anderson, An Update on the 
Effects of Playing Violent Video 
Games, Journal of Adolescence, 27 
(2004): 113-122 (2003). 
[6] M. Ando, T. Asakura, B. Simons-
Morton, Psychosocial Influences on 
Physical, Verbal, and Indirect 
Bullying Among Japanese Early 
Adolescents, The Journal of Early 
Adolescence, 25 (3): 268-297 (2005). 
[7] Centers for Disease Control and 
Prevention, Truy cp ngày 27/2/2012 
ti đa ch) 
n/youthviolence/schoolviolence/. 
[8] J. K. Chen, School Social Dynamics 
as Mediators of Students’ Personal 
Traits and Family Factors on the 
Perpetration of School Violence on 
Taiwan, Thesis Ph.D (2008). 
[9] D. J. Flannery, K. L. Wester, M. I. 
Singer, Impact of Exposure to 
Violence in School on Child and 
Adolescent Mental Health and 
Behavior, Journal of Community 
Psychology, 32: 559-573 (2004). 
[10] G. R. Gudlaugsdottir, R. 
Vilhjalmsson, G. Kristjansdottir, R. 
Jacobsen, D. Meyrowitsch, Violenct 
behavior among adolescents in 
Iceland: a national survey, 
International Journal of 
Epidemiology, 33 (5): 1046-1051 
(2004). 
[11] T. R. Nansel , M. Overpeck, R. S. 
Pilla, W. J. Ruan, B. Simons-Mortons, 
P. Scheidt, Bullying Behaviors among 
TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 
 Trang 47 
US youth: prevalence and association 
with psychosocial adjustment, Journal 
of the American Medical Association, 
285: 2094-2100 (2001). 
[12] P. Orpinas, N. Murray, S. Kelder, 
Parental Influences on Students’ 
Aggressive Behaviors and Weapon 
Carrying, Health Education & 
Behavior, 26 (6): 774-787 (1999). 
[13] M. I. Singer, F. Kaya, H. Bilgin, 
Contributing Factors to Aggressive 
Behaviors in High School Students in 
Turkey. The Journal of School 
Nursing, 28 (1): 56-69 (2011). 
[14] M. I. Singer, D. B. Miller, S. Guo, D. 
J. Flannery, T. Frierson, K. Slovak, 
Contributors to Violent Behavior 
Among Elementary and Middle 
School Children, Pediatrics, 104 (94): 
878-884 (1999).