Tiểu luận Khủng hoảng tài chính thế giới

 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 1 
Tiểu luận tài chính quốc tế 
Khủng hoảng tài chính thế giới
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 2 
LỜI MỞ ĐẦU 
Khủng hoảng tài chính Hoa Kỳ 2007-2009 là cuộc khủng hoảng trong nhiều lĩnh 
vực tài chính (tín dụng, bảo hiểm, chứng khoán) diễn ra từ năm 2007 cho đến tận nay. Nó 
là nguồn gốc trực tiếp của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2009. Thông qua 
quan hệ tài chính nói riêng và kinh tế nói chung mật thiết của Hoa Kỳ với nhiều nước, 
cuộc khủng hoảng từ Hoa Kỳ đã lan rộng ra nhiều nước trên thế giới, dẫn tới những đổ 
vỡ tài chính, suy thoái kinh tế, suy giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế ở nhiều nước trên thế 
giới. 
Theo quan điểm của nhóm về đề tài thảo luận, đây là một đề tài hay có tính thời 
sự, được rất nhiều người quan tâm. Song với đề tài thảo luận này thì đây là một đề tài 
rộng và sâu vì nó mang tính bao quát về nền kinh tế thới giới và nền kinh tế Viêt Nam. 
Với những kiến thức đã được học, bài thảo luận của nhóm nói một cách bao quát về 
nguyên nhân, diễn biến, tác động và các giải pháp nhằm vượt qua khủng hoảng của các 
quốc gia trên thế giới và Việt Nam. 
Khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2009 bao gồm sự đổ vỡ hàng loạt hệ thống 
ngân hàng, tình trạng đói tín dụng, tình trạng sụt giá chứng khoán và mất giá tiền tệ quy 
mô lớn ở nhiều nước trên thế giới. Vậy cuộc khủng hoảng lớn đầu tiên của thế kỷ 21 xuất 
phát từ đâu? Điều gì đáng để chúng ta tìm hiểu trong quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ 
thống tài chính. Sau đây nhóm đi vào thảo luận các vấn đề trên. 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 3 
MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................................... 1 
MỤC LỤC .................................................................................................................................... 2 
NỘI DUNG ................................................................................................................................... 5 
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN ................................................................................................................... 5 
 1.1. Lý thuyết về khủng hoảng tài chính .......................................................................... 5 
 1.2. M ột số dấu hiệu của khủng hoảng t ài chính ............................................................. 6 
 1.3. Các loại khủng hoảng tài chính .................................................................................... 
2. NGUYÊN NHÂN, DIỄN BIẾN KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH ................................ 7 
 2.1. N guyên nhân ................................................................................................................. 7 
 2.1.1. Sự suy sập của thị trường bất động sản ........................................................ 7 
 2.1.2. Cho vay dưới chuẩn ...................................................................................... 12 
 2.1.3. Một số nguyên nhân khác............................................................................. 14 
 2.2. Diễn biến ..................................................................................................................... 17 
 2.2.1. Diễn biến cuộc khủng hoảng tại Mỹ ........................................................... 17 
 2.2.2. Diễn biến cuộc khủng hoảng tại các nướ khác ......................................... 22 
 2.2.3. Diễn biến cuộc khủng hoảng tại Việt Nam ................................................ 24 
3. TÁC ĐỘN G CỦA KHỦNG HOẢNG ĐẾN NỀN KINH TẾ THẾ GIỚI................. 28 
 3.1. Đối với nền kinh t ế M ỹ ............................................................................................. 28 
 3.2. Đối với khu vực sử dụng đồng Euro........................................................................ 32 
 3.3. Đối với khu vực Châu Á ........................................................................................... 34 
 3.4. Đối với nền kinh t ế Việt Nam .................................................................................. 36 
4. GIẢI PHÁP NHẰM VƯỢT QUA KHỦNG HO ẢNG.................................................. 42 
 4.1. Giải pháp của các quốc gia, tổ chức trên thế giới .................................................. 42 
 4.2. Giải pháp của Việt Nam ............................................................................................ 50 
 4.2.1. Giải pháp về chính sách tài chính................................................................ 50 
 4.2.2. Giải pháp về chính sách tiền tệ .................................................................... 54 
 4.2.3. Giải pháp nhằm hạn chế thâm hụt ngân sách............................................ 59 
 4.2.4. Giải pháp nhằm kích t hích đầu tư và tiêu dùng ......................................... 59 
KẾT LUẬN ................................................................................................................................ 62 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................... 63 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 4 
DANH MỤC CÁC B IỂU ĐỒ 
Biểu đồ 1: Diễn biến thay đổi của lãi suất chính sách ở Hoa Kỳ............................................ 8 
Biểu đồ 2: Lượng cung nhà ở M ỹ giai đoạn 2000-2007 .......................................................... 9 
Biểu đồ 3: Nhu cầu nhà ở Mỹ giai đoạn 1995-2007................................................................. 9 
Biểu đồ 4: Doanh số bán nhà ở Mỹ giai đoạn 1995-2007 ..................................................... 11 
Biểu đồ 5: Diễn biến thay đổi giá nhà trong thời kỳ bong bóng thị trường nhà ở .............. 11 
Biểu đồ 6: Chúng khoán tài trợ bằng t ài sản chưa thanh t oán của M ỹ ............................... 13 
Biểu đồ 7: Chỉ số Dow Jones 2006-2008................................................................................. 28 
Biểu đồ 8: Giá dầu 1998-2008 .................................................................................................. 29 
Biểu đồ 9: Tỷ trọng nợ công của Hy Lạp ................................................................................ 33 
Biểu đồ 10: Tỷ lệ thâm hụt ngân sách so với GDP của một số quốc gia trong EU ............ 34 
Biểu đồ 11: Kim ngạch XNK các thị trường chủ yếu năm 2008-2009............................... 39 
Biểu đồ 12 : KNXK sang một số thị trường lớn từ năm 2007 đến năm 2009 .................... 39 
Biểu đồ 13: Cấu trúc tài sản trong bảng cân đối tài sản của FED, 6/28/2007-1/15/2009 ...... 45 
Biểu đồ 14: Mua repo MBS của Fed tăng vọt vào cuối năm 2007 ....................................... 47 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 5 
DANH MỤC CÁC HÌNH 
Hình 1: Cho vay dưới chuẩn của Mỹ........................................................................................ 12 
Hình 2: Mức độ ảnh hưởng khủng hoảng của các nước ........................................................ 31 
Hình 3: Gói cứu trợ kinh tế của Mỹ.......................................................................................... 44 
DANH MỤC CÁC BẢNG 
Bảng 1: Danh sách các tổ chức tài chính bị phá sản hoặc phải sáp nhập trong cuộc khủng 
hoảng Mỹ ..................................................................................................................................... 21 
Bảng 2: Số liệu về thực trạng nợ và thâm hụt ngân sách năm 2009 của EU....................... 33 
Bảng 3: Lãi suất cơ bản từ năm 2004-2010............................................................................. 55 
Bảng 4: Biến động biên độ dao động tỷ giá USD/VND năm 2007-2009............................ 56 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 6 
NỘI DUNG 
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 
1.1. Lý thuyết về khủng hoảng tài chính 
Cả thế giới đang phải chao đảo gánh chịu hậu quả của cơn bão khủng hoảng tài 
chính. Khủng hoảng đem tới thách thức và cơ hội cho những ai biết nắm bắt thời cơ. 
Nhưng thực chất, khủng hoảng tài chính là gì? 
Hiện chưa có một định nghĩa được chấp nhận rộng rãi nhưng ở góc độ vĩ mô nhưng 
có thể hiểu khủng hoảng tài chính, nói một cách đơn giản, là sự mất khả năng thanh khoản 
của các tập đoàn tài chính, dẫn tới sự sụp đổ và phá sản dây chuyền trong hệ thống tài chính. 
Khủng hoảng tài chính là sự thất bại của một hay một số nhân tố của nền kinh tế 
trong việc đáp ứng đầy đủ nghĩa vụ, bổn phận tài chính của mình. Khủng hoảng tài chính 
xảy ra khi nhu cầu tiền vượt quá so với nguồn cung. Nhu cầu tiền mặt của người dân hay 
của nhà đầu tư nước ngoài đã gây sức ép cho hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính 
khiến cho hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán có thể sụp đổ. Trong nền kinh 
tế thế giới hiện đại sự lây lan của khủng hoảng tài chính thường đi kèm với sự khủng 
hoảng kinh tế kéo dài. 
1.2. Một số dấu hiệu của khủng hoảng kinh tế tài chính 
Tuỳ theo mức độ và phạm vi, khủng hoảng tài chính thể hiện qua các điểm sau đây: 
- Là sự mất giá của các đồng tiền quốc gia, tình hình nợ nước ngoài mất khả năng 
thanh toán mà chủ yếu là nợ ngắn hạn và sự lạm phát gia tăng. 
Ví dụ như cuộc khủng hoảng Châu Á năm 1997: Thái Lan đã phải thả nổi đồng Bath 
và nó đã mất giá khoảng 20% so với đồng USD. 
- Thị trường bất động sản và thị trường chứng khoán suy sụp. 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 7 
Cuộc khủng hoảng Châu Á năm 1997 chỉ số chứng khoán các nước giảm nghiêm 
trọng như: Hong kong: 27%, Malaysia: 68%, Thái Lan: 75%  
- Phá sản và thất nghiệp tràn lan. Điển hình nước Mỹ, tập đoàn Lemon Brother Bank 
phá sản, Citygroup đã phải sa thải hàng ngàn nhân viên 
- Sản xuất đình trệ, tốc độ tăng trưởng giảm sút. 
- Đầu tư phát triển không kiểm soát nổi. 
1.3. Các loại khủng hoảng tài chính: 
 Khủng hoảng ngân hàng: Đây là tình trạng diễn ra khi các khách hàng đồng loạt 
rút tiền ồ ạt khỏi ngân hàng. Vì ngân hàng cho vay phần lớn số tiền gửi vào nên khi 
khách hàng đồng loạt rút tiền, sẽ rất khó để các ngân hàng có khả năng hoàn trả các 
khoản nợ. Sự rút tiền ồ ạt có thể dẫn tới sự phá sản của ngân hàng, khiến nhiều khách 
hàng mất đi khoản tiền gửi của mình, trừ phi họ được bồi thường nhờ bảo hiểm tiền gửi. 
Nếu việc rút tiền ồ ạt lan rộng sẽ gây ra khủng hoảng ngân hàng mang tính hệ thống. 
Cũng có thể hiện tượng trên không lan rộng, nhưng lãi suất tín dụng được tăng lên do lo 
ngại về sự thiếu hụt trong ngân sách. Lúc này, chính các ngân hàng sẽ trở thành nhân tố 
gây ra khủng hoảng tài chính. 
 Khủng hoảng trên thị trường tài chính: Khủng hoảng trên thị trường tài chính 
thường xảy ra do hai nguyên nhân chính: do các chính sách của Nhà nước và do sự tồn tại 
của các “bong bóng” đầu cơ. Yếu tố đầu tiên phải nói đến, đó chính là các chính sách của 
Nhà nước. Khi nhà nước phát hành tiền nhằm trang trải cho các khoản thâm hụt ngân 
sách, điều này sẽ gây ảnh hưởng tới tỷ giá cố định. Người dân sẽ mất lòng tin vào bản tệ, 
và chuyển sang tích trữ bằng các loại ngoại tệ. Khi đó dự trữ ngoại tệ của Nhà nước sẽ 
cạn dần, Nhà nước buộc phải từ bỏ tỷ giá cố định và tỷ giá sẽ tăng. 
Thêm vào đó, trên thị trường lại luôn tồn tại những “bong bóng” đầu cơ, ẩn chứa 
nguy cơ đổ vỡ. Khi hầu hết những người tham gia thị trường đều đổ xô đi mua một loại 
hàng hóa nào đó trên thị trường tài chính (chẳng hạn như cổ phiếu), nhưng không nhằm 
mục đích đầu tư lâu dài, mà chỉ mua với hi vọng sẽ bán ra với giá cao hơn và thu lợi 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 8 
nhuận, điều này đẩy giá trị của các hàng hóa này lên cao, vượt quá giá trị thực của nó. 
Tình trạng này xảy ra sẽ kéo theo những nguy cơ đổ vỡ trên thị trường tài chính, do các 
nhà đầu tư ngắn hạn kiểu trên luôn mua và bán theo xu hướng chung trên thị trường: họ 
mua vào khi thấy nhiều người cùng mua, tạo những cơn sốt ảo trên thị trường và bán ra 
khi có nhiều người cùng bán, gây tình trạng rớt giá. 
 Khủng hoảng tài chính thế giới: Khi một quốc gia có đồng tiền mạnh đột ngột 
phá giá đồng tiền của mình hoặc khi một nước mất đi khả năng hoàn trả các khoản nợ 
quốc gia, gây khủng hoảng tiền tệ. 
 Khủng hoảng tài chính trong các tập đoàn Kinh tế: Các tập đoàn thường vướng 
vào khủng hoảng tài chính do 2 lý do chủ yếu: do các kế hoạch đầu tư không đúng đắn, 
không thu hồi được vốn đầu tư, dẫn tới việc không thanh toán được các khoản vay đầu tư 
và phá sản; và do bị hiệu ứng dây chuyền từ khủng hoảng chung, các doanh nghiệp 
không thể vay vốn đầu tư, hoặc các dự án đầu tư không thu hồi được vốn do tình trạng 
khủng hoảng. 
2. NGUYÊN NHÂN, DIỄN BIẾN KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH TOÀN CẦU 
2.1. Nguyên nhân 
2.1.1. Sự suy sập của thị trường bất động sản: 
Trước khi nghiên cứu nguyên nhân của cuộc khủng hoảng tài chính, chúng ta nên 
tìm hiểu sơ qua về diễn biến thị trường bất động sản và tài chính M ỹ từ năm 2001 để hiểu 
rõ hơn về cuộc khủng hoảng này.Đặc điểm của thị trường bất động sản Mỹ vào đầu thế 
kỷ 21 tiềm ẩn nhiều rủi ro. 
Ở Mỹ hầu hết người dân khi mua nhà là phải vay tiền ngân hàng và trả lại lãi lẫn 
vốn trong một thời gian dài (20-30 năm) sau đó, với lãi suất thả nổi (điều chỉnh tăng theo 
thời gian). Do đó, có một sự liên hệ chặt chẽ giữa lãi suất và tình trạng của thị trường bất 
động sản. Khi lãi suất thấp và dễ vay mượn thì người ta đổ xô đi mua nhà, đẩy giá nhà 
cửa lên cao; khi lãi suất cao thì người bán nhiều hơn người mua, đẩy giá nhà xuống thấp. 
Có 3 yếu tố chính tạo bong bóng thị trường bất động sản: 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 9 
Thứ nhất, từ đầu năm 2001, đặc biệt là sau cuộc khủng bố 11 tháng 9, khi mà sau 
vụ khủng bố giá các cổ phiếu Mỹ sụt giảm, để giúp nền kinh tế thoát khỏi trì trệ, Cục Dự 
trữ liên bang Mỹ (Fed) đã liên tục hạ thấp lãi suất, dẫn đến việc các ngân hàng cũng hạ 
lãi suất cho vay tiền mua bất động sản. Vào giữa năm 2000 thì lãi suất cơ bản của Fed là 
trên 6% nhưng sau đó lãi suất này liên tục được cắt giảm, cho đến giữa năm 2003 thì chỉ 
còn 1%. Điều này đã dẫn cung tiền cơ sở tăng ở mức 5% đến 10% trong suốt giai đoạn 
2001-2004. FED tăng dần và trở lại mức 5,25% vào tháng 6 năm 2006 để kiểm soát lạm 
phát, đến gần cuối năm 2007 FED bắt đầu cắt giảm lãi suất để chống suy thoái kinh tế, 
đến cuối năm 2008 lãi suất chỉ ở mức 0.25%. 
Biểu đồ 1: Diễn biến thay đổi của lãi suất chính sách ở Hoa Kỳ (đường màu xanh). 
Nguồn: 
Hai là, chính sách khuyến khích và tạo điều kiện cho dân nghèo có nhà ở của 
Chính phủ lúc bấy giờ là khuyến khích và tạo điều kiện cho dân nghèo được vay tiền dễ 
dàng hơn để mua nhà. Việc này phần lớn được thực hiện thông qua hai công ty được bảo 
trợ bởi chính phủ là Hiệp hội quốc gia tài trợ bất động sản (Federal National Mortgage 
Association – gọi tắt là Fannie Mae) và Tập đoàn cho vay thế chấp quốc gia (Federal 
Home Loan M ortgage Corporation - gọi tắt là Freddie M ac). Hai công ty này giúp đổ vốn 
vào thị trường bất động sản bằng cách mua lại các khoản cho vay của các ngân hàng 
thương mại, biến chúng thành các loại chứng từ được bảo đảm bằng các khoản vay thế 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 10 
chấp (mortgage-backed securities - MBS), rồi bán lại cho các nhà đầu tư ở Phố Wall, 
đặc biệt là các ngân hàng đầu tư khổng lồ như Bear Stearns và M errill Lynch. 
Biểu đồ 2: Lượng cung nhà ở Mỹ giai đoạn 2000-2007 
Nguồn: cuna.org 
Biểu đồ 3: Nhu cầu nhà ở Mỹ giai đoạn 1995-2007 
Nguồn: 
Nguyên nhân: chính là sự thay thế Đạo luật bức tường lửa Glass-Steagall bởi Đạo 
luật Glamm-Leach-Bliley, cho phép các ngân hàng thương mại được tham gia vào các 
lĩnh vực kinh doanh mạo hiểm như nghiệp vụ chứng khoán hóa và bán các khoản vay bất 
động sản khiến nhiều ngân hàng đẩy mạnh cho vay bất động sản dưới chuẩn, nhằm thu về 
những khoản lợi lớn. Tuy nhiên, các ngân hàng vẫn nắm giữ một lượng khá lớn các 
khoản chứng khoán phái sinh này, một phần do không bán được, một phần do mua của 
ngân hàng khác nhằm đa dạng hóa danh mục đầu tư. Các ngân hàng cho vay bất động sản 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 11 
thua lỗ khi thị trường bất động sản bị vỡ bong bóng và nhiều khoản cho vay không thu 
hồi được, cộng với các khoản chứng khoán bất động sản bị giảm giá không phanh. 
Ba là khế ước nhận nợ của người mua nhà trở thành một loại chứng khoán (chứng 
khoán phái sinh), được ngân hàng thông qua người môi giới đưa vào giao dịch mua bán 
lại trên thị trường (thị trường thứ cấp). Trên thị trường mua đi bán lại, nhiều người đầu tư 
cá nhân thông qua người môi giới đã bỏ tiền ra mua loại chứng khoán này mà họ không 
hiểu rõ, chỉ biết hàng năm được tiền lãi. 
Điểm đặc biệt ở đây là bởi vì việc hình thành, mua bán, và bảo hiểm M BS là vô 
cùng phức tạp cho nên nó diễn ra gần như là ngoài tầm kiểm soát thông thường của chính 
phủ. Bởi vì thiếu sự kiểm soát cần thiết cho nên lòng tham và tính mạo hiểm đã trở nên 
phổ biến ở các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, bởi vì có thể bán lại phần lớn các khoản vay để 
các công ty khác biến chúng thành MBS, các ngân hàng thương mại đã trở nên mạo hiểm 
hơn trong việc cho vay, bất chấp khả năng trả nợ của người vay. 
Bong bóng bất động sản: 
Với ba lý do trên, thị trường bất động sản trở nên rất nhộn nhịp, có rất nhiều người 
thu nhập thấp hoặc không có tín dụng tốt nhưng vẫn đổ xô đi mua nhà. Để có thể được 
vay, nhóm người này thường phải trả lãi suất cao hơn và thường được cho mượn dưới 
hình thức lãi suất điều chỉnh theo thời gian (ví dụ, nếu thỏa thuận là được vay với lãi suất 
6% và điều chỉnh sau 3 năm thì đúng ba năm sau lãi suất mới sẽ được ấn định theo thời 
điểm đó). Tóm lại, nhóm người này thuộc vào thành phần được cho vay với loại lãi suất 
dưới chuẩn (subprime rate). 
Bất kể khả năng trả được nợ của nhóm vay dưới chuẩn, khoản tiền cho vay dành cho 
nhóm này đã tăng vùn vụt. Theo các ước tính thì nó tăng từ 160 tỉ USD ở năm 2001 lên 
540 tỉ vào năm 2004 và trên 1.300 tỉ vào năm 2007. Fannie Mae đã mạnh tay hơn trong 
việc mua lại các khoản cho vay đầy mạo hiểm do phải đối đầu với cạnh tranh nhiều hơn 
từ các công ty khác, chẳng hạn như Lehman Brothers. 
Bên cạnh đó, nhu cầu mua lại M BS của các nhà đầu tư vẫn cao bởi vì cho tới trước 
năm 2006 thì thị trường bất động sản vẫn chưa có dấu hiệu nổ bong bóng. Hơn nữa, họ 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 12 
cũng phần nào được trấn an khi vẫn có thể mua thong thả các hợp đồng bảo hiểm CDS từ 
các công ty bảo hiểm và đầu tư khác. Việc này dẫn đến các công ty bán bảo hiểm càng 
mạnh tay hơn trong việc bán CDS ra thị trường, bất chấp khả năng bảo đảm của mình. 
Vì dễ vay cho nên nhu cầu mua nhà lên rất cao, kéo theo việc lên giá bất động sản 
liên tục. Giá nhà bình quân đã tăng đến 54% chỉ trong vòng bốn năm từ 2001 (năm bắt 
đầu cắt mạnh lãi suất) đến 2005. Việc này cũng dẫn đến vấn đề đầu cơ và ỷ lại là giá nhà 
sẽ tiếp tục lên. Hệ quả là người ta sẵn sàng mua nhà với giá cao, bất kể giá trị thực và khả 
năng trả nợ sau này vì họ nghĩ nếu cần sẽ bán lại để trả nợ ngân hàng mà vẫn có lời. Do 
đó, một bong bóng đã thành hình trong thị trường bất động sản. 
Biểu đồ 4: Doanh số bán nhà ở Mỹ giai đoạn 1995-2007 
Nguồn: 
Biểu đồ 5: Diễn biến thay đổi giá nhà trong thời kỳ bong bóng thị trường nhà ở. 
Nguồn: 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 13 
Khi mọi việc kinh doanh đang hứa hẹn nhiều lợi nhuận thì không ai có thể cản nó 
được. Như một cỗ xe đang lao dốc theo đà tham lam và hám lợi đó, không ai có thể cản 
lại được cho đến khi khủng hoảng nổ ra. Câu chuyện đó không có gì là lạ đối với thị 
trường tự do. C.M ác đã khái quát là nếu tỷ suất lợi nhuận lên 300% thì tự treo cổ mình 
lên nhà tư bản cũng sẵn sàng làm. 
Khi các ngân hàng chạy theo lợi nhuận một cách quá tham lam, cộng với thể chế tài 
chính cho phép, hàng loạt các khoản nợ đã chồng lên nợ và đã được biến thành cổ phiếu 
thông qua quá trình trái phiếu hóa. Thực tế, người tiêu dùng M ỹ đã vay khá nhiều để tiêu 
dùng, sinh viên trả tiền ăn học... nhưng do kinh tế đi xuống, họ khó có khả năng trả được 
nợ... do đó chính sách giãn nợ và hỗ trợ thị trường này cũng rất cần thiết, thậm chí là vấn 
đề cấp bách. 
Ví dụ, Fannie M ae mua 1.000 khoản vay thế chấp với các đặc điểm giống nhau với 
gốc là 200.000 USD cho mỗi khoản vay. Khi tập trung lại thì tổng trị giá các khoản vay 
này sẽ là 200.000.000 USD. Fannie M ae có thể biến khoản này thành 100.000 MBS, trị 
giá 2.000 USD một phần và bán lại cho các nhà đầu tư. Nếu nhà đầu tư A mua 10 MBS 
thì sẽ trả 20.000 USD. 
Sau khi mua các MBS thì các nhà đầu tư sẽ nhận lại khoản tiền vừa lãi vừa gốc 
được chuyển đến hằng tháng từ các người vay tiền (thông qua một công ty dịch vụ trung 
gian) trong một khoản thời gian nhất định nào đó. 
Và cũng vì có sự khác nhau về rủi ro của các loại MBS cho nên các công ty bảo 
hiểm và thẩm định rủi ro, chẳng hạn như AIG, cũng nhảy vào để bán bảo hiểm cho các 
nhà đầu tư MBS. Các bảo hiểm này được gọi là credit default swap (CDS), với mục đích 
bảo đảm cho các nhà đầu tư MBS là trong trường hợp những người vay tiền mua nhà 
không trả được nợ và làm cho MBS mất giá thì sẽ được bồi thường. Trong thời kỳ hoàng 
kim, việc kinh doanh bảo hiểm CDS đã đem lại cho AIG nhiều món lợi khổng lồ. Tuy 
nhiên, chúng trở thành rắc rối chính của người khổng lồ này khi thị trường bất động sản 
đi xuống và rủi ro tín dụng vùn vụt tăng cao. 
2.1.2. Cho vay dưới chuẩn: 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 14 
Hình 1: Cho vay dưới chuẩn của Mỹ 
Từ nhiều năm qua, các ngân hàng đầu tư Mỹ đã nới lỏng tối đa chính sách tín 
dụng cho các công ty và cá nhân mua bất động sản trả chậm làm nảy sinh những dòng 
vốn vay giá rẻ và gia tăng một lượng lớn người đi vay tiền. Trên thực tế, vốn vay rẻ sẽ 
làm mất đi ý thức phòng ngừa rủi ro của người đi vay. Người đi vay dễ dàng trong việc 
định giá lại tài sản để tiếp tục một khoản vay mới nhằm trả cho khoản vay cũ. Bên cạnh 
đó, việc cung cấp tín dụng dễ dàng như: không cần tài sản thế chấp, tỷ lệ trả trước rất 
thấp, chỉ cần có mã số thuế. Hoạt động cho vay này thật sự không đáp ứng đầy đủ những 
tiêu chuẩn để được cấp tín dụng nhưng vẫn được vay đã làm gia tăng rủi ro cho các ngân 
hàng, và bất động sản tăng giá họ sẽ được hưởng lợi. Về phía ngân hàng, tuy hình thức 
cho vay này rủi ro rất lớn, nhưng các ngân hàng vẫn chấp nhận để đổi lại một mức lãi 
suất rất cao. Mặt khác các công ty tài chính cũng thực hiện hình thức cho vay này một 
cách rộng rãi và chuyển rủi ro qua ngân hàng và nhà đầu tư thông qua một sản phẩm tài 
chính gọi là “mua lại các khoản nợ hay khoản phải thu”. 
Biểu đồ 6: Chúng khoán tài trợ bằng tài sản chưa thanh toán của Mỹ 
Các công ty tài chính bán các khoản phải thu cho ngân hàng với một chiết khấu 
cao, ngân hàng và các tổ chức tài chính chuyên biệt sẽ chứng khoán hoá các khoản phải 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 15 
thu, nghĩa là phát hành các chứng khoán để vay tiền với lãi suất rất cao. Rõ ràng là rủi ro 
chồng rủi ro, và đương nhiên là các chứng khoán có mức độ xếp hạng tín nhiệm càng 
thấp thì tỷ suất sinh lợi càng cao, thậm chí có chứng khoán không có mức độ xếp hạng tín 
nhiệm nhưng vẫn được nhà đầu tư trên toàn thế giới chấp nhận do lãi suất siêu hạng. 
Một lượng vốn đầu tư khổng lồ trên thế giới đã đổ vào thị trường bất động sản M ỹ 
và khi thị trường đóng băng vào giữa năm 2007, các vụ đổ vỡ dây chuyền đã xảy ra. Các 
nhà đầu tư bất động sản vay tiền không đủ khả năng trả lãi vay, bất động sản không bán 
được, chứng khoán phát hành trên các khoản phải thu này sụt giá thê thảm, các ngân hàng 
không đủ khả năng trả các khoản nợ lâm vào tình trạng phá sản. 
Sản phẩm tài chính hiện đại nhưng nhiều rủi ro này chính là nguyên nhân cho cuộc 
khủng hoảng tài chính cho vay dưới chuẩn. 
Nguyên nhân: Năm 1995, chính phủ nới lỏng quy định về nhà đất bằng cách sửa 
lại Luật Tái đầu tư Công cộng. Điều luật gia tăng sức ép lên các ngân hàng, buộc họ phải 
tạo điều kiện cho những người có thu nhập thấp vay tiền mua nhà. 
Và người có ảnh hưởng nhất trong cuộc khủng hoảng này theo tạp chí Time của 
Mỹ bình chọn Agelo Mozilo đồng sáng lập ra Countrywide – nhà cho vay thế chấp lớn 
nhất nước Mỹ đã hưởng ứng nhiệt tình phong trào “cho vay thế chấp”.Trong phong trào 
này, Countrywide đã giúp bất cứ người M ỹ nào cũng có thể vay tiền dù người đó chưa 
chắc có khả năng trả nợ, từ giám đốc 1 công ty cho tới một cậu sinh viên Hardvard ngay 
cả nhưng người sống ở những khu phố ổ chuột. 
2.1.3. Một số nguyên nhân khác 
2.1.3.1. Mua bán khống 
Khi giới đầu cơ đoán chắc rằng cổ phiếu của những tập đoàn dính líu đến cho vay 
dưới chuẩn sẽ sụt giảm, họ ồ ạt vay những cổ phiếu này rồi ồ ạt bán ra, tạo nên một áp 
lực giảm giá lớn không gì cứu vãn nổi. Sau khi giá giảm đến một mức nào đó, họ sẽ mua 
và trả lại nơi cho vay cộng thêm một ít phí, còn bao nhiêu tiền chênh lệch họ sẽ hưởng 
trọn. Thậm chí, họ còn áp dụng cách thức mua bán khống đến hai lần (naked short sale), 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 16 
tức là không thèm vay chứng khoán nữa mà cứ ra lệnh bán theo kiểu “đánh xuống” vì lợi 
dụng khe hở, mua bán ba ngày sau mới giao cổ phiếu. 
2.1.3.2. Thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ 
Có tiền, các công ty thoải mái cho người vay bằng tiền của các ngân hàng đầu tư 
cung cấp thông qua mua lại danh mục cho vay của các công ty này. Các ngân hàng này 
trên cơ sở danh mục cho vay vừa mua lại sẽ phát hành CK để vay tiền. Danh mục cho 
vay được chia ra, ít rủi ro, rủi ro cao, tùy định mức tín nhiệm, nhà đầu tư tha hồ lựa chọn 
theo sự mạo hiểm của mình. Có loại CK không cần định mức tín nhiệm, có thể thu lãi cao 
nhưng rủi ro cũng lớn. Như vậy, rủi ro trong cho vay đã được chuyển từ bên cho vay là 
công ty tài chính sang NH đầu tư. Nhà đầu tư trên thế giới đã đổ tiền mua CK này, nhờ 
vậy đã cung cấp một lượng vốn khổng lồ cho thị trường bất động sản ở M ỹ tăng nóng. 
Quá trình này đã biến các tài sản kém thanh khoản thành những chứng khoán có tính 
thanh khoản cao. 
Các món vay dưới chuẩn được chứng khoán hoá đưa ra giao dịch trên thị trường 
nhưng chưa có một quy trình, phương pháp đánh giá một các đúng đắn làm giá cả của các 
loại chứng khoán này trên thị trường cao hơn giá trị thực của nó. Điều này là kết quả của 
sự móc nối, liên kết giữa ngân hàng và các công ty định mức tín nhiệm trong việc đánh 
giá giá trị của các loại chứng khoán. 
Với sự ra đời và phát triển nhanh chóng của các công cụ chứng khoán tái sinh và 
hoạt động mở rộng chứng khoán hoá làm cho các đơn vị kiểm toán và phân tích tín dụng 
gặp khó khăn trong việc thu thập và phân tích, xử lý thông tin xuyên qua nhiều lớp thao 
tác kỹ thuật để đánh giá về giá trị và độ rủi ro của các khoản đầu tư và tài sản của các 
công ty và ngân hàng. 
Trong khi đó, mô hình giám sát tài chính của Hoa K ỳ trước khủng hoảng không đủ 
năng lực giám sát các rủi ro này. Những rủi ro mang tính hệ thống đã tồn tại và một khi 
sự cố đối với bong bóng thị trường bất động sản xảy ra thì những rủi ro này sẽ làm mất 
lòng tin ghê gớm của các bên liên quan. Thêm vào đó, việc thực hành cho vay liên ngân 
hàng sẽ làm cho những tổn thất tín dụng lây lan ra toàn hệ thống ngân hàng; một ngân 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 17 
hàng phá sản sẽ kéo theo nhiều ngân hàng khác phá sản. Và mất lòng tin ở người gửi tiền 
gây ra đột biến rút tiền gửi còn làm cho tình hình thêm nghiêm trọng và diễn ra nhanh 
chóng hơn. 
Giáo sư kinh tế Joseph Stiglitz, người được giải thưởng kinh tế Nobel kinh tế 
2001, kết luận: “Hệ thống tài chính của Mỹ đã không thực hiện được hai trách nhiệm 
chính của mình đó là quản lý rủi ro và phân chia vốn. Cả hệ thống tài chính Mỹ đã không 
làm những gì mà nó đáng ra phải làm - chẳng hạn như tạo ra các sản phẩm để giúp người 
Mỹ quản lý được những rủi ro nguy hiểm nghiêm trọng của mình, như là giữ lại được nhà 
khi mức lãi suất cho vay tăng cao hoặc khi giá nhà rớt giá”. 
2.1.3.3. Khủng khoảng niềm tin 
Sự sụp đổ của một loạt các ngân hàng hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư của Mỹ đã 
làm người dân M ỹ và tiêu dùng ảnh hưởng nghiêm trọng, nhất là khi ở các nước phát 
triển là một nền kinh tế tiêu dùng. 
Hệ thống các ngân hàng trong con mắt mọi người trở nên mong manh khi mà ba 
trong năm ngân hàng lớn tại thị trường phố Wall sụp đổ là Merrill Lynch, Lehman 
Brothers, Bearstearns. 
Thị trường tài chính dựa trên nguyên tắc độ tin cậy, và độ tin cậy đó đã bị xói 
mòn, xuống cấp. Sự sụp đổ của Lehman Brothers là biểu tượng đánh dấu mức độ tin cậy 
đã xuống một mức thấp mới và dư âm của nó sẽ còn tiếp tục. Một ngân hàng tồn tại hơn 
158 năm đã cùng người Mỹ trải qua rất nhiều khó khăn, trải qua các cuộc suy thoái cùng 
nước M ỹ lại sụp đổ. Quả thật là một cú sốc lớn đối với toàn bộ người dân Mỹ. 
2.1.4. Sự lầm tưởng sức mạnh của nước Mỹ 
Đã từ lâu từ sau chiến tranh thế giới thứ II, người dân Mỹ vẫn nghĩ họ là một quốc 
gia hùng mạnh với kinh tế “khỏe mạnh”. Họ vẫn nghĩ mình là nước giàu có hơn bất kỳ 
quốc gia nào. Cùng với những hình thức thanh toán mới, người tiêu dùng nhiều hơn 
trong khi bản thân họ không thể sản xuất đáp ứng được nhu cầu đó. Hàng năm người dân 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 18 
Mỹ tiêu thụ một lượng hàng hóa mà họ không có khả năng chi trả khoảng 80 tỷ USD. 
Người dân Mỹ không có xu thế tiết kiệm trước khi khủng hoảng diễn ra. 
2.2. Diễn biến 
2.2.1. Diễn biến cuộc khủng hoảng tại Mỹ: 
 Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 tại Mỹ lần này thực chất là biểu hiện rõ nét 
nhất của một quá trình “khủng hoảng” rất lâu trước đó. Điểm lại những mốc sự kiện 
chính trong chuỗi này để thấy khủng hoảng đã diễn ra như thế nào: 
Năm 2002-2004: Giá cả ở các bang Arizona,California, Florida, Hawaii, và 
Nevada tăng trên 25% /năm. Sự bùng nổ nhà đất ở M ỹ bắt đầu. 
Năm 2005: Bong bóng nhà đất ở Mỹ vỡ vào tháng 08/2005. Thị trường bất động 
sản tạm gián đoạn trên một vài bang ở M ỹ vào cuối mùa hè năm 2005 khi tỷ lệ lãi suất 
tăng từ 1% lên đến 5.35% do có nhiều nhà kinh doanh bất động sản đã đánh giá thấp thị 
trường. 
Năm 2006: Thị trường bất động sản tiếp tục suy giảm. Giá giảm, kinh doanh bất 
động sản, dẫn đến một lượng nhà dư thừa đáng kể. Chỉ số Xây dựng Nhà ở tại M ỹ hồi 
giữa tháng 08 giảm hơn 40% so với một năm trước đó. 
Năm 2007: Kinh doanh bất động sản tiếp tục thất bại. Số lượng nhà tồn ước tính 
cao nhất từ năm 1989. Ngành kinh doanh bất động sản suy giảm với hơn 25 tổ chức cho 
vay dưới chuẩn tuyên bố phá sản. Gần 1,3 triệu bất động sản nhà ở bi tịch thu để thế chấp 
nợ, tăng 79% từ năm 2006. 
 Tháng 6/2007: Hai quỹ phòng hộ (hedge fund - một loại quỹ có tính đại chúng thấp 
và không bị quản chế quá chặt) của Bear Stearns - ngân hàng đầu tư lớn thứ 5 của Mỹ - 
quỵ ngã sau khi đánh cược vào các chứng khoán được đảm bảo bằng các khoản cho vay 
bất động sản dưới chuẩn ở M ỹ. 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 19 
 Ngày 15/10/2007: Citigroup - Tập đoàn ngân hàng hàng đầu nước Mỹ - công bố lợi 
nhuận Quý 3 bất ngờ giảm 57% do các khoản thua lỗ và trích lập dự phòng lên tới 6,5 tỷ 
USD. Giám đốc điều hành Citigroup Charles Prince từ chức vào ngày 4/11. 
 Ngày 11/1/2008: Bank of America - ngân hàng lớn nhất nước Mỹ về tiền gửi và 
vốn hoá thị trường - đã bỏ ra 4 tỉ USD để mua lại Countrywide Financial sau khi ngân 
hàng cho vay thế chấp địa ốc này thông báo phá sản do các khoản cho vay khó đòi quá 
lớn. 
 16-17/3/2008: Bear Stearns được bán cho Ngân hàng Đầu tư M ỹ JP Morgan Chase 
với giá 2 đôla một cổ phiếu. 
 29/4/2008: Deutsche Bank lần đầu tiên trong năm năm công bố một khoản thua lỗ 
trước thuế sau khi buộc phải trích lập dự phòng 4,2 tỷ USD cho các khoản nợ xấu và các 
chứng khoán được đảm bảo bởi các khoản thế thấp bất động sản. 
 11/7/2008: Chính quyền liên bang M ỹ đoạt quyền kiểm soát Ngân hàng IndyM ac 
Bancorp. Đây là một trong những vụ đóng cửa ngân hàng lớn nhất từ trước tới nay sau 
khi những người gửi tiền đã rút ra hơn 1,3 tỷ USD trong vòng 11 ngày. 
 31/7/2008: Deutsche Bank công bố khoản trích lập dự phòng tiếp theo là 3,6 tỷ 
USD, nâng tổng số tiền ngân hàng này mất lên 11 tỷ USD. Deutsche Bank trở thành một 
trong 10 nạn nhân lớn nhất của cuộc khủng hoảng tín dụng toàn cầu. 
 7/9/2008: Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và Bộ Tài chính Mỹ đoạt quyền kiểm soát 
hai tập đoàn chuyên cho vay thế chấp Fannie Mae và Freddie Mac nhằm hỗ trợ thị trường 
nhà đất Mỹ. 
 11/9/2008: Lehman Brothers tuyên bố đang nỗ lực tìm kiếm đối tác để bán lại chính 
mình. Cổ phiếu của ngân hàng đầu tư này tụt giảm 45%. 
 14/9/2008: Bank of America cho biết sẽ mua M errill Lynch với giá 29 USD/cổ 
phiếu sau khi từ chối đề nghị mua lại của Lehman Brothers. 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 20 
 15/9/2008: Đây là ngày tồi tệ nhất tại Phố Wall kể từ khi thị trường này mở cửa trở 
lại sau vụ khủng bố 2 toà tháp đôi tại Mỹ vào ngày 11 tháng 9 năm 2001. Lehman 
Brothers sụp đổ đánh dấu vụ phá sản lớn nhất tại M ỹ; Merrill Lynch bị Bank of America 
Corp thâu tóm; American International Group - tập đoàn bảo hiểm lớn nhất thế giới mất 
khả năng thanh toán do những khoản thua lỗ liên quan tới nợ cầm cố. 
 16/9/2008: Ngân hàng trung ương các nước trên thế giới đã đổ hàng tỉ USD vào các 
thị trường tiền tệ với nỗ lực hạ nhiệt tình trạng căng thẳng và ngăn chặn sự đóng băng của 
hệ thống tài chính toàn cầu. Cổ phiếu AIG giảm gần một nửa. Fed công bố kế hoạch bơm 
85 tỷ USD vào AIG và nắm giữ 80% cổ phần. Ngân hàng Barclays của Anh mua lại một 
phần tài sản tại Bắc M ỹ của Lehman với trị giá 1,75 tỷ USD. 
 17/9/2008: Cổ phiếu của Goldman Sachs và M organ Stanley giảm mạnh; Tập đoàn 
Lloyds TSB của Anh mua lại đối thủ HBOS; Uỷ ban Chứng khoán M ỹ kiềm chế tình 
trạng bán khống. 
 19/9/2008: Các thị trường chứng khoán thế giới tăng vọt sau khi Mỹ công bố kế 
hoạch mua lại tài sản của các tập đoàn tài chính đang gặp khó khăn, giúp làm thanh sạch 
hệ thống tài chính. 
 20-21/9/2008: Công bố các chi tiết bản kế hoạch giải cứu 700 tỷ USD. Hai ngân 
hàng Goldman Sachs và Morgan Stanley được chuyển đổi thành tập đoàn ngân hàng đa 
năng, đánh dấu sự kết thúc mô hình ngân hàng đầu tư tại Phố Wall. 
 22/9/2008: Tập đoàn Nomura Holdings của Nhật trả 525 triệu USD để thâu tóm 
hoạt động của Lehman tại châu Á. Sau đó, Nomura cũng mua lại Lehman tại châu Âu và 
Trung Đông. Mitsubishi UFJ Financial đồng ý mua 20% cổ phần Morgan Stanley. 
 25/9/2008: Washington Mutual Inc. (WaMu), một trong những ngân hàng lớn nhất 
Mỹ đã sụp đổ cũng do đã đánh cược rất lớn vào thị trường cho vay thế chấp. Cơ quan 
Bảo hiểm tiền gửi liên bang Mỹ (FDIC) đã đoạt quyền kiểm soát WaM u và sau đó bán 
các tài sản của ngân hàng tiết kiệm lớn nhất Mỹ cho JPM organ Chase & Co. với giá 1,9 
tỷ USD. Với 307 tỷ USD tổng tài sản, WaMu đã trở thành ngân hàng bị phá sản lớn nhất 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 21 
trong lịch sử Mỹ. Trong khi đó tại Washington D.C., các thành viên chủ chốt trong quốc 
hội đã đồng ý về những điều khoản chính trong kế hoạch giải cứu 700 tỷ USD. 
 29/9/2008: Hạ viện bất ngờ không thông qua kế hoạch giải cứu thị trường tài chính 
Mỹ. Phản ứng ngay lập tức với quyết định trên, chỉ số công nghiệp Dow Jones tụt giảm 
gần 780 điểm - mức giảm trong một ngày mạnh nhất từ trước tới nay. 
 1/10/2008: Thượng viện M ỹ thông qua bản kế hoạch giải cứu 700 tỷ USD (tỷ lệ 74-
25) với một số điểm đã được thay đổi, bao gồm: gia hạn đạo luật cắt giảm thuế thu nhập 
cho doanh nghiệp và cá nhân (dự tính sẽ làm ngân sách thất thu 149 tỷ USD); tăng hạn 
mức bảo hiểm tiền gửi tại Cơ quan Bảo hiểm tiền gửi Liên bang từ 100.000 USD lên 
250.000 USD. 
 3/10/2008: Sau 3 giờ thảo luận và thuyết phục nhau, Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu lần 
thứ hai và thông qua dự luật giải cứu với tỷ lệ phiếu 262-171. Không đầy 2 giờ sau đó, 
Tổng thống Mỹ đặt bút ký để chính thức chuyển kế hoạch thành đạo luật. 
 Ngày 8/10/2008: Trong một nỗ lực phối hợp chưa từng có tiền lệ, Cục dự trữ liên 
bang M ỹ (Fed), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và 4 ngân hàng trung ương các 
nước khác đã đồng loạt cắt giảm lãi suất nhằm giảm ảnh hưởng nghiêm trọng của cuộc 
khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái năm 1930. 
 Ngày 14/10/2008: Chính phủ Mỹ công bố dành 250 tỉ USD trong gói giải cứu 700 
tỉ USD để rót vào các ngân hàng lớn, đổi lại sẽ nhận được cổ phiếu ưu đãi của các ngân 
hàng này. Đây là bước thay đổi lớn trong chiến lược giải cứu, vì trong kế hoạch ban đầu 
Chính phủ vẫn hướng đến giải pháp mua lại nợ xấu ngân hàng, không mua cổ phần. 
 Ngày 11/12/2008: giới tài chính quốc tế phải xôn xao vì vụ gian lận tài chính lên tới 
50 tỷ USD ở Phố Wall, mà “tác giả” lại chính là một trong những nhà giao dịch chứng 
khoán huyền thoại của nước M ỹ, đồng thời là một cựu chủ tịch của sàn chứng khoán 
Nasdaq - ông Bernard L. Madoff. 
 Trong thời đại toàn cầu hóa, khi các ngân hàng toàn cầu có mối quan hệ tín dụng 
đan xen nhau chằng chịt, cuộc khủng hoảng tài chính của nền kinh tế lớn nhất là Mỹ đã 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 22 
nhanh chóng lây sang các nước khác. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng hiện nay ẩn chứa 
nhiều nguyên nhân sâu xa và sẽ gây ra nhiều tác động lớn hơn nhiều so với những cuộc 
khủng hoảng tài chính trước đây. 
Bảng 1: Danh sách các tổ chức tài chính bị phá sản hoặc phải sáp nhập trong cuộc khủng hoảng Mỹ 
 Tên Quy mô Thiệt hại Giải pháp 
1 
Lehman 
Brothers 
Tổng tài sản: 639 tỷ đôla 
Tổng vốn góp cổ phần: $22490 
tỷ đôla 
Số lượng nhân viên: 26200 
người 
Là một trong 4 ngân hàng đầu tư 
lớn nhất của Hoa Kỳ 
Nợ ngân hàng: 613 tỷ 
đôla 
Nợ trái phiếu: 155 tỷ 
đôla 
Cổ phiếu mất giá trên 
90% vào ngày 
15/09/2008 
15/09/2008: nộp đơn phá sản theo 
chương 1 Luật Phá sản Mỹ 
Là vụ phá sản lớn nhất trong lịch sử 
Hoa Kỳ 
2 Merrill Lynch 
Tổng tài sản: 1,02 nghìn tỷ đôla 
Số lượng nhân viên: 60.000 
người 
Xếp thứ 32 trong danh sách 
Global 2000 (các công ty lớn 
nhất thế giới) 
Thua lỗ quý IV/2007: 
9,83 tỷ đô 
Thua lỗ ròng quý 
I/2008: 1,97 tỷ đôla 
mất giá tài sản (2007): 
16,7 tỷ đôla 
Bán cho ngân hàng Mỹ (BoA) với giá 
50 tỷ đôla 
3 AIG 
Tổng tài sản: 1,05 nghìn tỷ đôla 
Tổng vốn góp ổ phần 78,09 tỷ 
đôla 
Số lượng nhân viên: 116.000 
người 
Xếp thứ 6 trong danh sách 
Global 2000 (các công ty lớn 
nhất thế giới) 
Cổ phiếu mất giá 60% 
vào ngày 16/09/2008 
Thua lỗ 6 tháng đầu 
năm 2008: 13,2 tỷ đôla 
16/09/2008: Cục Dự trữ Liên bang Mỹ 
(FED) cấp tín dụng 80 tỷ tương 
đương 79,9 % cổ phần 
4 
Countrywide 
Financial 
Tổng tài sản: 211 tỷ đôla 
Là tập đoàn chiếm 20% tổng thế 
chấp của Mỹ, tương đương 
3,5 GDP 
Tổ chức tiết kiệm và cho vay lớn 
thứ 3, đồng thời là ngân hàng có 
tốc độ phát triển nhanh nhất 
trong lịch sử nước Mỹ 
Thua lỗ (2007): 2,5 tỷ 
đôla 
Mất giá tài sản (2007): 
1 tỷ đôla 
01/07/2008: Bán cho ngân hàng Mỹ 
với giá 4,1 tỷ đôla 
5 Bear Stearns 
Tổng tài sản: 350,4 tỷ đôla 
Tổng vốn góp cổ phần: 66,7 tỷ 
đôla 
Số lượng nhân viên: 15.500 
người 
Là công ty chứng khoans lớn thứ 
7 thế giới 
Thiệt haiij quý IV/2007: 
859 triệu đôla 
Mất giá tài sản (2007): 
1,9 tỷ đôla 
30/05/2008: Bán cho JP Morgan Chase 
với giá 1,1 tỷ đôla 
6 IndyMac 
Tổng tài sản: 32 tỷ đô 
Là tổ chức cho vay và gửi tiết 
kiệm lớn nhất ở Los Angeles. 
Đồng thời là tổ chức thế chấp 
Tiền gửi khách hàng: 19 
tỷ đô 
Chi phí 8,9 tỷ đô cho 
bảo hiểm tiền gửi 
Chi phí 541 triệu đô cho 
11/07/2008: Tập đoàn Bảo hiểm Tiền 
gửi Liên bang Mỹ FDIC tiếp quản 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 23 
lớn thứ 7 ở Hoa Kỳ các khoản tiền gửi 
vượt mức bảo hiểm 
7 Freddie Mac 
Tổng tài sản: 794,4 tỷ đôla 
Tổng vốn góp cổ phần: 26,7 tỷ 
đôla 
Số lượng nhân viên: 5.281 
ngườich 
Là công ty công lớn thứ 20 trên 
thế giới 
là công ty tài chính lớn thứ 2 về 
thế chấp tại Mỹ 
Thua lỗ (2007): 4,6 tỷ 
đôla 
Thua lỗ quý II/2008: 821 
triệu đôla 
07/09/2008: FED kí hợp đồng bỏ ra 1 
tỷ đô hỗ trợ cho Freddie Mac, đổi lại 
giành quyền kiểm soát các cổ phiếu 
ưu đãi đặc biệt của công ty này. 
8 Fannie Mae 
Tổng tài sản: 882,5 tỷ đôla 
Tổng vốn góp cổ phần: 44 tỷ 
đôla 
Là tổ chức hàng đầu trong thị 
trường thế chấp dưới chuẩn 
của Mỹ 
Thua lỗ (2007): 2 tỷ 
đôla 
Thua lỗ quý II/2008: 2,3 
tỷ đôla 
07/09/2008: cùng với Freddie Mac bị 
FED tiếp quản 
9 
New Century 
Financial Corp 
Tổng thu nhập (năm 2006): 417 
triệu đôla 
Giá bán trên thị trường: 1,75 tỷ 
đôla 
Số lượng ngân viên: 7.200 người 
Là tập đoàn cho vay dưới chuẩn 
lớn nhất của Mỹ 
Cổ phiếu mất 90% giá 
trị (tháng 03/2007) 
Giá trị thị trường giảm 
xuống còn 55 triệu đôla 
Nộp đơn phá sản theo chương 11 
Luật Phá sản Mỹ 
10 Ameri Bank Tổng tài sản: 115 triệu đôla 
Tiền gửi khách hàng: 
102 triệu đôla 
Chi phí 42 triệu đôla 
cho quỹ bảo hiểm tiền 
gửi 
19/09/2008: Tập đoàn Bảo hiểm Tiền 
gửi Liên Bang Mỹ FDIC tiếp quản 
11 
Washington 
Mututal Inc 
Tổng tài sản: 307 tỷ đôla 
Washington Mutual là ngân hàng 
tiết kiệm lớn nhất Mỹ 
Thua lỗ 53 tỷ đôla để 
từ tháng 6 và 17 tỷ đôla 
trong 2 tuần gần đây 
26/09/2008: Chính phủ tiếp quản và 
sau đó bán lại cho JP Morgan Chase & 
Co với giá 1,9 tỷ đôla 
12 Wachovia 
Là ngân hàng lớn thứ 6 ở Mỹ 
Tổng tài sản: 327,9 tỷ đôla 
Giá cổ phiếu của 
Wachovia đã sụt giảm 
tới 81,6%, còn 1,84 
USD/ cổ phiếu 
Thua lỗ 9,7 tỷ đôla 
trong nửa đầu năm nay 
30/09/2008: bị bán lại hco Citi Group 
với giá 2,16 tỷ đôla 
Nguồn: IRIC tổng h ợp 
2.2.2. Diễn biến cuộc khủng hoảng tại các nước khác: 
 Hệ thống ngân hàng 
 Nhiều tổ chức tài chính của các nước phát triển, nhất là các nước ở châu Âu, cũng 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 24 
tham gia vào thị trường tín dụng nhà ở thứ cấp ở Hoa K ỳ. Chính vì vậy, bóng bóng nhà ở 
của Hoa K ỳ bị vỡ cũng làm các tổ chức tài chính này gặp nguy hiểm tương tự như các tổ 
chức tài chính của Hoa Kỳ. Những nước châu Âu bị rối loạn tài chính nặng nhất là Anh, 
Iceland, Ireland, Bỉ và Tây Ban Nha. 
 Ngay từ tháng 9 năm 2007, Northern Rock của Anh bị tình trạng đột biến rút tiền 
gửi và hậu quả là phải chịu quốc hữu hóa. Đột biến rút tiền gửi còn làm căng thẳng các ngân 
hàng khác của nước này. Sang năm 2008, đến lượt Bradford & Bingley plc của Anh phải 
chịu chia nhỏ thành 2 công ty riêng biệt. Các ngân hàng khác phải chịu đổi chủ sở hữu bao 
gồm Catholic Building Society, Alliance & Leicester. London Scottish Bank và 
Dunfermline Building Society phải chịu sự giám sát đặc biệt của Chính phủ Anh. 
 Ở Iceland đã xảy ra một cuộc khủng hoảng ngân hàng trên diện rộng. Ngay quý I 
năm 2008, GDP của Iceland giảm 1,5%, mức giảm lớn nhất kể từ năm 1983 tới thời điểm 
này. Glitnir, Straumur Investment Bank, Reykjavík Savings Bank phải chịu quốc hữu hóa. 
Kaupthing, Landsbanki của nước này phải chịu đặt dưới sự quản lý của cơ quan giám sát tài 
chính quốc gia. 
 Đầu năm 2008, xếp hạng tín dụng của Ngân hàng Ireland bị giảm, khiến cho giá cổ 
phiếu của ngân hàng này sụt ghê gớm, giá cổ phiếu tại thời điểm đầu tháng 3 Năm 2008 
giảm tới 99% so với giá đỉnh cao vào năm 2007. Đầu năm 2009, Anglo Irish Bank bị quốc 
hữu hóa. Allied Irish Banks cũng phải chịu tình trạng cổ phiếu mất giá ghê gớm và phải 
chấp nhận cải cách để nhận được khoản vay tái cơ cấu của Chính phủ. 
 Cuối năm 2008, Fortis của Bỉ bắt đầu bị bán dần, chỉ còn lại các bộ phận kinh doanh 
dịch vụ bảo hiểm. Dexia chịu khoản lỗ 3,3 tỷ euro và phải xin Chính phủ Bỉ cho vay để 
củng cố. 
 Ở Hà Lan, để đảm bảo hệ số an toàn vốn, ING Group đã phải xin Chính phủ Hà Lan 
cho vay. 
 Ở Đức, ngày từ đầu năm 2008, người ta phát hiện ra rằng BayernLB đã chịu những 
khoản lỗ lớn do tham gia vào thị trường tín dụng nhà ở thứ cấp ở H oa Kỳ. Sau đó, ngân 
hàng này đã phải cầu xin sự giúp đỡ của Chính phủ Liên bang Đức. 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 25 
 Thị trường chứng khoán 
 Ở châu Âu, chỉ số FTSE 100 từ mức 4789,79 xuống còn 4699,82. Chỉ số DAX ngày 
2/3/2009 chỉ còn 3666,4099 điểm so với 8067,3198 ngày 27/12/2007. Chỉ số CAC 40 ngày 
2/3/2009 cũng xuống mức thấp kỷ lục 2534,45 điểm. 
 Tại TTCK châu Á chỉ số Sensex (Ấn Độ) giảm 3,4%, Taiwans Banchmark (Đài 
Loan) giảm 4,1%, Singapore giảm 3,2% 
 Nhật Bản có một hệ thống tài chính tương đối vững vàng đã trải qua một thời kỳ tái 
cơ cấu sau khủng hoảng 1996-1997. Tuy nhiên, tác động tiêu cực từ khủng hoảng tài chính 
Hoa Kỳ vẫn khiến cho thị trường chứng khoán của nước này rối loạn. Chỉ số giá cổ phiếu 
bình quân Nikkei đã xuống mức thấp lịch sử vào các ngày 8 và 10 / 10/ 2008. 
 Thị trường tiền tệ 
 Trước hết, có thể khẳng định, khác với cuộc khủng hoảng tài chính - tiền tệ châu Á 
năm 1997 - 1998 là khủng hoảng cơ cấu mang tính khu vực, cuộc khủng hoảng tài chính lần 
này có mức độ trầm trọng hơn, không chỉ trong lĩnh vực tài chính ngân hàng mà còn lan 
sang các ngành sản xuất, dịch vụ, tác động ở quy mô toàn cầu, có khả năng kéo dài; không 
đơn thuần trong lĩnh vực kinh tế (tài chính, thương mại, việc làm) mà còn là khủng hoảng 
về thể chế, mô hình phát triển của chủ nghĩa tư bản. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều chính 
phủ trên thế giới đã bị sụp đổ do tác động của cuộc khủng hoảng này (Ai-xơ-len, Séc, 
Hung-ga-ri...). 
2.2.3. Diễn biến cuộc khủng hoảng tại Việt Nam: 
 Hệ thống ngân hàng 
 Mặc dù hệ thống ngân hàng Việt Nam không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ cuộc khủng 
hoảng tài chính đang diễn ra nhưng không phải là không có vấn đề. Những vấn đề mà hệ 
thống ngân hàng gặp phải chủ yếu phát sinh từ những yếu tố nội tại. 
 Nhiều ngân hàng thương mại và các công ty tài chính đã “không ngần ngại” đầu tư 
vào bất động sản và chứng khoán đã mang lại không ít hệ lụy cho nền kinh tế, góp phần 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 26 
không nhỏ vào việc đẩy nền kinh tế đi đến lạm phát thời gian qua. 
 Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng gia tăng do tăng trưởng tín dụng khá cao cũng 
đặt hệ thống ngân hàng trước những thách thức không nhỏ. Riêng năm 2007, tỷ lệ tăng 
trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng Việt Nam năm 2007 là 53% – một con số khá cao 
cộng với khoảng 50% các khoảng dư nợ được thế chấp bằng bất động sản sẽ làm tăng tỷ lệ 
nợ xấu trong những tháng cuối năm 2008 khi các khoản cho vay vào bất động sản trước đây 
lúc thị trường này còn hấp dẫn sẽ đáo hạn. 
Trong tình hình thị trường bất động sản vẫn chưa có dấu hiệu khởi sắc thì việc các 
ngân hàng phải đối diện với khoản lỗ lớn là khó tránh khỏi. Tại Đại hội đồng cổ đông bất 
thường của Ngân hàng Eximbank đã công bố nợ quá hạn của ngân hàng này là 1.361 tỷ 
đồng, chiếm 6,09% tổng dư nợ, trong đó nợ xấu là 619 tỷ đồng và khoản nợ có khả năng bị 
mất là 200 tỷ đồng. Theo lãnh đạo Eximbank, nợ xấu của ngân hàng này chủ yếu là các 
khoản cho vay bất động sản., dư nợ cho vay bất động sản của Eximbank là 4.000 tỷ đồng, 
chiếm 18,2% tổng dư nợ của ngân hàng. 
 Ngoài ra, nguy cơ về tính thanh khoản của hệ thống ngân hàng vẫn đang còn tiềm 
ẩn, mặc dù các giải pháp thắt chặt tiền tệ, ổn định kinh tế vĩ mô, kìm chế lạm phát của 
Chính phủ đã phát huy tác dụng. Lãi suất cơ bản qua 06 đợt cắt giảm tính đến nay đã được 
hạ xuống còn 8%, tỷ lệ dự trữ bắt buộc cũng được giảm xuống đáng kể đi kèm theo việc 
tăng lãi suất trên tỷ lệ này, lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng và chiết khấu giấy 
tờ có cũng giảm khá mạnh. 
Song song đó, NHNN đã mua lại tín phiếu bắt buộc phát hành cho các ngân hàng 
trước thời gian đáo hạn trị giá 20,3 ngàn tỷ đồng. Những động thái trên là dấu hiệu “nới 
lỏng chính sách tiền tệ” một cách linh hoạt của Chính phủ nhằm tăng tính thanh khoản cho 
hệ thống ngân hàng, tạo điều kiện để ngân hàng hạ lãi suất cho vay để các doanh nghiệp có 
thể tiếp cận nguồn vốn. Nhưng ảnh hưởng của lạm phát trong nước và của cuộc khủng 
khoảng tài chính toàn cầu đang diễn ra đã làm sức mua trong nước và trên thị trường các 
nước vốn là nơi tiêu thụ truyền thống sản phẩm xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam 
giảm mạnh. Như vậy, hệ thống ngân hàng Việt Nam lại đối diện với một thách thức mới là 
tìm đầu ra cho những đồng vốn của mình. Trong điều kiện thị trường bất động sản “đóng 
 Khủng hoảng tài chính thế giới 
Tiểu luận m ôn Tài chính Quốc tế 27 
băng” và TTCK liên tục tuột dốc thì rõ ràng đây thật sự là một bài toán khó. 
 Thị trường chứng khoán 
 Theo các nghiên cứu cho thấy, cơn bão tài chính thế giới chưa có những tác động lớn 
trực tiếp đến nền kinh tế nói chung và TTCK Việt Nam nói riêng là do tính liên thông và 
hội nhập của nền kinh tế Việt Nam với nền kinh tế và thị trường tài chính thế giới chưa cao. 
Tuy nhiên, dù không chịu ảnh hưởng trực tiếp nhưng TTCK Việt Nam cũng đã chịu sự tác 
động nhất định từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Sự tác động này biểu hiện trên các 
phương diện sau đây: 
 Một là, khủng hoảng tài chính với sức lan tỏa nhanh chóng đã tác động đến các quốc 
gia vốn là thị trường xuất khẩu hàng hoá của nhiều doanh nghiệp niêm yết như Mỹ, Liên 
minh Châu Âu, Nhật Bản, Hàn QuốcKhủng hoảng tài chính làm sức mua của các thị 
trường trên giảm sút nghiêm trọng ảnh hưởng đáng kể đến kế hoạch doanh thu và lợi nhuận 
của các doanh nghiệp niêm yết làm giá cổ phiếu của các doanh nghiệp này vốn đang sụt 
giảm lại khó có khả năng phục hồi. 
 Hai là, khủng hoảng tài chính đ