Tiểu luận Chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 1 
Lời mở đầu 
Việt Nam đi lên CNXH từ một nước nông nghiệp lạc hậu, cơ sở vật 
chất- kỹ thuật , trỡnh độ của lực lượng sản xuất chưa phát triển hoàn thiện. 
Sự phân công lao động, cơ sở vật chất kỹ thuật ở các ngành kinh tế then 
chốt như : Công nghiệp-Nông nghiệp -Dịch vụ chưa hợp lý và vẫn lạc hậu. 
Vỡ vậy CNH-HĐH là quá trỡnh tạo ra những điều kiện vật chất - kỹ 
thuật, khoa học công nghệ, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung hay 
cơ cấu ngành kinh tế nói riêng, nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả mọi 
nguồn lực, đẻ khụng ngừng tăng năng suất lao động làm cho nền kinh tế tăng 
trưởng nhanh, nõng cao đời sống vật chất và văn hoỏ cho nhõn dõn. Từ đó 
thực hiện cụng bằng và tiến bộ xó hội, bảo vệ và cải thiện mụi trường sinh 
thỏi. 
Đó cũng chớnh là mục tiờu tổng quỏt trong sự nghiệp CNH-HĐH của 
nước ta được Đảng Cộng Sản Việt Nam xỏc định tại Đại hội VIII : 
Xây dựng nước ta trở thành một Nước có cơ sở vật chất- kỹ thuật hiện đại, có 
cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ phự hợp với quỏ trỡnh phỏt 
triển của lực lượng sản xuất, đồi sống vật chất và tinh thần cao, quốc phũng 
an ninh vững chắc, dõn giau Nước mạnh, xó hội cụng bằng, văn minh. 
Do đó nhiệm vụ tất yếu của Đảng và toàn dõn ta trong thời điểm hiện 
nay là: 
1. Phỏt triển lực lượng sản xuất, xõy dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật thụng 
qua việc chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế và vựng kinh tế hiệu quả, 
hợp lớ theo hướng CNH-HĐH ( là nhiệm vụ trọng tõm) 
2. Từng bước xõy dựng quan hệ sản xuất mới XHCN thụng qua thực hiện 
chớnh sỏch nền kinh tế nhiều thành phần. 
3. Mở rộng nõng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 2 
Trong bài tiểu luận này Em tập trung nghiờn cứu về chủ đề: Chuyển 
dịch cơ cấu ngành kinh tế theo hướng CNH-HĐH trong điều kiện hội nhập 
kinh tế Quốc Tế. 
Em xin chõn thành cảm ơn PGS-TS Phan Thanh Phố đó hướng dẫn em 
hoàn thành bài viết này. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 3 
Phần I 
Cơ sở lý luận về việc đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế 
theo định hướng CNH - HĐH 
I. Một số khái niệm cơ bản 
Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá 
Thế giới đó từng trải qua 2 cuộc cỏch mạng đặc biệt quan trọng: 
 Năm 1770-1787: Tại Anh và cỏc nước Tõy Âu, cuộc cỏch mạng cơ 
khớ hoỏ lần đầu tiờn nổ ra đó đưa thế giới chuyển từ nền văn minh 
nụng nghiệp sang nền văn minh cụng nghiệp. 
Cụng nghiệp hoỏ là quỏ trỡnh thay thế lao động thủ cụng bằng lao động 
sử dụng mỏy múc, cơ khớ. 
 Năm 1940-1950: Bằng cuộc Cỏch Mạng khoa học kỹ thuật cụng 
nghệ hiện đại thế giới tiếp tục chuyển biến từ nền văn minh cụng 
nghiệp sang nền văn minh hậu cụng nghiệp. 
 Sử dụng năng lượng truyền thống sang sử dụng năng lượng 
nguyờn tử. 
 Thay thế sử dụng vật tư cụng nghệ tự nhiờn sang sử dụng vật 
tư cụng nghệ nhõn tạo 
 Cuộc Cỏch Mạng cụng nghệ sinh học 
 Cỏch mạng cụng nghệ tin học 
 Hiện đại hoỏ là quỏ trỡnh năng cao về trỡnh độ KHKTCN của một 
Quốc gia nào đó lờn ngang tầm với trỡnh mà thời đại đang đạt được. Kế thừa 
cú chọn lọc những những tri thức văn minh của nhõn loại, rỳt ra những kinh 
nghiệm trong lịch sử tiến hành CNH-HĐH với thực tế CNH-HĐH ở Việt 
Nam trong thời kỡ đổi mới, hội nghị ban chấp hành TƯ Đảng lần VII khoỏ VI 
và đại hội đại biểu toàn Quốc VII , Đảng Cộng Sản Việt nam đó xỏc định : 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 4 
Cụng nghiệp hoỏ là quỏ trỡnh chuyển đổi căn bản, toàn diện các hoạt động 
sản xuất kinh doanh, dịch vụ và quản lý KT-XH từ sử dụng sức lao động thủ 
công là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công 
nghệ, phương tiện và phương pháp tiên tiến, hiện đại dựa trên sự phát triển 
công nghiệp và tiến bộ KHKTCN tạo ra năng xuất lao động cao. 
II. Cơ cấu kinh tế quốc dân 
 Là tổng thể cỏc quan hệ kinh tế hợp thành nền kinh tế Quốc dõn, nền 
kinh tế của một địa phương, một cơ sở. Cỏc quan hệ này cú quan hệ chặt chẽ 
và tỏc động lẫn nhau tồn tại như một chỉnh thể mang tớnh hệ thống, tường 
được thể hiện ở chất lượng, nhịp độ phỏt triển và tỷ trọng giỏ trị của từng bộ 
phận cấu thành tổng thể diễn ra trong điều kiện kinh tế xó hội nhất định nhằm 
thực hiện mục tiờu phỏt triển nền kinh tế trong từng thời kỳ. 
 Cơ cấu ngành kinh tế: được chia làm 3 nhúm ngành 
 Ngành Nông nghiệp ( Nông nghiệp – Lâm nghiệp – Ngư 
nghiệp ) 
 Ngành Cụng nghiệp ( Cụng nghiệp nặng -Cụng nghiệp nhẹ - 
Xõy dựng) 
 Ngành Dịch vụ ( Thương mại – Bưu điện – Du lịch ) 
 Cơ cấu thành phần kinh tế : gồm 6 thành phần 
 Kinh tế Nhà nước: Khu vực kinh tế hay một tổ chức kinh tế 
dựa trờn cựng một hỡnh thức sở hữu Nhà Nước về tư liệu sản 
xuất. 
 Kinh tế tập thể : Gồm những cơ sở kinh tế do người lao động 
tự gúp vốn, cựng kinh doanh tự quản lý theo nguyờn tắc tập 
trung , bỡnh đẳng cựng cú lợi. 
 Kinh tế cỏ thể, tiểu chủ: dựa trờn tư hữu nhả về tư liệu sản 
xuất và khả năng lao động của bản thõn người lao động và gia 
đỡnh. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 5 
 Kinh tế tư bản tư nhõn: Sản xuất kinh doanh dụa trờn cơ sở 
chiếm hữu tư nhõn TBCN về tư liệu sản xuất và búc lột sức 
lao động làm thuờ. 
 Kinh tế tư bản Nhà Nước: Dựa trờn hỡnh thức sở hữu hỗn 
hợp về vốn giữa một bờn là Nhà Nước một bờn là tư bản 
trong nước hoặc nước ngoài. 
 Kinh tế cú vốn đầu tư nước ngoài: gồm cỏc doanh nghiệp cú 
thể đầu tư 100% vốn nước ngoài, cú thể liờn kết kinh doanh 
với doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhõn ở 
Nước ta 
 Cơ cấu vựng kinh tế: Đặc điểm thuận lợi về kinh tế điển hỡnh ở mỗi 
vựng lónh thổ . 
III. Cơ cấu ngành kinh tế ở nước ta: 
 Là một bộ phận quan trọng nhất trong cơ cấu nền kinh tế Quốc dõn. Là 
những ngành kinh tế được hỡnh thành và số ngành kinh tế cú mối quan hệ 
biểu hiện bằng tỷ trọng của ngành so với tổng thể nền kinh tế. 
Cơ cấu kinh tế được hỡnh thanhftrờn cơ sở phõn cụng lao động xó hội và 
trỡnh độ phỏt triển của lực lượng sản xuất, hỡnh thành nờn cỏc ngành chuyờn 
mụn hoỏ tổng hợp. ( Cụng nghiệp – Nụng nghiệp - Dịch vụ) 
IV. Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế: 
 Là sự vận động khụng ngừng, bớờn đổi về cấu trỳc, tỷ trọng, tốc độ 
giữa cỏc ngành kinh tế. Cụ thể : Cụng nghiệp- Nụng nghiệp- Dịch vụ. Sao 
cho đạt được cơ cấu ngành kinh tế hợp lý hiện đại hơn so với trước. Từ đó tạo 
đà cho sự phỏt triển kinh tế - chớnh tri – xó hội - ở cỏc thời kỡ tiếp theo. 
 Nói một cách cụ thể: chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế hợp lý tiến bộ là 
thay đổi để: 
 + Tỷ trọng khu vực công nghiệp và xây dựng tăng cao trong tổng giá trị 
sản phẩm xã hội. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 6 
 + Tỷ trọng khu vực dịch vụ ngày càng phát triển. Vì đây là ngành kinh 
tế quyết định mức sống cũng như thực trạng đời sống của người dân lao động. 
 + Tỷ trọng các ngành nông - lâm - ngư nghiệp chiếm tỷ lệ thấp hơn 
trong tổng giá trị sản phẩm xã hội. 
A. Sự cần thiết phải chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế ở nước ta hiện 
nay 
1. Do yêu cầu tất yếu của sự nghiệp CNH- HĐH 
* Phát triển lực lượng sản xuất - cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã 
hội - trên cơ sở thực hiện cơ khí hoá nền sản xuất xã hội và áp dụng những 
thành tựu khoa học kỹ thuật công nghiệp hiện đại: 
- Cải tiến lao động thủ công, lạc hậu thành lao động sử dụng máy móc, 
tức là phải cơ khí hoá nền kinh tế quốc dân. Đó là bước chuyển đổi căn bản từ 
nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp. 
- Đồng thời phải hiện đại hoá các ngành để nhằm nâng cao năng suất lao 
động cũng như chất lượng sản phẩm, hàng hoá. Đi liền với cơ khí hoá là điện 
khí hoá, tự động hoá sản xuất từng bước và trong toàn bộ nền kinh tế quốc 
dân. 
Sự nghiệp CNH- HĐH đòi hỏi phải xây dựng và phát triển mạnh mẽ các 
ngành công nghiệp (vì đây là ngành chế tạo ra TLSX), là "đòn neo" để cải tạo, 
phát triển kinh tế quốc dân, phát triển kinh tế khu vực nông - lâm - ngư 
nghiệp. 
- Sử dụng kỹ thuật công nghệ cao sẽ làm tăng năng suất lao động xã hội, 
chất lượng, đời sống xã hội nâng cao. Đồng thời sản phẩm tốt dẫn đến cạnh 
tranh hàng hoá, nền kinh tế thị trường phát triển. Do đó ngành dịch vụ phải 
được quan tâm, chú trọng đặc biệt. 
* Rút ngắn khoảng cách tụt hậu xa về kinh tế giữa nước ta với các nước 
tiên tiến. 
* Nâng cao sức cạnh tranh của hàng hoá các doanh nghiệp, cả nền kinh 
tế để từ đó tham gia hội nhập kinh tế quốc tế ở thế chủ động. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 7 
2. Do yêu cầu của việc phát triển kinh tế thị trường theo định hướng 
XHCN 
- Qúa trình hình thành và phát triển các ngành kinh tế (CN-NN-DV) đặc 
biệt là những ngành có hàm lượng khoa học cao, sự xuất hiện các vùng sản 
xuất chuyên canh tập trung không chỉ là biểu hiện của sự phát triển của lực 
lượng sản xuất, phát triển cơ sở vật chất - kỹ thuật trong tiến trình CNH-HĐH 
mà còn làm cơ cấu kinh tế thay đổi hợp lý. 
Nghĩa là: trong nền kinh tế thị trường như nước ta hiện nay, đòi hỏi các 
ngành kinh tế trọng yếu CN-NN-DV cần phải có phương hướng chuyển dịch 
hợp lý và hiện đại thông qua việc áp dụng KHKTCN tiên tiến. 
Sự phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp sẽ tạo ra TLSX cho ngành 
nông nghiệp để ngành nông nghiệp ngày càng sản xuất được nhiều sản phẩm 
đạt chất lượng tốt mà lực lượng sản xuất tập trung trong ngành này càng ngày 
càng giảm hơn. 
Mạng lưới dịch vụ với tư cách một ngành kinh tế phát triển có thể phục 
vụ tốt hơn cho sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp và nông 
nghiệp. 
Đồng bộ các ngành kinh tế then chốt có xu hướng phát triển mạnh mẽ về 
chất và phân phối một cách hợp lý về lượng sẽ tạo điều kiện để các thành 
phần kinh tế phát triển, các vùng kinh tế cũng phát triển do vậy nền kinh tế 
quốc dân tăng trưởng vững mạnh, chính trị - xã hội ổn định lâu dài, dân giàu, 
nước mạnh xã hội công bằng văn minh. 
* Do yêu cầu tất yếu của việc nâng cao sức cạnh tranh chủ động hội 
nhập kinh tế khu vực - quốc tế: 
Mở cửa nền kinh tế là nhu cầu cấp bách đối với nền kinh tế nước ta. 
Trong việc mở cửa, hội nhập phải đẩy mạnh xuất khẩu, coi xuất khẩu là 
hướng ưu tiên là trọng điểm, giảm thiểu lượng TLSX cũng như hàng hoá nhập 
khẩu. Như vậy kinh tế trong nước mới được phát triển nhanh, thu nhập, đời 
sống của nhân dân mới được nâng cao. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 8 
Mở rộng quan hệ kinh tế giữa nươc ta với các nước khác trở thành một 
tất yếu kinh tế, tạo khả năng để nước tranh thủ vốn, kỹ thuật, công nghệ, kinh 
nghiệm tổ chức quản lý nâng cao tỷ trọng kinh tế ngành công nghiệp mũi 
nhọn. 
Muốn xây dựng nền kinh tế mở đòi hỏi tất yếu phải điều chỉnh cơ cấu 
ngành kinh tế để vừa hội nhập khu vực vừa hội nhập toàn cầu. 
* Như vậy để đưa Việt Nam thoát khỏi nước có nền kinh tế lạc hậu, yếu 
kém, đời sống nhân dân lao động tăng cao, việc chuyển dịch cơ cấu ngành 
kinh tế là tất yếu. 
B. Nội dung chuyển dịch 
* Xét nội dung chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế mang tính tổng thể 
Đó là bước chuyển biến, thay đổi về tỷ trọng: 
Tỷ trọng khu vực công nghiệp và xây dựng, đặc biệt là tỷ trọng khu vực 
dịch vụ ngày càng tăng, tỷ trọng khu vực nông - lâm - ngư nghiệp và khai 
khoáng ngày càng giảm trong tổng giá trị sản phẩm xã hội. 
Đảng ta đã xác định một cơ cấu ngành kinh tế hợp lý mà "bộ xương" của 
nó là cơ cấu kinh tế công - nông.Dịch vụ gắn với phân công và hợp tác Quốc 
tế sâu rộng. 
- Mục tiêu phấn đấu của nước ta đến năm 2010 là: tỷ trọng GDP của 
nông nghiệp 16 - 17% 
Công nghiệp 40 - 41% 
Dịch vụ 42 - 43% 
Khi đó thu nhập quốc dân tính theo đầu người là 800$/năm 2020. 
GDP tăng bình quân hàng năm = 7,2% 
- Mục tiêu đến năm 2020 
Nước ta trở thành một nước xã hội chủ nghĩa với lực lượng sản xuất đạt 
trình độ tương đối hiện đại. Đời sống người lao động nâng cao gấp 10 lần so 
với năm 2000 GDP đầu người là 5000 - 6000$/năm 
Tích luỹ 30%, 70% cho tiêu dùng 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 9 
Cơ cấu ngành kinh tế ngày càng hiện đại, hợp lý 
Nông nghiệp: 10% 
Công nghiệp: 41% 
Dịch vụ: 49% 
* Cụ thể nội dung chuyển dịch từng ngành kinh tế. 
- Tỷ trọng ngành nông nghiệp mục tiêu giảm xuống 16 - 17%. 
Do việc coi trọng công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn 
mà việc phát triển toàn diện nông lâm - ngư nghiệp gần với công nghiệp chế 
biến thuỷ sản - nông - lâm sản nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng đa dạng 
của nông nghiệp đảm bảo vững chắc yêu cầu an toàn lương thực cho xã hội. 
áp dụng thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại vào các ngành nông nghiệp 
nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành tăng giá trị và khối lượng 
hàng xuất khẩu. Máy móc hiện đại người lao động có tri thức sẽ tập trung tai 
ngành này giảm để tham gia trong các ngành công nghiệp có tỷ trọng cao làm 
tăng thêm thu nhập cho người lao động. 
Tăng cường xây dựng kết cấu phát triển triển công nghiệp nhỏ và dịch 
vụ ở nông thôn, mở mang ngành nghề, xây dựng kết cấu hạ tầng. 
- Đặc biệt ưu tiên phát triển ngành kinh tế công nghiệp. 
Đó là các ngành chế biến lương thực - thực phẩm sản xuất hay tiêu dùng, 
tăng xuất khẩu, công nghiệp điện tử và công nghệ thông tin. 
Xây dựng có chọn lọc một số cơ sở công nghiệp nặng trong những ngành 
trọng yếu mà nhu cầu đòi hỏi bức bách và có điều kiện về vốn, công nghệm 
thị trường để phát huy tác dụng và sửa chữa tầu thuỷ, luyện kim, hoá chất  
Mục tiêu phấn đấu đến năm 2010 tỷ trọng GDP của ngành công nghiệp 
sẽ chiếm đến 40 - 41%, trong tổng giá trị sản phẩm xã hội. 
Ưu tiên phát triển các ngành dịch vụ - du lịch: như hàng không, hàng hải, 
bưu chính - viễn thông, Tài chính, Ngân hàng, kiểm toán, bảo hiểm, pháp lý, 
thương mại  nhằm đáp ứng nhu cầu về dịch vụ của nhân dân. Đến năm 
2010 đưa tỷ trọng ngành này vượt lên cao hơn tất cả các ngành kinh tế khác, 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 10 
chiếm 42 - 43% thậm chí mục tiêu 2020 sẽ chiếm đến 49% so với tổng giá trị 
sản phẩm xã hội. 
Khi công nghiệp - nông nghiệp phát triển mạnh, thu nhập và mức sống 
của con người ngày càng cao, nhu cầu về các loại dịch vụ của người nhân dân 
ngày càng lớn. Phát triển dịch vụ trực tiếp góp phần nâng cao cuộc sống của 
dân cư. 
Khi công nghiệp - nông nghiệp phát triển mạnh, thu nhập và mức sống 
của người lao động càng cao, nhu cầu về các loại hình dịch vụ của dân cư 
càng lớn. Phát triển dịch vụ trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng cuộc 
sống của dân cư. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 11 
Phần II 
Thực trạng cơ cấu kinh tế Việt Nam 
I. Những thành tựu và kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Việt Nam 
trong những năm đổi mới 
1. Những thành tựu đã đạt được ở thời kỳ (1991-1995), (199-2000) 
 Mục tiêu phát triển kinh tế ở nước ta thời kỳ 1996-2000 đã được xác 
định trong Đại hội Đảng lần thứ 8 là phấn đấu đạt mức tăng trưởng 9-
10%/năm. Qua hai năm 1996-1997 đã đat được mức đề ra, nhưng những 
tháng đàu năm 1998 gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của khủng hoảng tiền 
tệ ở các nước Châu á (Tháng 7/1997), tăng trưởng GDP đạt 6,64%. Tuy nhiên 
do những nỗ lực vượt bậc của toàn dân chúng ta vẫn giữ được tốc độ tăng 
trưởng 7%. 
 Những tiến bộ trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế tác động tới tăng 
trưởng và nâng cao hiệu quả kinh tế, đạt được từ 4% năm 1987 đã lên tới 9% 
năm 1996, đạt bình quân 7,3% mỗi năm. Cuối năm 1997 nền kinh tế gặp khó 
khăn song vẫn tăng từ 8%-9%. Tốc độ tăng trưởng bình quân GDP thời kỳ 
1996-2000 là 6,7%. 
 Trong 10 năm 1991-2000, tăng trưởng GDP đạt 7,5% (mục tiêu 
6,9%-7,5%) tất cả các ngành chủ chốt đều tăng trưởng. Trong đó công nghiệp 
tăng nhanh nhất 12,9% (mục tiêu 9,5%-12,5%), dịch vụ 8,2% (mục tiêu 12-
13%), nông nghiệp khoảng 5,4% (mục tiêu 4%-4,2%). Với mức tăng trưởng 
trên so với các nước là một thành tựu đáng kể. 
 Chuyển dịch nền kinh tế theo hướng CNH, nông nghiệp tăng khá về 
giá trị tuyệt đối, từ 38,7% năm 1980 xuống còn 25% năm 2000, tương ứng 
công nghiệp và xây dựng tăng từ 22,7% lên khoảng 34,5% và dịch vụ 38,6% 
lên 40,5% trong GDP (mức độ thay đổi trong 10 năm đối với nông nghiệp là -
13,7%, công nghiệp 11,8%, dịch vụ là 1,9%) 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 12 
Cơ cấu ngành kinh tế 1990 1995 2000 Thay đổi sau 
10 năm 
Tổng số 100,0 100,0 100,0 
Nông-lâm-ngư nghiệp 38,7 27,2 25,0 -13,7 
Công nghiệp và xây dựng 22,7 28,8 34,5 11,8 
Dịch vụ 38,6 44,0 40,5 1,9 
- Hình thành một số sản phẩm mới: 
+ Khai thác dầu khí tới năm 2000 đạt 16,5 triệu tấn dầu thô và 1,5 tỷ m3 
khí. 
+ Lắp ráp tô tô từ 1991-2000 có 14 doanh nghiệp với tổng công suất 
132.860 xe/năm, xe máy có 5 doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiép nước 
ngoài và 40 cơ sở trong nước có tổng công suất 1.800.000 xe/năm, công 
nghiệp điện tử công suất 1.600.000 cái bóng hình, lắp ráp ti vi 2.000.000 
chiếc. 
- Khối dịch vụ có sự chuyển biến mạnh mẽ nhất là lĩnh vực tài chính 
ngân hàng và bưu chính viễn thông. Khối dịch vụ thu hút mạnh lao động (từ 
4,6 triệu người năm 1990 lên tới 7,2 triệu người năm 2000). 
2. Những hạn chế cơ bản của cơ cấu chuyển dịch 
a. Nền kinh tế vẫn thiên về nhập khẩu 
* Tuy tốc độ tăng xuất khẩu khá cao tính từ năm 1991-1996 xuất khẩu 
tăng 3,5 lần, bình quân hàng năm 26-28%. Song việc tăng xuất khẩu không 
làm thay đổi đáng kể cơ cấu sản phẩm. Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu thô 
(nguyên liệu, khai khoáng) trong xuất khẩu chiếm 85% vào năm 1990, tuy có 
giảm nhưng vẫn còn 70% vào năm 1996. Hàng nhập khẩu quan trọng là 
nguyên liệu, sắt, thép, phân bón, linh kiện điện tử, hàng dêt, phụ tùng ô tô, xe 
máy... tăng nhanh. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 13 
b. Cơ cấu kinh tế còn kém hiệu quả điều này thể hiện 
Thu ngân sách có xu hướng tăng chậm và tỷ trọng GDP có xu hướng 
giảm dần năng suất lao động thấp (thời kỳ 1991-1995 năng suất lao động bình 
quân tăng 4,7%/năm, đến thời kỳ 1996-2000 giảm còn 3,7%. 
c. Nguyên nhân 
- Yếu tố vốn quá được chú trọng rong khi lao động là nguồn lực quan 
trọng nhất cho sự phát triển kinh tế - xã hội lại chưa được coi trọng. Sự bất 
cập về trình độ của lực lượng lao động chưa đáp ứng được yêu cầu của sự 
chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế. 
- Chưa tạo được động lực cạnh tranh do thiếu các chính sách ổn định 
lâu dài, nghiên cứu thị trường chưa chu đáo, chưa có chiến lược công nghệ 
thích hợp. 
 - Thiếu các mặt hàng, ngành hàng mũi nhọn. Máy móc phục vụ công 
nghiệp chỉ chiếm 5% thị phần trong nước còn 95% do Trung Quốc và Nhật 
Bản nắm giữ, giá thành một sản phẩm còn cao. Ví dụ xi măng trong nước cao 
gấp 1,2-1,3 lần so với giá xi măng trên thị trường quốc tế. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 14 
Phần III 
Những giải pháp đẩy mạnh quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành 
kinh tế việt nam 
I. Xõy dựng quy hoạch và đẩy mạnh chiến lược phát triển hợp lý , hiện 
đại 3 ngành kinh tế quan trọng ( Cụng nghiệp – Nụng nghiệp - Dịch vụ ) 
 Về cụng nghiệp: 
Chỳng ta cần tập chung đầu tư theo chiều sõu : Huy động tối đa nguồn 
vốn ( cả trong nước và nước ngoài ) đầu tư, mua mới những thiết bị, mỏy múc 
tiờn tiến nhằm đưa vào ứng dụng trong cỏc ngành kinh tế. 
Đặc biệt chỳ trọng đầu tư trong cỏc ngành cụng nghiệp nhẹ và cụng 
nghiệp chế biến. Từ đó tạo tiền đề phỏt triển cụng nghiệp nặng. 
Tập chung sản xuất những mặt hàng cú khả năng xuất khẩu. 
Cụng nghiệp hoỏ nụng thụn. 
Tạo dựng thị trường để cỏc loại hỡnh kinh tế đều cú điều kiện tham gia 
và phỏt triển. 
Áp dụng khoa học cụng nghệ để phỏt triển cỏc ngành cụng nghiệp tạo 
ra tư liệu sản xuất : sản xuất dầu khớ, luyện kim, hoỏ chất, cơ khớ, điện tử. 
Vận dụng hiệu quả cụng nghệ thụng tin vào mọi lĩnh vực. 
Mục tiờu tới năm 2010: 
 Giỏ trị sản xuất cụng nghiệp tăng TB 13%/năm. GDP của cụng 
nghiệp đạt 45,5%. Giỏ trị hàng cụng nghiệp xuất khẩu đạt 1200-1300triệu$ 
với 30% sản phẩm cụng nghiệp làm ra để phục vụ cho xuất khẩu và 60% xớ 
nghiệp cụng nghiệp cú trỡnh độ thiết bị cụng nghệ tương ứng với cỏc nước 
trong khu vực. Cơ cấunội bộ ngành: Cụng nghiệp chế biến 95,5% giảm cũn 
95%, cụng nghiệp khai thỏc phõn phối điện nước đạt 4,9%. 
 Đầu tư nghiờn cứu và hợp tỏc chế tạo dể tiến tới sản xuất thành 
cụng mỏy cụng cụ, cỏc dõy chuyền chế biến, cỏc loại mỏy phục vụ cho cụng 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 15 
nghiệp dạng CNC.Tăng khả năng chế tạo cỏc loại mỏy múc sử dụng trong 
cụng nghiệp chế biến và nụng nghiệp. Đáp ứng 25% nhu cầu thay thế, chế tạo 
thiết bị của nền kinh tếvà nội địa hoá khoảng 70-80% cacs loại phụ tùng xe 
máy, 30% phụ tùng xe ôtô. 
 Phỏt triển khu cụng nghệ cao. Tự sản xuất linh kiện, phụ kiện, 
cỏc loại mỏy cụng nghệ, Áp dụgn hiệu quả cụng nghệ thụng tin. Đổi mới 
công nghệ, giảm nhập khẩu tăng lượng hàng xuất khẩu: Sản lượng phần mềm 
đạt 500 triệu $/2005, trong đó xuất khẩu đạt 200 triệu$. 
 Đẩy mạnh cụng nghiệp chế biến nụng – lõm- thuỷ sản, đầu tư 
cụng nghệ để sản phẩm của ngành này đạt chất lượng tốt đủ điều kiện cạnh 
tranh trờn thị trường Quốc Tế.Hướng tới đạt 8-10l sữa/người/năm.Tăng kim 
ngạch xuất khẩu sữa lờn gấp 2 lần/2000. Trong đó nguyờn liệu trong nước 
chiếm trờn 20%. Đường, mật đạt 14.4kg/người/năm.Mở rộng cỏc nhà mỏy 
sản xuất giấy, tăng cụng xuất lờn 20 vạn tấn. 
 Cụng nghiệp điện đạt sản lượng 44tỷ kưh/2005, tăng 12%/năm. 
Tớch cựu hoàn thiện cỏc cụng trỡnh thuỷ điện. 
 Chỳ trọng thới cacs ngành khai thỏc và chế biến khoỏng sản. Mở 
thờm 1-2 cơ sở luyện, cỏn, thộp từ tài nguyờn trong nước: Thộp cỏn đạt 
2,7triệu tấn/2005. Khai thỏc Boxit, luyện Alumin để điện phõn 2000 tấn 
nhụm, sản xuất 1triệu tấn Alumin cho xuất khẩu đạt tới 3 triệu tấn vào cỏc 
năm tới 
 Nụng nghiệp và kinh tế nụng thụn tới năm 2010: 
 Dựa vào điều kiện tự nhiờn, lao động của từng vựng sản xuất 
hàng hoỏ chuyờn canh phự hợp. Ứng dụng khoa học cụng nghệ, cụng nghệ 
sinh học vào sản xuất. Gắn liền nụng nghệp với cụng nghiệp chế biến. Liờn 
tục khai hoang, mở rộng đát thường xuyờn. Phõn bố lực lượng lao động thật 
hợp lớ nhằm nõng cao thu nhập cho người nụng dõn gấp 1,7lần đến năm 2005 
so với năm 2000. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 16 
 Áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật một cỏch đồng bộ: chuyển 
đổi mựa vụ, cơ cấu cõy trụng theo hướng thõm canh, tăng năng xuất lỳa, tăng 
sản lượng cỏc loại rau quả và cỏc loại sản phẩm đặc trưng khỏc theo hướng 
sản xuất hàng hoỏ.Mục tiờu đạt 37 triệu tấn lương thực/2005. Tăng sản 
lượng cây công nghiệp: cao su, chè, cà phêĐồng thời tiến hành trồng và cải 
tạo rừng ( trong dự án 5 triệu ha rừng) năng độ che phủ lên 38-39%/2005 đẻ 
ổn định đời sống dân vùng núi. 
 Chăn nuôi: Khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi về vốn, kỹ 
thuật để phát triển hộ hoặc nông trại chăn nuôi quy mô lớn. Ứng dụng công 
nghệ sinh học để cải tiến về con giống, sinh sản nhân tạo, về nguồn thức ăn, 
các biện pháp chăn nuôi hiệu quả, tăng cường công tác thú y.Tiến đến đạt 
2,5 triệu tấn thịt/2005. Đầu tư, trang bị phương tiện để phát triển đánh bắt xa 
bờ, xây dựng hiệu quả và mở rộng ngành nuụi trồng thuỷ sản tạo nguyờn liệu 
cho ngành cụng nghiệp chế biến. 
 Phát triển thủ công nghiệp: đặc biệt là những ngành truyền 
thống như thêu, mỹ nghệ, đan.. 
 Cỏc ngành cịch vụ: 
 Đa dạng hoá các loại hỡnh phục vụ, nhằm tạo dựng thị trường 
tiêu thụ các sản phẩm xó hội, đáp ứng và cải thiện đời sống. 
 Phát triển thương mại: nội thương và ngoại thương, quan tâm 
đến các vùng nông thôn. Phấn đấu đạt mức lưu chuyển hàng hoá trên thị 
trường tăng 11-14% /năm. 
 Phỏt triển mạnh du lịch thành ngành mũi nhọn. 
 Nâng cấp, xây dựng cơ sở vật chất- kỹ thuật. 
 Cải thiện, nõng cao trỡnh độ, mở rộng các ngành giao thông vận 
tải, bưu chớnh viễn thụng. 
 Cỏc loại hỡnh dịch vụ về tài chớnh, ngõn hàng, tư vấn, dịch vụ y 
tế, giáo dụcPấn đấu tăng giá trị tăng trưởng của ngành dịch vụ 
lên7,2%/năm. 
Tiểu luận kinh tế chính trị Mác – Lênin 
 17 
II. Thực hiện tốt sự phân công lao động xó hội và chuyển dịch cơ cấu 
lao động theo ngành đó định: 
 Đào tạo theo chuyen ngành, kỹ năng nghề nghiệp, năng lực sản 
xuất kinh doanh cho người lao động . 
 Phân công hợp lý lao động theo từng khả năng tới các ngành 
kinh tế: Đào tạo nhiều nhân lực cho các ngành công nghiệp và dịch vụ. Cỏc 
kỹ sư nụng nghiệp cú trỡnh độ cao. 
 Đầu tư lớn cho giáo dục, nhằm tạo ra cơ cấu lao động đồng bộ 
trong tất cả các ngành.. 
III. Thực hiện nhất quán nền kinh tế nhiều thành phần. Tạo điều kiiện 
thông thoáng để các thành phần kinh tế phát triển tốt.Trong đó kinh tế 
nhà nước đi đầu hỗ trợ cho cỏc thành phần kinh tế khỏc. 
IV. Liên tục cập nhật đổi mới kỹ thuật công nghệ. 
V. Hoàn thiện và tiếp tục đổi mới chính sách quản lý, cú chế của Nhà 
Nước. Tạo điều kiện cho chuyển dịch nhanh chóng.