Tiểu luận Ngăn ngừa khủng hoảng tài chính quốc tế, một chương trình cải tổ chưa hoàn tất

 1
Tiểu luận 
NGĂN NGỪA KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH QUỐC TẾ, 
MỘT CHƯƠNG TRÌNH CẢI TỔ CHỦA HOÀN TẤT 
Bài viết của giáo sư Jean Dermine 
 2
Ngày 13 tháng 5 năm 2009 
Bài viết này đã được xuất bản trong cuốn sách “Sự hiểu biết về khủng hoảng tài chính: 
Đầu tư, rủi ro và sự cai trị”, do C.Rose, O.Risager và S.Thomsen chủ biên. Tác giả gửi lời cảm 
ơn những lời nhận xét phê bình của S.Thomsen. 
NGĂN NGỪA KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH QUỐC TẾ, 
MỘT CHƯƠNG TRÌNH CẢI TỔ CHƯA HOÀN TẤT 
 3
( Jean Dermine) 
Tóm tắt 
Sau khi tóm tắt ngắn gọn nguồn gốc của cuộc khủng hoảng dưới chuẩn, chúng tôi 
cho rằng hàng loạt các cải tổ gần đây được đề xuất bởi các nhóm quốc gia và các tổ chức 
quốc tế để làm giảm nguy cơ của các cuộc khủng hoảng ngân hàng toàn cầu là một 
chương trình cải tổ chưa hoàn tất. Theo quan điểm của chúng tôi, vẫn còn 3 vấn đề quan 
trọng sau đây: 
- Trách nhiệm giải trình của những người giám sát và quản lý ngân hàng 
- Một sự kết thúc của chủ nghĩa quá lớn để phá sản 
- Một chế độ thỏa đáng cho việc giám sát và cứu trợ tài chính của các tổ chức tài 
chính quốc tế 
 Giới thiệu 
Trong bài viết này, chúng tôi cho rằng hàng loạt các cải tổ gần đây được đề xuất 
bởi các nhóm quốc gia và các tổ chức quốc tế để làm giảm nguy cơ của các cuộc khủng 
hoảng ngân hàng toàn cầu là một chương trình cải tổ chưa hoàn tất. Theo quan điểm của 
chúng tôi, vẫn còn 3 vấn đề quan trọng sau đây: 
- Trách nhiệm giải trình của những người giám sát và quản lý ngân hàng 
- Một sự kết thúc của chủ nghĩa quá lớn để phá sản 
- Một chế độ thỏa đáng cho việc giám sát và cứu trợ tài chính của các tổ chức tài 
chính quốc tế 
Để giải quyết những vấn đề này, đầu tiên chúng tôi tóm tắt nguồn gốc của ngành 
ngân hàng và các yếu tố góp phần vào cuộc khủng hoảng dưới chuẩn. Điều này giúp đánh 
giá những thay đổi trong quy định và tổ chức của thị trường tài chính được đề xuất bởi 
các tổ chức quốc gia và quốc tế khác nhau. Sau đó bài viết sẽ chỉ ra là tại sao những đề 
xuất này, mặc dù hữu ích, sẽ không đủ để làm giảm đáng kể nguy cơ của một cuộc khủng 
hoảng ngân hàng trong tương lai. 
1. Nguồn gốc của cuộc khủng hoảng tài chính 2007 và chương trình cải tổ 
Để hiểu nguồn gốc của cuộc khủng hoảng tài chính 2007 và các biện pháp được đề 
xuất để làm giảm khả năng của các cuộc khủng hoảng trong tương lai, trước hết phần này 
giúp tìm hiểu những phát triển trong các thị trường ngân hàng, với sự ra đời của ngân 
hàng hiện đại tại Ý vào thế kỷ mười lăm, các thị trường liên ngân hàng, chứng khoán hóa, 
và thị trường bảo đảm rủi ro tín dụng. 
 4
Sự ra đời các ngân hàng 
Chúng ta hãy quay ngược thời gian về 3000 năm trước. Không có ngân hàng, 
không có khủng hoảng tài chính. Như minh họa trong hình vẽ số 1, một khoản đầu tư vào 
một căn nhà phải được tài trợ từ vốn sẵn có hoặc vay từ một người bạn. Một sự giảm giá 
trị của căn nhà bằng 10 sẽ làm giảm giá trị tài sản của nhà đầu tư bằng 10 (Hình vẽ số 2). 
Mặc dù minh bạch, nhưng hệ thống này không hiệu quả vì nó không thuận tiện cho việc 
huy động các khoản tiền tiết kiệm và việc tài trợ cho các đầu tư thực tế. Ngân hàng hiện 
đại ở châu Âu đã được ra đời ở Ý vào năm 1406 (Banco di San Giorgio được thành lập 
tại Genoa, nhiều năm trước sự ra đời tại Siena vào năm 1472 của ngân hàng tồn tại lâu 
đời nhất trên thế giới, Banca Montei di Paschi). Như minh họa trong hình vẽ số 3, những 
khoản tiền gửi ngắn hạn, thu hút những người gửi tiền tiết kiệm, được đầu tư vào những 
khoản cho vay dài hạn (thu hút những người đi vay tiền). Hãy tưởng tượng hệ thống sẽ 
như thế nào, nếu tài trợ mua nhà bằng một khoản vay ngắn hạn, người ta sẽ phải tái tài trợ 
(đảo nợ) mỗi năm. Nói như vậy là muốn ám chỉ đến vai trò biến đổi ngày đáo hạn của các 
ngân hàng, hay, trong kinh tế học hiện đại, là sự cung cấp bảo hiểm thanh khoản 
(Diamond-Dybvig, 1983; Allen và Gale, 2007). Bất cứ khi nào cần, những người gửi tiền 
có thể rút tiền. Ngoài ra, các ngân hàng thể hiện một vai trò hữu ích trong việc kiểm tra 
và giám sát những người đi vay. Diamond (1984) đã chỉ ra rằng việc đa dạng hóa rủi ro 
sẽ làm giảm toàn diện rủi ro ngân hàng, rủi ro phát sinh từ những người gửi tiền, và chi 
 5
phí giám sát ngân hàng. Từ khi ra đời các ngân hàng hiện đại trong thế kỷ mười lăm, hệ 
thống vốn đã dễ vỡ vì người gửi tiền có thể rút tiền hàng loạt, và các khoản vay không dễ 
chuyển thành tiền mặt (có tính lỏng thấp) không thể bán được. Vì lý do này, các ngân 
hàng bị quy định nghiêm ngặt và mạng lưới an toàn, bao gồm hỗ trợ thanh khoản khẩn 
cấp từ các ngân hàng trung ương hoặc các hệ thống bảo hiểm tiền gửi, đã được tạo ra. 
Các du khách ở Brazil, Nam Phi hay Nga sẽ gặp các giám đốc ngân hàng, những người 
đã trải qua các cuộc rút tiền hàng loạt gần đây. Sự không có các cuộc rút tiền hàng loạt 
lớn trong 80 năm qua ở các nước OECD là một ngoại lệ. Nhận xét thấy những quy định 
về ngân hàng và việc giám sát ngân hàng không đủ để ngăn chặn cuộc khủng hoảng ngân 
hàng 2007 làm nảy sinh câu hỏi là liệu các quy định mới và các mô hình giám sát mới 
mới là cần thiết hay việc ép buộc tuân thủ các quy định hiện tại mới là vấn đề. 
 6
Sự ra đời các thị trường liên ngân hàng và chứng khoán hóa 
Vì nhu cầu các khoản vay ngày càng tăng, các ngân hàng thiếu tiền bắt đầu vay từ 
các ngân hàng khác, thường có trụ sở ở các nước khác. Một ví dụ minh họa là trường hợp 
của các ngân hàng Iceland vay tiền từ các ngân hàng có trụ sở tại Đức. Một cách khác để 
tài trợ cho các khoản vay là chứng khoán hóa chúng, đó là việc bán chúng cho các nhà 
đầu tư. Điều này được mô tả trong hình vẽ số 4. Do vấn đề thông tin bất cân xứng - ngân 
hàng biết về chất lượng của các khoản vay nhiều hơn các nhà đầu tư -, điều này chưa bao 
giờ là một công việc dễ dàng. Các chuyên gia tài chính đã phát hành chứng khoán có tài 
sản đảm bảo với các loại khác nhau: loại 1 (senior tranche), loại 2 (junior or mezzanine 
tranche) và loại 3 (equity) ( tạm dịch). Xét trên quy mô lớn, loại 1 được bảo vệ khỏi các 
khoản lỗ cho vay, được bù đắp bởi loại 2 và loại 3. Một vấn đề đặt ra là quy mô của 
chứng khoán loại 2 và loại 3 để bù đắp cho những khoản lỗ cho vay tiềm năng. Sự phát 
triển của ngành thống kê và mô hình hóa tín dụng (Vasicek, 1987 và 2002) đã cho phép 
mô phỏng sự phân bổ các khoản lỗ trên một danh mục tín dụng. Cuối cùng, các tổ chức 
xếp hạng tín nhiệm được mời đánh giá những sản phẩm này. Lưu ý rằng chứng khoán 
hóa không hoàn toàn là một hiện tượng mới, nó đã được sử dụng bởi các tổ chức kinh 
doanh được chính phủ Mỹ bảo trợ (viết tắt là GSEs), Fannie Mae và Freddie Mac, đã 
chứng khoán hóa những món nợ vay thế chấp đầu tiên ở Mỹ từ nhiều năm. Điều mới ở 
đây là trong giai đoạn 2003-2007, việc chứng khoán hóa gia tăng mạnh đối với những tài 
sản rủi ro, bao gồm cả những khoản cho vay dưới chuẩn của Mỹ (Calomiris, 2007; 
Gorton, 2008). Chứng khoán hóa đạt 2 ngàn tỷ USD trong năm 2007, trong đó có 70% từ 
những khoản cho vay dưới chuẩn của Mỹ gần đây. 
 7
Sự ra đời các hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) 
Một loại cuối của sự đổi mới tài chính là sự phát triển của thị trường bảo hiểm tín 
dụng, theo đó một bên sẽ cung cấp bảo hiểm bù đắp lại sự vỡ nợ (hoặc phá sản) cho một 
bên khác. Thị trường này đã tăng trưởng từ 8 ngàn tỷ USD năm 2004 lên 45 ngàn tỷ USD 
năm 2007. Nhìn vào hình vẽ số 4, thật hữu ích để nhớ rằng thị trường tài chính (các tài 
sản tài chính và các cam kết) chỉ là hình ảnh phản chiếu của các tài sản thực (bất động 
sản, tài sản công nghiệp) trong một nền kinh tế. Khi thị trường nhà ở rớt giá 10 thật khó 
để ước tính tác động lên giá trị cổ phiếu của ngân hàng, giá trị của một tài sản được 
chứng khoán hóa, hoặc giá trị của một CDS. Nói cách khác, sự đổi mới về chuyển giao 
tín dụng này đã làm gia tăng sự phức tạp và sự trì độn (không rõ ràng) trên thị trường. 
Dường như các nhà quản lý không nhận ra rằng thực tế nhiều phương tiện chứng 
khoán hóa, cái được gọi là các phương tiện đầu tư cấu trúc (viết tắt là SIVs), bao gồm cả 
việc tài trợ các tài sản dài hạn bằng các thương phiếu ngắn hạn (các thương phiếu có tài 
sản đảm bảo). Kế hoạch là các thương phiếu ngắn hạn này sẽ được xoay vòng khi đáo 
hạn. Người ta nhận ra một cấu trúc tài chính tương tự như vậy của một ngân hàng là các 
tài sản dài hạn được tài trợ từ nguồn vốn ngắn hạn. Một khác biệt cơ bản là nguồn vốn 
ngắn hạn này rất bất ổn, vì nó không được bảo vệ bởi một mạng lưới an toàn công. Hệ 
thống mới này được đặt cho cái tên khá chính xác là “ngân hàng vô hình”. Trong tháng 7 
năm 2007, ngân hàng đầu tư của Mỹ_Bear Stearns đã phải tham gia để tái tài trợ một 
trong những SIV hàng đầu của nó, được gọi là High-Grade Structured Credit Strategies 
Enhanced Leverage Fund. Vấn đề thứ hai là việc thống kê rủi ro tín dụng danh mục 
(Vasicek, 1987, 2002) yêu cầu ước lượng một giá trị tới hạn, tương quan vỡ nợ của các 
khoản cho vay. Có rất ít dữ liệu về tương quan rủi ro tín dụng của thời kỳ suy thoái vì 
 8
kinh tế thế giới đã phát triển trong 10 năm qua. Hơn nữa, không có dữ liệu về một thị 
trường mới không được kiểm chứng, thị trường cho vay thế chấp bất động sản dưới 
chuẩn của Mỹ. Cuối cùng, thông tin về tình trạng rủi ro đối tác của các định chế tài chính 
trên thị trường bảo hiểm tín dụng, trong hoàn cảnh tốt nhất, cũng không đầy đủ. Việc 
thiếu thông tin về rủi ro đối tác và vì thế kéo theo hậu quả phá sản của một định chế lớn 
dường như là lý do cho vụ cứu trợ tài chính trong tháng 9 năm 2008 của tập đoàn bảo 
hiểm khổng lồ, AIG. 
Do bài viết nhấn mạnh về chương trình cải tổ trong quy định quản lý, chúng tôi sẽ 
không tập trung giải thích sự bùng nổ của các thị trường này, cũng sẽ không thảo luận về 
các hành động khác nhau của chính quyền để ngăn chặn một sự sụp đổ của các hệ thống 
ngân hàng. Sự phát triển trong thống kê rủi ro tín dụng, một thị trường tiết kiệm dồi dào 
với thặng dư lớn ở vài nước (cụ thể là Trung Quốc và Trung Đông), mong muốn của 
chính phủ (là) tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sở hữu nhà, một chính sách tiền tệ 
thích ứng với lãi suất đặc biệt thấp, sức ép tăng trưởng thu nhập của ngân hàng, những 
người quản lý tài sản, và các tổ chức xếp hạng tín nhiệm, hay đơn giản là sự tham lam và 
cả tin của các nhà đầu tư đều có khả năng đã góp phần vào cuộc khủng hoảng tín dụng 
(Hellwig, 2008; Greenspan, 2009). Sau vụ rút tiền hàng loạt của ngân hàng Northern 
Rock tại Vương quốc Anh vào tháng 9 năm 2007 (HM Treasury, 2009) và vụ vỡ nợ của 
Lehman Bros. và Washington Mutual (WaMu) vào tháng 9 năm 2008 tại Mỹ, các biện 
pháp khác nhau đã được thực hiện trên khắp thế giới để khôi phục lại sự ổn định của ngân 
hàng. Các hành động đã được thực hiện về bên tài sản (bảo hiểm rủi ro tín dụng hoặc bán 
các tài sản độc hại hay tài sản xấu ở Mỹ trong chương trình đầu tư công tư phối hợp (viết 
tắt là PPIP)), hoặc về bên nợ với bảo hiểm công cho các khoản nợ ngân hàng và sự truyền 
vốn trên khắp thế giới. 
Như đã nêu ở trên, mục tiêu của bài viết này là thảo luận về khuôn khổ pháp lý và 
giám sát, cấu trúc thị trường tài chính cần thiết để làm giảm nguy cơ các cuộc khủng 
hoảng tài chính trong tương lai. Nhiều bài báo cáo khác nhau đã đề cập đến vấn đề này: 
Bài Turner Review (2009) của chủ tịch Cơ quan dịch vụ tài chính Anh_Financial 
Services Authority (viết tắt là FSA) và bài de Larosière Report (2009) của Liên minh 
Châu Âu. Những báo cáo khác bao gồm một bài báo cáo của G30 (2009) (the Volcker 
report), các báo cáo của Diễn đàn ổn định tài chính_Financial Stability Forum (2008, 
2009) và hai thông cáo của G20 (2008, 2009). Một danh sách các đề xuất về quản lý, phổ 
biến trong tất cả các báo cáo này, bao gồm các quy định về rủi ro thanh khoản, rủi ro thị 
trường (hay rủi ro kinh doanh), vốn, rủi ro đối tác, cơ chế lương bổng, rủi ro hệ thống và 
các thể chế hệ thống (systemic institutions), và việc kiểm soát các định chế tài chính quốc 
tế (cross-border financial institutions). 
Kiểm soát rủi ro thanh khoản 
- Kiểm soát rủi ro thanh khoản với các cuộc sát hạch (stress tes t). 
 9
Kiểm soát rủi ro thị trường (rủi ro kinh doanh) 
 - Kiểm soát rủi ro thị trường với các cuộc sát hạch (stress tes t) 
 - Tăng cường quy định về vốn đối với các tài sản có tính thanh khoản thấp 
 - Tăng cường quy định về vốn đối với hoạt động tái chứng khoán hóa (chứng 
khoán hóa các gói đã chứng khoán hóa) 
Kiểm soát vốn 
- Tăng vốn hữu hình và tỷ lệ an toàn vốn cấp 1 và vốn cấp 2. Áp đặt một tỷ lệ đòn 
bẩy (vốn chủ sở hữu trên tài sản) 
- Giảm bớt quy định về vòng quay vốn (được giải thích là vì các quy định về vốn 
trở thành rào cản trong thời kỳ suy thoái, với kết quả là làm giảm hoạt động cho vay mà 
chính điều đó làm trầm trọng thêm suy thoái. Ngược lại, quy định về vốn không là rào 
cản trong thời kỳ phát triển kinh tế, nó tạo điều kiện cho vay, tăng cường phát triển kinh 
tế, và có thể tạo bong bóng tại một số thị trường tài sản). Đề xuất là tạo ra dự trữ năng 
động, bỏ hình thức giá trị thị trường của một số tài sản, hoặc tạo ra một tầng đệm vốn 
trong các thời kỳ phát triển kinh. 
Kiểm soát rủi ro đối tác 
- Giảm bớt rủi ro đối tác bằng cách chuyển thị trường CDS lên các sàn giao dịch 
có tổ chức với yêu cầu ký quỹ và thanh toán hàng ngày. 
Kiểm soát các cơ chế lương bổng 
- Tạo ra các động cơ tài chính hướng đến lợi nhuận dài hạn thay vì lợi nhuận ngắn 
hạn. Đưa các điều khoản thu hồi lại các khoản tiền chi không đúng đối tượng vào các cơ 
chế lương bổng để tạo ra sự công bằng trong việc chia sẻ lợi nhuận và thua lỗ. 
Kiểm soát rủi ro hệ thống 
- Kiểm soát rủi ro hệ thống vĩ mô. Nhận thấy là kiểm soát vi mô sự lành mạnh của 
các định chế tài chính riêng lẻ thì chưa đủ, và chính quyền cần phải kiểm soát rủi ro hệ 
thống, một rủi ro hiếm khi xác định được.Theo chúng tôi rủi ro hệ thống là mối đe dọa 
gây ra các cú sốc kinh tế mà có thể cùng ảnh hưởng đến nhiều định chế (làm gia tăng khả 
năng vỡ nợ của các định chế tài chính). Ví dụ về một cú sốc như vậy là tình trạng bong 
bóng trên thị trường bất động sản hoặc sự mất giá của một đồng tiền khi đồng nội tệ rơi 
vào rủi ro ngoại hối. Báo cáo De Larosière (2009) đề xuất thay thế Ủy ban giám sát ngân 
hàng_Banking Supervisory Committee (một hội các cơ quan giám sát Châu Âu, những 
người họp mặt ở Ngân hàng trung ương Châu Âu) bằng một Hội đồng quản lý rủi ro hệ 
thống (viết tắt là ESCR) được lãnh đạo bởi chủ tịch của Ngân hàng trung ương Châu Âu. 
Cuộc họp G20 tại London vào tháng 4 /2009 đề nghị thay đổi Diễn đàn ổn định tài chính 
(một câu lạc bộ của các bộ trưởng tài chính) thành một Cơ quan ổn định tài chính, chịu 
trách nhiệm giám sát rủi ro hệ thống cùng với Quỹ tiền tệ quốc tế. 
- Giám sát chặt chẽ hơn các thể chế hệ thống. 
 10
Kiểm soát các định chế tài chính quốc tế 
- Phối hợp tốt hơn giữa việc quản lý và giám sát các tập đoàn tài chính quốc tế. 
Báo cáo De Larosire đưa ra đề xuất chuyển dịch dần hướng tới một Hệ thống giám sát tài 
chính châu Âu_European System of Financial Supervision (viết tắt là ESFS), với các uỷ 
ban cấp 3 được tiếp nhận thêm nhiều quyền hành hơn để giải quyết các vấn đề phát sinh 
với sự giám sát của các tổ chức quốc tế. G20 kêu gọi thành lập các hiệp hội giám sát quốc 
gia phối hợp với sự giám sát của các tổ chức quốc tế . 
 Biện pháp bổ sung của G20 là hạn chế các thiên đường thuế và giám sát các quỹ 
bảo hộ có hệ thống, mặc dù không gì trong số này được coi là nguồn gốc của khủng 
hoảng hiện tại. 
 Danh mục dài các biện pháp như vậy để củng cố việc quản lý và giám sát ngân 
hàng chắc chắn là hữu ích. Nhưng người ta không thể không đặt ra hai câu hỏi: đây 
không phải là những đề xuất nhằm vào các vấn đề của quá khứ (đã quan sát được trong 
cuộc khủng hoảng) hay sao? Tại sao những biện pháp này không được thực hiện trước 
cuộc khủng hoảng? Vì dường như rõ ràng là ít ai thấy được khủng hoảng sắp xảy ra. 
Nhiều trích dẫn từ các báo cáo được công bố trước và trong cuộc khủng hoảng của Ngân 
hàng Trung ương châu Âu, Quỹ tiền tệ quốc tế và Ủy ban giám sát ngân hàng Basel 
_Basel Committee of Banking supervision (viết tắt là BCBS) cho biết: 
 Báo cáo tháng 11/2006 (báo cáo của Ủy ban giám sát ngân hàng (BCS) của Hệ 
thống Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ESCB), (ECB, 2006, p4): “Tính dễ bị tổn thương 
của khu vực ngân hàng dẫn đến sự rối loạn tiêu cực đã giảm đi đáng kể”. 
 Báo cáo tháng 11/2007 (báo cáo của Ủy ban giám sát ngân hàng (BCS) của Hệ 
thống Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ESCB), (ECB, 2007): “Khả năng thanh toán vẫn 
mạnh mẽ (p7)”, "vị thế tài chính của các ngân hàng EU lớn của vẫn rất mạnh trong nửa 
đầu năm 2007” (p11), “ tỉ lệ vốn cấp 1 vẫn đủ để xử lý các khoản lỗ bất ngờ (p16), “ 
viễn cảnh thu nhập đang xấu đi, nhưng năng lực để vượt qua được những cú sốc vẫn 
còn” (p37). 
Turner Review ở Anh năm 2009 (Turner Review, 2009) trích dẫn báo cáo của Quỹ tiền tệ 
quốc tế (Báo cáo ổn định toàn cầu, tháng 4/2006, IMF) như sau: 
 “Càng ngày càng phải công nhận rằng sự phân tán rủi ro tín dụng của các ngân 
hàng cho các nhóm nhà đầu tư rộng lớn và đa dạng hơn, hơn là chỉ lưu xếp những rủi ro 
như vậy trên bảng cân đối kế toán của họ, đã góp phần làm cho hệ thống ngân hàng và 
toàn bộ hệ thống tài chính phục hồi nhanh hơn. 
 Khả năng phục hồi nhanh được cải thiện có thể nhìn thấy trong việc ít ngân hàng phá 
sản hơn và cung tín dụng ổn định hơn. Vì vậy ngày nay các ngân hàng thương mại có lẽ 
là ít bị tổn thương do tín dụng hoặc những cú sốc kinh tế" 
 11
 Sau cuộc khủng hoảng, như được thảo luận ở trên, công việc trọng tâm là tăng 
cường củng cố các quy định quản lý và giám sát, các công việc như vậy đối với rủi ro 
thanh khoản và các cuộc sát hạch, và các quy định về vốn của Basel 2 đã bị chỉ trích vì 
tập trung quá nhiều vào vốn (Acharya và Richardson, 2009). Tuy nhiên, tìm hiểu về Pillar 
2 của Basel 2 hoàn thiện vào tháng 6 năm 2004 (BCBS, 2004) lại cho thấy rõ ràng là việc 
giám sát ngân hàng phải vượt ra ngoài các quy định về vốn: 
 “# 738. Rủi ro thị trường: việc đánh giá phần lớn dựa vào phương pháp xác định 
giá trị rủi ro (VaR) của chính mỗi ngân hàng hoặc cách tiếp cận rủi ro thị trường đã 
được chuẩn hóa. Các cơ quan thực hiện các cuộc sát hạch cũng có vai trò quan trọng 
trong việc đánh giá các nguồn vốn hỗ trợ hoạt động sản xuất” (BCBS, 2004, p161). 
 #74. Rủi ro thanh khoản: tính thanh khoản quyết định khả năng tồn tại của mỗi 
ngân hàng. Tình trạng vốn của các ngân hàng có thể ảnh hưởng đến khả năng chi trả 
của họ, đặc biệt là trong một cuộc khủng hoảng. Mỗi ngân hàng phải có đầy đủ các hệ 
thống về đo lường, giám sát và k iểm soát rủi ro thanh khoản. Các ngân hàng nên đánh 
giá sự thích hợp của nguồn vốn dựa vàp lịch sử thanh khoản của chính họ và thanh 
khoản của thị trường mà họ đang hoạt động trong đó.” (BCBS, 2004, p161) 
Nhưng không ai thấy rằng Basel 2 đã yêu cầu rất rõ về việc thực hiện các cuộc sát 
hạch cho rủi ro thị trường và rủi ro thanh khoản. Tại sao các quy định này đã không bị bắt 
phải tuân theo? Tất cả các đề xuất nói trên đều nhấn mạnh vào các quy định hiện hành 
hoặc các quy định mới, nhưng chúng đã không tập trung vào một vấn đề trọng tâm, đó là: 
việc thi hành các quy định và việc giám sát ngân hàng thận trọng. Hơn nữa, hầu như các 
đề xuất này chỉ tập trung vào tăng cường quản lý công. Không có cơ chế nào được đề 
nghị để phát triển quản lý tư nhân. Theo quan điểm của chúng tôi, ba vấn đề khác nữa cần 
phải được chú tâm một cách thỏa đáng nếu chúng ta muốn giảm bớt đáng kể nguy cơ của 
các cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu trong tương lai, đó là: 
1. Trách nhiệm của các cơ quan giám sát ngân hàng. Các ngân hàng đã bị quản lý rất 
chặt từ nhiều năm nay. Tại sao hệ thống giám sát hiện hành lại để cho cuộc khủng hoảng 
này xảy ra? 
2. Chủ nghĩa quá lớn để phá sản. Có một quan niệm được chấp nhận rộng rãi là các thể 
chế hệ thống không nên để cho bị phá sản. Điều này tạo ra một vấn đề là khi rủi ro tín 
dụng của các tổ chức này không được định giá đúng theo thị trường, sẽ làm nảy sinh 
nguy cơ về rủi ro đạo đức. Kết quả giải quyết khủng hoảng là việc tạo ra các định chế còn 
lớn hơn nữa (như là vụ sáp nhập của Bank of America, Countrywide và Merrill Lynch, 
hay BNP-Paribas và Fortis), cần phải xem lại chủ nghĩa quá lớn để phá sản này. 
3. Sự giám sát của các tập đoàn ngân hàng quốc tế cần phải được minh bạch. 
Những vấn đề này sẽ được thảo luận trong phần kế tiếp 
 12
2. Ba đề xuất để hoàn tất Chương trình cải tổ 
Trách nhiệm của các cơ quan giám sát ngân hàng 
Đó là một quan sát chung rằng trong hai năm qua, không giống như trường hợp 
của các CEO (Chief Executive Officer) của các ngân hàng, rất ít các lãnh đạo của các cơ 
quan giám sát quốc gia bị giáng chức. Điều này làm tăng nghi ngờ về trách nhiệm giải 
trình và tính độc lập của những người giám sát ngân hàng.Ví dụ minh họa là trường hợp 
của một vài nước Trung và Đông Âu (ECB, 2006, 2007a). Các ngân hàng được phép cho 
vay một số lượng tiền lớn bằng ngoại tệ (hầu hết là franc Thụy Sỹ, euro, và yên Nhật) 
trên thị trường cho vay thế chấp cá nhân. Điều này tạo ra nguồn gốc lớn của rủi ro hệ 
thống, khi nội tệ mất giá sẽ làm gia tăng tỷ lệ vỡ nợ của toàn hệ thống ngân hàng. Tại sao 
nguồn gốc của rủi ro hệ thống như vậy lại được phép phát triển? Không có gì là khó 
tưởng tượng, đối với nhiều bộ trưởng, sự phát triển mạnh của thị trường bất động sản sẽ 
cứu giúp nền kinh tế, việc làm, và ngân sách công với số thu thuế gia tăng. Người ta sẽ 
phải cần một người giám sát ngân hàng rất dũng cảm để ngừng việc cho vay ngoại tệ, 
giảm tốc nền kinh tế và gây thiệt hại cho thị trường bất động sản. Một ví dụ khác là chỉ số 
phân chia rủi ro áp đặt cho các quỹ hỗ tương ở một số nước. Để bảo vệ các nhà đầu tư và 
cung cấp cho họ sự đa dạng hóa có rủi ro tối thiểu, một quỹ hỗ tương không thể đầu tư 
hơn 10% tài sản của nó vào cùng một đối tượng. Tuy nhiên, khi các quỹ thị trường tiền tệ 
được tạo ra ở Châu Âu, cạnh tranh với các khoản tiền gửi ngân hàng, các ngân hàng đã 
vận động hành lang thành công tại một số nước cho một sự ngoại lệ đối với quy luật 10% 
này. Nước Bỉ là một ví dụ, các quỹ thị trường tiền tệ có thể đầu tư lên đến 25% tài sản 
vào các chứng chỉ thị trường tiền tệ phát hành bởi ngân hàng bảo lãnh (CBFA, 1991). Đối 
với các ngân hàng bảo lãnh, một ngoại lệ của quy luật rủi ro 10% được hoan nghênh để 
duy trì thanh khoản của ngân hàng. Lý lẽ cho một ngoại lệ như vậy, theo các cơ quan có 
thẩm quyền, đó là rủi ro vỡ nợ ngân hàng là thấp nhất. Dưới đây là một ví dụ nữa về 
cách mà vận động hành lang và một sự méo mó trong các quy định có thể làm tổn hại đến 
tính ổn định hệ thống của hệ thống tài chính nếu những lo ngại về sự lành mạnh của ngân 
hàng bắt đầu chuyển sang thị trường các quỹ thị trường tiền tệ. Some (Rochet, 2008) kêu 
gọi có các cơ quan giám sát ngân hàng độc lập thực sự, thành công của họ sẽ được đánh 
giá trong việc duy trì sự ổn định và lành mạnh của hệ thống ngân hàng. Giống như cách 
các ngân hàng trung ương được trao quyền độc lập quản lý chính sách tiền tệ hướng tới 
kiểm soát lạm phát, quyền độc lập được trao cho các cơ quan giám sát ngân hàng để tăng 
cường sự lành mạnh của hệ thống ngân hàng. Phải nhắc lại rằng quyền độc lập của các 
ngân hàng trung ương được thanh minh là, do chu kỳ ngắn của các cuộc bầu cử chính trị, 
các bộ trưởng tài chính sẽ bị cám dỗ để mở rộng cung tiền hướng đến nền kinh tế trong 
ngắn hạn, và kết quả là sinh ra lạm phát và các căn bệnh dài hạn cho nền kinh tế. Để giảm 
tác động của vận động hành lang hay mục tiêu quá ngắn hạn của các nhà hoạch định 
chính sách công, quyền độc lập đã được trao cho các ngân hàng trung ương để kiểm soát 
lạm phát. Cơ quan giám sát ngân hàng có nên được trao cho một quyền độc lập tương tự 
như vậy hay không? 
 13
The de Larosière report (2009, chú thích 10, p 47) nói rất rõ ràng về vấn đề này và 
mức độ độc lập có giới hạn nên được trao cho các cơ quan giám sát ngân hàng: 
“Như vậy, các cơ quan giám sát phải được trao quyền và có thể ra các quyết định 
độc lập (ví dụ. đối với việc cấp giấy phép, thanh tra bên trong, giám sát bên ngoài, khen 
thưởng và thực thi các biện pháp trừng phạt), mà không có cơ quan chức năng nào có 
quyền hoặc khả năng can thiệp. Hơn nữa, cơ quan giám sát tự mình phải ra quyết định 
một cách sáng suốt và không thiên vị. Tuy nhiên, quyền độc lập của cơ quan giám sát 
khác với quyền độc lập của ngân hàng trung ương (trong mối quan hệ với chính sách tiền 
tệ), theo nghĩa là chính phủ (thường là Bộ trưởng tài chính) vẫn có trách nhiệm về mặt 
chính trị duy trì sự ổn định của hệ thống ngân hàng, và sự sụp đổ của một hoặc nhiều 
định chế tài chính, thị trường hoặc cơ sở hạ tầng có thể có những tác động nghiêm trọng 
cho nền k inh tế và tiền thuế”. 
The de Larosière report nói rất rõ ràng về quyền độc lập có giới hạn của các cơ 
quan giám sát ngân hàng: càng ngày cơ quan giám sát ngân hàng càng nên được độc lập, 
nhưng không giống như chính sách tiền tệ, chính phủ chịu trách nhiệm duy trì sự ổn định 
của hệ thống ngân hàng. Vì hệ thống này dường như dễ thiên về mục tiêu và/hoặc lợi ích 
chính trị ngắn hạn, người ta tự hỏi rằng liệu cơ quan giám sát ngân hàng có không nên 
nhận được quyền độc lập tương tự như quyền đã trao cho chính sách tiền tệ và ngân hàng 
trung ương hay không. Lưu ý rằng quyết định cứu trợ tài chính cho một tổ chức với ngụ ý 
là quyết định về tiền thuế vẫn còn thuộc về chính phủ. Quyền độc lập được trao là quyền 
thông qua các quy định và thi hành giám sát với mục tiêu duy nhất là giữ ổn định và lành 
mạnh hệ thống ngân hàng. Theo quan điểm của tác giả, không thiếu các quy định nhưng 
khả năng thi hành kém của các cơ quan giám sát đã góp phần vào cuộc khủng hoảng, do 
đó tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan giám sát ngân hàng là một sự cần 
thiết. Quyền độc lập với mục tiêu rõ ràng – sự lành mạnh của hệ thống ngân hàng – sẽ 
làm tăng thêm trách nhiệm. 
Chủ nghĩa quá lớn để phá sản 
Một vài đề xuất quốc tế kêu gọi giám sát chặt chẽ hơn các thể chế hệ thống. Mặc 
dù không nói ra một cách rõ ràng, vì các ngân hàng trung ương thường thích mập mờ, 
ngươi ta ngầm thừa nhận rằng sự vỡ nợ của các định chế lớn sẽ gây ra rủi ro hệ thống, và 
rằng, trong tình trạng kiệt quệ, chúng sẽ được lợi không chính thức từ một số loại tài trợ 
công. Vì tài trợ công thường theo hình thức các khoản bảo hiểm công đối với các món nợ 
của công ty, các thể chế hệ thống hưởng lợi từ một nguồn đáng kể của lợi thế cạnh tranh: 
khả năng gia tăng nợ vay với chi phí vốn thấp hơn. Không còn nghi ngờ gì nữa, theo 
quan điểm của tác giả, thực trạng như vậy đã tạo điều kiện cho sự ra đời của các định chế 
tài chính khổng lồ. Và người ta nhanh chóng nhận ra rằng cách giải quyết cuộc khủng 
hoảng thậm chí còn tạo ra các thể chế hệ thống lớn hơn. Tại Mỹ, Bank of America đã 
mua Countrywide và Merrill Lynch. Tại châu Âu, chính phủ Bỉ đã bán Ngân hàng Fortis 
cho ngân hàng BNP-Paribas của Pháp. Ở Anh, tập đoàn ngân hàng Lloyds đã được thành 
lập với sự sát nhập của Lloyds TSB và HBOS. Để giải quyết rủi ro đạo đức, kết quả của 
 14
việc bảo đảm nợ vay tuyệt đối, các nhà chức trách đang kêu gọi một sự giám sát chặt chẽ 
hơn các thể chế hệ thống với khả năng có một tỷ lệ vốn lớn hơn, vì, không được kiểm 
soát, họ sẽ không tính đến chi phí phá sản hệ thống. Một lần nữa, chúng ta nhận ra sự cần 
thiết phải giám sát chặt chẽ các thể chế hệ thống. Nhưng vì các tổ chức này được nhận 
dạng quá lâu (Dermine, 2000), người ta lại tự hỏi rằng tại sao các định chế lớn như 
Citigroup hay UBS lại được phép tăng trưởng quá nhiều và chấp nhận những rủi ro lớn. 
Các đề xuất trước đây – chấp nhận quyền độc lập hơn của các cơ quan giám sát - sẽ củng 
cố quyền lực và trách nhiệm của họ. Một cơ chế bổ sung sẽ là tăng việc thi hành kỷ luật 
cá nhân. Một số người cho rằng thi hành kỷ luật cá nhân thực hiện hoàn toàn thích đáng 
trong suốt cuộc khủng hoảng vì các cổ đông của các ngân hàng đã phải trả giá quá đắt. 
Nhưng, như vậy không đủ. Cổ phiếu là một phần rất nhỏ trong các nguồn tài trợ cho tài 
sản của các ngân hàng. Trong hầu hết các trường hợp, nợ ngân hàng, bao gồm các khoản 
tiền gửi không được bảo hiểm, nợ liên ngân hàng, nợ thứ cấp đã được bảo vệ, thường với 
các khoản bảo đảm công rõ ràng. Một cách để tăng cường kiểm soát các ngân hàng, ngoài 
các cơ quan giám sát, là gắn nợ ngân hàng với rủi ro, cái mà tạo ra nguy cơ phá sản ngân 
hàng. Vì các tổ chức hệ thống này rất quan trọng đối với hoạt động của nền kinh tế, người 
ta cần thiết kế một hệ thống phá sản có tính đến các lợi ích từ việc vỡ nợ (tăng thêm kỷ 
luật thị trường), với việc giảm tối đa chi phí vỡ nợ (Dermine, 2003, 2006). Để giảm chi 
phí vỡ nợ của một ngân hàng lớn, ba đặc trưng phải được đáp ứng. Đầu tiên là các ngân 
hàng nên được đóng cửa chỉ trong một vài ngày (các ngày cuối tuần). Vì người gửi tiền 
và khách hàng cần phải nhanh chóng lấy được tiền của họ, việc giải quyết phá sản phải 
được thực hiện nhanh. Phiên tòa phá sản phải chuyển đổi nhanh nợ thành tài sản trước 
khi mở cửa lại ngân hàng. Thứ hai, để tránh nỗi khiếp sợ về tác động dây chuyền (sự phá 
sản của một ngân hàng kéo theo hàng loạt vụ phá sản của các ngân hàng khác), thông tin 
đáng tin cậy về rủi ro đối tác phải được cung cấp ngay lập tức. Thứ ba, để giảm nguy cơ 
của một cuộc rút tiền hàng loạt bởi những người gửi tiền ngắn hạn không có bảo hiểm và 
sự bất ổn, một kỹ xảo phải được thực hiện đúng chỗ để thoát khỏi những người gửi tiền 
những người mà có khả năng rút tiền ồ ạt để tránh sự vỡ nợ của các ngân hàng. Không có 
nơi nào để ẩn nấp, họ sẽ không có động cơ để tháo chạy (Baltensperger và Dermine, 
1986). Tóm lại, tất cả các ngân hàng nên cần được làm quen với các sát hạch gay go về 
phá sản: chúng có thể bị đặt vào tình trạng phá sản. Nếu điều này không khả thi, cấu trúc 
của định chế tài chính phải được thay đổi. Với nợ ngân hàng gắn với rủi ro, sẽ có nhiều 
áp lực từ các thị trường tài chính tư nhân để hạn chế rủi ro ngân hàng. Có vẻ như đối với 
chúng tôi các đề xuất hiện nay đang kêu gọi việc giám sát chặt chẽ hơn các ngân hàng hệ 
thống có thể là một định hướng sai nếu nó làm tăng thêm động cơ cho các ngân hàng để 
trở thành các ngân hàng lớn và có hệ thống. 
Cuối cùng, một đề xuất cuối cùng về cách để hoàn tất chương trình cải tổ quốc tế, 
là chuyên tâm vào việc hoàn thiện hơn hoạt động giám sát và cấu trúc liên hiệp của các 
định chế tài chính quốc tế. 
 15
Giám sát các tập đoàn ngân hàng quốc tế 
Cả các thông cáo của G20 (2008, 2009) và the de Larosière Report (2009) đã nêu 
bật sự cần thiết phải có một sự giám sát thích hợp đối với các tập đoàn ngân hàng quốc tế. 
Kêu gọi thành lập các hiệp hội giám sát quốc gia có hiệu quả để đảm bảo giám sát tốt hơn 
các tập đoàn ngân hàng quốc tế. Tại Anh, Turner Review (2009) cũng nhấn mạnh về một 
quy định thích hợp cho các ngân hàng trong nước và quốc tế đang hoạt động tại Vương 
quốc Anh. Điều này theo sau sự sụp đổ của các ngân hàng Iceland, các ngân hàng đã thu 
nhận tiền gửi qua một mạng lưới chi nhánh rộng khắp ở Vương quốc Anh. Nên nhớ rằng 
một sự giám sát thích hợp các ngân hàng quốc tế đang hoạt động ở nước ngoài với các 
chi nhánh hoặc các công ty con không phải là một vấn đề mới. Sự sụp đổ của ngân hàng 
Đức Herstatt năm 1974 đã thúc đẩy sự ra đời hiệp ước Basel (BCBS, 1983). Nó yêu cầu, 
trong trường hợp của các chi nhánh, các quy định về vốn theo quy định của quốc gia có 
công ty mẹ, và quy định tính thanh khoản theo nước sở tại. Sau đó, vụ vỡ nợ của 
Ambrosiano Holdings và BCCI một lần nữa kêu gọi sự chú ý đến việc giám sát các tập 
đoàn quốc tế. Các yêu cầu gần đây để cải thiện sự giám sát các công ty tài chính quốc tế 
xác nhận rằng các cảnh báo trong lịch sử vẫn chưa đạt được sự hưởng ứng thỏa đáng. Tại 
Liên minh Châu Âu, mặc dù thị trường chung đã được tổ chức từ năm 1992, nhưng sự ra 
đời của các tập đoàn ngân hàng quốc tế quan trọng là một hiện tượng mới xảy ra gần đây 
(Schoenmaker và Osterloo, 2004). Nó bắt đầu bằng việc ra đời của Nordea, việc sáp nhập 
của bốn ngân hàng Bắc Âu hoàn thành vào năm 2000, việc mua lại Abbey National bởi 
Banco Santander vào năm 2004, tiếp theo là Unicredit và HVB vào năm 2005, và BNP- 
Paribas với BNL (2006) và Fortis (2009). 
Trong bối cảnh ngân hàng quốc tế, đầu tiên người ta cần phải nhận biết 2 vấn đề 
cụ thể. Các vấn đề này lần lượt là: 1. Sự hiện diện của hiệu ứng dây chuyền quốc tế 2. 
Khả năng tài chính của một số nước để đối phó với chi phí cứu trợ tài chính và các định 
chế tài chính lớn và phức tạp. Vì Liên minh châu Âu là một trường hợp phát triển hơn 
của sự thống nhất ngân hàng quốc tế, một sự tranh luận về sự thích hợp của cấu trúc tổ 
chức hiện tại sẽ tiếp theo sau đây. Sau đó chúng tôi rút ra kết luận về những đề xuất ở 
mức độ thế giới của G20. Tại Liên minh Châu Âu, việc giám sát một ngân hàng hoạt 
động thông qua một mạng lưới chi nhánh được thực hiện bởi cơ quan giám sát của nước 
có ngân hàng mẹ, trong khi một công ty con được kiểm soát bởi chính quyền nước sở tại. 
Hai vấn đề đặc trưng của ngân hàng quốc tế 
Vấn đề đầu tiên và quan trọng nhất liên quan đến các hiệu ứng dây chuyền quốc tế 
và những lo sợ về việc cung cấp sự ổn định tài chính (một hàng hóa công) bởi chính 
quyền quốc gia có thể không được tối ưu. Bốn loại hiệu ứng dây truyền quốc tế có thể 
được xác định là: i.chi phí quốc tế của việc đóng cửa các ngân hàng, ii. những hiệu ứng 
quốc tế của các cú sốc đối với cổ phiếu của các ngân hàng, iii. chuyển giao tài sản quốc 
tế, iv. những hiệu ứng quốc tế lên giá trị của nghĩa vụ bảo hiểm tiền gửi. 
 16
i. Chi phí quốc tế của việc đóng cửa các ngân hàng 
Hãy tưởng tượng rằng một ngân hàng nước ngoài mua một ngân hàng của Hà Lan, 
và chuyển nó thành một chi nhánh. Theo luật của EU về kiểm soát của nước mẹ, các chi 
nhánh ở Hà Lan sẽ bị giám sát bởi chính quyền của nước có công ty mẹ. Tuy nhiên, chính 
quyền Hà Lan vẫn chịu trách nhiệm về sự ổn định tài chính ở Hà Lan. Bộ tài chính Hà 
Lan có thể buộc phải cứu trợ tài chính cho nó vì lý do ổn định nội bộ, nhưng sẽ không có 
quyền giám sát chi nhánh của một ngân hàng nước ngoài do sự kiểm soát thuộc về nước 
có ngân hàng mẹ. Vì đóng vai trò là người cho vay cuối cùng và bộ tài chính quan tâm 
trước hết đến thị trường trong nước và các ngân hàng hoạt động trong nước, và bởi vì họ 
sẽ chịu các chi phí cứu trợ tài chính, nên thật chính đáng khi để các công ty bảo hiểm giữ 
một số quyền giám sát đối với tất cả các định chế (các chi nhánh và các công ty con) 
đang hoạt động trong nước. Đó là, các quy định của nước sở tại được áp dụng để hạn chế 
những rủi ro do các định chế tài chính gây ra và hành động của ngân hàng trung ương hay 
bộ tài chính trong các tình huống cứu trợ tài chính. Nói cách khác, sự kiểm soát của nước 
mẹ phải được bổ sung bởi một số hình thức kiểm soát của nước sở tại miễn là chi phí cho 
việc cứu trợ tài chính vẫn còn trong nước. Quan điểm này xem ra đã được công nhận một 
phần nào đó bởi Ủy ban Châu Âu khi họ tuyên bố rằng “trong những tình huống khẩn cấp 
cơ quan giám sát của nước sở tại có thể - thay mặt cho cơ quan kiểm soát của Ủy ban - 
thực hiện bất kỳ biện pháp phòng ngừa nào” (Walkner và Raes , 2005, p.37). Luận điểm 
này một lần nữa hiện diện ngay trong tạp chí Turner của Anh khi kêu gọi sự giám sát hiệu 
quả tất cả các định chế đang hoạt động tại Vương quốc Anh. Trong trường hợp này, vì sự 
sụp đổ của một ngân hàng quốc tế lớn có thể ảnh hưởng đến nhiều nước, các quyết định 
cứu trợ tài chính tối ưu nên tính đến lợi ích của tất cả các quốc gia bị ảnh hưởng. Như 
được thảo luận dưới đây, một quyết định như vậy có thể được chuyển giao cho cấp độ 
Châu Âu hoặc ít nhất nên yêu cầu phối hợp giữa các quốc gia này. 
ii. Những hiệu ứng quốc tế của các cú sốc đối với cổ phiếu của các ngân hàng. 
Peek và Rosengren (2000) đã chứng minh các tác động lên kinh tế nước Mỹ khi cổ 
phiếu của các ngân hàng Nhật bị rớt giá, hậu quả từ vụ sụp đổ thị trường chứng khoán 
Nhật vào những năm 1990. Sự chuyển giao này hoạt động thông qua một sự giảm sút 
trong cung tín dụng ngân hàng. Vì trong một chi nhánh ngân hàng đa quốc gia, các nước 
mẹ sẽ kiểm soát khả năng thanh toán (thông qua chính sách về dự phòng rủi ro và thông 
qua các khả năng có thể xảy ra vỡ nợ theo khuôn khổ của hiệp ước Basel II), do đó có thể 
có ảnh hưởng đến kinh tế của nước ngoài. Trong cuộc khủng hoảng hiện tại, các nước 
Trung và Đông Âu cũng bày tỏ những lo ngại tương tự khi họ có những hệ thống ngân 
hàng được kiểm soát ở mức độ rất lớn bởi các ngân hàng nước ngoài. 
iii. Những hiệu ứng quốc tế của việc chuyển giao tài sản 
Trong công ty con- loại đa quốc gia, nước sở tại vẫn giữ được vai trò giám sát các 
công ty con, có một rủi ro là nước mẹ thông đồng với ngân hàng mẹ để chuyển giao tài 
sản về ngân hàng mẹ. Rủi ro này đã được đem ra thảo luận tại các nước Trung và Đông 
Âu. Một ví dụ minh họa là trường hợp của Lehman Brothers Holdings. Ngân hàng đầu tư 
 17
này có thói quen tập trung hoạt động tiền mặt tại New York. Trong trường hợp của 
Lehman Europe, nó đã quét đi 8 tỉ USD ra khỏi công ty của Anh ngày thứ sáu trước khi 
nó sụp đổ. 
iv. Những hiệu ứng quốc tế lên bảo hiểm tiền gửi 
Lý lẽ thông thường có liên quan đến sự đa dạng hóa rủi ro ở một chi nhánh của 
công ty đa quốc gia, bởi vì sự đồng bảo hiểm làm giảm đi giá trị của quyền chọn bán 
được cấp bởi bảo hiểm tiền gửi (Repullo 2001, Dermine 2003). Ngoài ra có một lý do 
thuộc về động lực cần tính đến. Một ngân hàng đa quốc gia có thể hài lòng về mức độ đa 
dạng tổng thể của nó, trong khi mỗi công ty con trở nên rất chuyên nghiệp về những rủi 
ro tín dụng tại địa phương. Điều này ngụ ý rằng các ngân hàng ở một quốc gia nhất định 
có thể tự nhận thấy được tính dễ vỡ đang tăng lên đối với những cú sốc đặc trưng. Người 
ta có thể lý luận rằng vì danh tiếng, công ty mẹ sẽ cứu trợ tài chính cho các công ty con 
như thể chúng là các chi nhánh. Điều này có thể đúng trong nhiều trường hợp, nhưng sẽ 
có những trường hợp mà việc cân đối chi phí tài chính so với chi phí danh tiếng có thể 
không có lợi. Những quy định về vốn nên ít nghiêm ngặt hơn đối với chi nhánh. Ngày 
càng có nhiều quan điểm cho rằng việc đa dạng hóa thì nên được khích lệ bằng tỷ lệ vốn 
ít nghiêm ngặt hơn. 
Hiệu ứng dây chuyền quốc tế đặt ra vấn đề là liệu sự kết hợp của các can thiệp 
quốc gia có tối ưu không (Freixas, 2003). Điều này sẽ được thảo luận trong phần đánh giá 
về cấu trúc tổ chức Châu Âu của chúng tôi. 
Chi phí cứu trợ tài chính: Quá lớn? Quá phức tạp? 
Vấn đề thứ hai là việc cứu trợ tài chính cho một ngân hàng lớn có thể tạo ra một 
gánh nặng rất lớn cho bộ tài chính hay hệ thống bảo hiểm tiền gửi của một nước 
(Dermine 2000, 2006). Điều này hoàn toàn chính xác với trường hợp của các ngân hàng 
Iceland, quy mô của chúng đã vượt xa khả năng bảo hiểm của quốc gia. Có một vấn đề 
liên quan nhận được nhiều sự quan tâm là một số ngân hàng đã trở lên quá phức tạp để 
phá sản. Hãy tưởng tượng tình huống của một ngân hàng lớn tại Châu Âu với những hoạt 
động quốc tế quan trọng và các hoạt động phi ngân hàng (chẳng hạn bảo hiểm và quản lý 
tài sản), rơi vào kiệt quệ tài chính. Sẽ rất khó khăn để đưa ngân hàng này vào diện bị 
quản lí tài sản. Do mạng lưới phức tạp các công ty con liên kết và những phức tạp về luật 
pháp khác nhau, các chi phí phá sản không rõ ràng, và sự phức tạp này có thể tạp ra cám 
dỗ cho một hành động cứu trợ tài chính (quá lớn và quá phức tạp để phá sản). 
Hai vấn đề về ngân hàng quốc tế có liên quan đến sự ổn định tài chính đã được 
phân tích: các hiệu ứng dây chuyền quốc tế và quy mô và sự phức tạp của cứu trợ tài 
chính. Bây giờ chúng ta xem xét sự thích hợp của cấu trúc tổ chức Liên minh Châu Âu 
hiện nay. 
 18
Sự thích hợp của các định chế Liên minh Châu Âu 
Hiện nay cấu trúc tổ chức Liên minh Châu Âu thích hợp để đối phó với các cuộc 
khủng hoảng tài chính đã nhận được nhiều sự chú ý trong mười năm qua (ECB, 2007b). 
Một loạt các ủy ban đã được thành lập để thuận lợi cho việc hợp tác và trao đổi thông tin, 
và những hướng dẫn về giải thể định chế tài chính đã được thông qua. The Brouwer 
reports (Ủy ban Kinh tế và Tài chính, 2000 và 2001) đã xác nhận rất nhiều về cấu trúc 
Liên minh Châu Âu hiện hành để đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính. Họ cơ bản lập 
luận rằng sẽ không có rào cản pháp lý để trao đổi thông tin quốc tế, và đề nghị một nỗ lực 
hơn nữa để tăng cường hợp tác thông qua các Bản thỏa thuận về giải quyết các tình 
huống khủng hoảng (viết tắt là MOU). Vào tháng 5/2005, người ta thông báo rằng một kế 
hoạch khẩn cấp để đối phó với một cuộc khủng hoảng đã được các Bộ trưởng tài chính, 
các ngân hàng trung ương và các cơ quan quản lý tài chính của Liên minh châu Âu thông 
qua. Một Bản thỏa thuận (MOU) giữa 25 thành viên của Liên minh Châu Âu, một Bản 
thỏa thuận tạo điều kiện cho việc trao đổi thông tin, đã được khảo sát vào năm 2005 và 
2006 với một sự mô phỏng đầy đủ về một cuộc khủng hoảng tài chính. Nhưng Ngân hàng 
Trung ương Châu Âu (ECB) phản đối thỏa thuận về các quy định phân bổ trong hoạt 
động tài trợ và cứu trợ tài chính. MOU mới nhất về hợp tác giữa các cơ quan giám sát tài 
chính, các ngân hàng trung ương và các bộ tài chính của Liên minh châu Âu đã được ký 
kết vào ngày 1 tháng 6 năm 2008. Các bên tham gia ký kết bao gồm 58 cơ quan giám sát 
tài chính, 28 ngân hàng trung ương kể cả ECB, và 28 bộ tài chính (mỗi thành viên của 
EU có một đại diện, riêng Đan Mạch có một Bộ Tài chính và một Bộ Kinh tế tham gia ký 
kết). Số lượng các bên tham gia ký kết (tổng số là 114) thể hiện sự phức tạp tiềm ẩn trong 
hoạt động xử lý các tập đoàn tài chính lớn ở Liên minh châu Âu. MOU năm 2008 kêu gọi 
các thỏa thuận hợp tác tự nguyện_Voluntary Specific Cooperation Agreement (VSCA) về 
quản lý và giải quyết khủng hoảng giữa các bộ tài chính, các ngân hàng trung ương và 
các cơ quan giám sát tài chính của các quốc gia A, B và C. 
Trong bối cảnh của Kế hoạch thực hiện các hỗ trợ về tài chính_Financial Services 
Action Plan, hướng dẫn về giải thể các tổ chức tín dụng đã được thông qua vào năm 
2004, mười sáu năm sau khi nó được đề xuất lần đầu tiên. Và nó cũng phù hợp với 
nguyên tắc quản lý thuộc về quốc gia mẹ. Khi một tổ chức tín dụng có các chi nhánh đặt 
tại các nước thành viên khác bị phá sản, thủ tục giải thể sẽ thực hiện theo luật phá sản của 
quốc gia mẹ. Lưu ý rằng, mặc dù được công nhận là một phần quan trọng của pháp luật 
để tránh phát sinh những vấn đề phức tạp nhưng vẫn thiếu các giải pháp cho các công ty 
con. 
Chấp nhận nguyên tắc ở trên, theo đó, việc giám sát ngân hàng, bảo hiểm tiền gửi, 
cứu trợ tài chính nên được giao cho cùng một quốc gia, vấn đề là đối với ngân hàng Châu 
Âu, có 3 cách để phân bổ việc giám sát ngân hàng: giao cho nước sở tại, giao cho quốc 
gia mẹ, hoặc giao cho một tổ chức chung của Châu Âu. Các ý kiến ủng hộ và phản đối 
hay 3 cách phân bổ này được xem xét như sau. 
 19
Đối với cách phân bổ việc giám sát cho nước sở tại, được chấp nhận ở New 
Zealand, các ngân hàng đa quốc gia hoạt động với một cấu trúc công ty con. Các ngân 
hàng trung ương quốc gia giữ quyền kiểm soát các cơ quan giám sát ngân hàng, bảo hiểm 
tiền gửi và hỗ trợ tài chính. Hệ thống quản lý này có 3 hạn chế. Đầu tiên, nó không cho 
phép các ngân hàng thu được đầy đủ các lợi ích hoạt động từ các ngân hàng chi nhánh 
(Dermine, 2003 và 2006). Thứ hai, một cấu trúc hoạt động theo mô hình công ty con góp 
phần tạo ra các định chế tài chính lớn và phức tạp (LCFI). Tùy theo các thủ tục phá sản 
khác nhau, việc đóng cửa một ngân hàng quốc tế lớn sẽ trở nên vô cùng phức tạp. Trong 
một cấu trúc theo mô hình chi nhánh, các hướng dẫn của Châu Âu về thủ tục giải có thể 
sẽ được áp dụng để đưa ra thủ tục phá sản của mỗi nước. Thứ ba, việc giải quyết một 
cuộc khủng hoảng có thể bị cản trở, như đã trình bày ở trên, bởi các vấn đề liên quan đến 
việc chuyển giao tài sản từ các công ty con cho công ty mẹ, hoặc là các vấn đề về trao đổi 
thông tin. Có vẻ như là một hệ thống dựa vào các nước sở tại sẽ không cho phép thu được 
đầy đủ các lợi ích mong đợi của Liên minh Châu Âu. 
Hệ thống thứ hai, là phân bổ việc giám sát cho quốc gia mẹ, hiện đang áp dụng 
cho các chi nhánh của ngân hàng nước ngoài tại Liên minh Châu Âu, có 2 hạn chế. Hạn 
chế đầu tiên là các quốc gia nhỏ ở Châu Âu như IreLand, Thụy Điển, Bỉ, Thụy Sĩ hoặc 
Hà Lan sẽ cảm thấy khó khăn khi phải gánh chịu chi phí hỗ trợ tài chính cho một ngân 
hàng quốc tế lớn. Các khoản trợ cấp của Châu Âu có lẽ sẽ phải cần đến. Hạn chế thứ hai 
có liên quan đến các hiệu ứng dây chuyền quốc tế. Quyết định đóng cửa một ngân hàng 
có thể ảnh hưởng đến các quốc gia khác. Về nguyên tắc, sự hợp tác giữa các nước có thể 
diễn ra trong một tình trạng như vậy, nhưng người ta có thể dễ dàng tưởng tượng ra rằng 
sự xung đột về lợi ích giữa các quốc gia trong quyết định đóng cửa một ngân hàng sẽ 
tăng lên, và việc chia sẻ chi phí cứu trợ tài chính giữa các quốc gia sẽ không đơn giản 
(Schoenmaker và Oosterloo, 2004; Schoenmaker, 2009). Đôi khi các xung đột về lợi ích 
thậm chí còn hạn chế hoạt động trao đổi thông tin giữa các cơ quan quản lý. Freixas 
(2003) kêu gọi các luật dự thảo về bắt buộc trao đổi thông tin. Goodhart và Schoenmaker 
(2009) đã khảo sát các cơ chế dự thảo về chia sẻ gánh nặng tài khóa trong một cuộc 
khủng hoảng ngân hàng ở Châu Âu. 
The de Larosiere Report đã đưa ra tín hiệu đáng chú ý đầu tiên về sự không đầy đủ 
trong các kế hoạch hiện tại để ngăn ngừa và xử lý các cuộc khủng hoảng tài chính. Ngoài 
việc thay thế Ủy ban Giám sát Ngân hàng (BSC) bằng Hội đồng Rủi ro Hệ thống Châu 
Âu (ESRC), bản báo cáo còn đề xuất chuyển dịch dần dần thành Hệ thống Giám sát Tài 
chính Châu Âu. Đề xuất này trùng hợp với đề xuất của G20 về việc tạo ra một hiệp hội 
các cơ quan giám sát ngân hàng quốc gia để giám sát các ngân hàng quốc tế, nhưng nó 
còn tiến xa hơn nữa. Nó muốn trao quyền cho Ủy ban Giám sát Ngân hàng Châu Âu 
(CEBS) để ra quyết định và giải quyết những xung đột cuối cùng giữa các cơ quan giám 
sát quốc gia. Trong giai đoạn đầu tiên (2009-2010), CEBS sẽ chuyển thành Cơ quan quản 
lý ngân hàng Châu Âu_European Banking Authotity. Trong giai đoạn thứ hai, Hệ thống 
giám sát tài chính Châu Âu sẽ được thành lập. Nó sẽ bao gồm hiệp hội các cơ quan giám 
sát quốc gia, Cơ quan quản lý ngân hàng Châu âu mới thành lập và các quan sát viên từ 
ECB/ESCB. 
 20
Theo chúng tôi, đề xuất của de Larosiere vẫn chưa đầy đủ. Một cấu trúc chung 
thích hợp cho chức năng đích thực của các thị trường tài chính phải giải quyết được 3 vấn 
đề: quản lý, giám sát và quyết định cứu trợ tài chính (kể cả tài trợ bằng tiền thuế). Việc 
thành lập ESFS giải quyết được 2 vấn đề đầu tiên, quản lý và giám sát. Đáng lẽ phải tạo 
ra một chính thể Châu Âu, nó lại dựa vào một hiệp hội các cơ quan giám sát và cơ quan 
quản lý ngân hàng mà có thể phân xử khi cần thiết. Thời gian sẽ trả lời liệu tổ chức này 
có thể hoạt động được không hay là cần phải có một sự hợp nhất mạng lưới này thành 
một chính thể Châu Âu đơn nhất. Đối với vấn đề cuối cùng, vấn đề cứu trợ tài chính, nó 
tùy thuộc vào từng quốc gia. Như vậy, nó không giải quyết vấn đề ngoại tác đã thảo luận 
trước đó. Do đó không lấy gì làm ngạc nhiên là mặc dù đang kêu gọi hợp tác quốc tế, 
British Turner Review lại muốn tăng cường sự giám sát của quốc gia sở tại trong nước 
Anh. 
Bài học của Liên minh Châu Âu với các hiệp hội giám sát và các bản thỏa thuận 
cho thấy rằng nó làm việc không tốt vào thời điểm của một cuộc khủng hoảng. G20 kêu 
gọi thành lập các hiệp hội giám sát quốc gia phớt lờ bài học kinh nghiệm này của Liên 
minh Châu Âu. Tại Liên minh Châu Âu, mặc dù tiến trình được đề xuất trong de 
Larosiere giải quyết 2 vấn đề đầu tiên, quản lý và giám sát, một lỗ hổng vẫn tồn tại với 
quyết định cứu trợ tài chính. Sự khốc liệt của khủng hoảng quốc tế kêu gọi những giải 
pháp hiệu quả hơn cho ngân hàng quốc tế (cross –border banking). 
Cách tiếp cận ‘quốc gia mẹ’ rất phù hợp với ngân hàng Châu Âu cho đến ngày 
nay, vì quy mô ngân hàng quốc tế có giới hạn và các ngân hàng hoạt động ở nước ngoài 
hầu như với các công ty con. Hoạt động giám sát của nước sở tại được thực hiện một 
cách hiệu quả. Cuộc khủng hoảng đã nêu bật lên 2 vấn đề: vấn đề đầu tiên đó là các ngân 
hàng chi nhánh đã bắt đầu bị kiểm soát có hạn chế bởi chính quyền nước sở tại. Thứ 2, 
trong trường hợp xảy ra vỡ nợ, hợp tác quốc tế không có hiệu quả. Hai hạn chế của cách 
tiếp cận ‘quốc gia mẹ’, như đã nêu ở trên, thuyết phục chúng ta kêu gọi một lần nữa một 
hệ thống giám sát ngân hàng và bảo hiểm tiền gửi có cơ sở là Châu âu cho các ngân hàng 
quốc tế lớn. Một ngân hàng quốc tế được xác định hoặc là bởi quy mô của nó, tỷ trọng 
tương ứng với GDP của một nước (ví dụ 3%), hoặc là bởi thị phần ở nước ngoài (ví dụ 
10%). Goodhart (2003) lập luận rằng một cơ quan giám sát Châu Âu không thể tồn tại 
chừng nào mà chi phí của việc cứu trợ tài chính được chi trả bởi các cơ quan nội địa, như 
một câu nói của người Anh “Ai trả tiền người ấy có quyền”. Không phản đối nguyên tắc 
đã nêu, nhưng đề xuất chuyển dịch việc giám sát ngân hàng, bảo hiểm tiền gửi và cứu trợ 
tài chính cho Liên minh Châu Âu đã được thúc đẩy đầu tiên bởi sự thật rằng, một cách 
không chính thức, việc cứu trợ tài chính cho những ngân hàng lớn từ những quốc gia nhỏ 
sẽ được chi trả bởi tiền thuế của người dân Châu Âu, và, thứ hai, hiệu ứng dây chuyền 
yêu cầu một giải pháp kết hợp. Một cuộc thảo luận về cứu trợ tài chính quốc tế sẽ nhanh 
chóng quay trở lại với vấn đề tiền thuế và tranh luận về hiến pháp. Một cuộc thảo luận về 
quyền ưu tiên của các công dân để xác định rõ biên giới quốc gia ở mức độ đất nước hoặc 
Châu Âu không thể và không nên tránh. Nó sẽ dẫn đến sự lựa chọn giữa quyền kiểm soát 
các ngân hàng qu