Tiểu luận Ô nhiễm môi trường: Thách thức đối với việc phát triển kinh tế và xã hội ở Thành phố Hồ Chí Minh
34 trang
13/01/2024
2360
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tiểu luận Ô nhiễm môi trường: Thách thức đối với việc phát triển kinh tế và xã hội ở Thành phố Hồ Chí Minh", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Tiểu luận Ô nhiễm môi trường: Thách thức đối với việc phát triển kinh tế và xã hội ở Thành phố Hồ Chí Minh
TRÖÔØNG ÑAïI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA ÑÒA LYÙ LÔÙP K34A ZW**ß**XY ÑEÀ TAØI Giaùo vieân höôùng daãn Tieán só : Ñaøm Nguyeãn Thuøy Döông Sinh vieân thöïc hieän Döông Quang Phuù (34603068) Lyù Thò Nöông (34603063) Thaønh phoá Hoà Chí Minh, thaùng 6 naêm 2010 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Nhö chuùng ta ñaõ bieát moät baøi nghieân cöùu khoa hoïc hay moät ñeà taøi ñöôïc thaønh coâng khoâng theå khoâng keå ñeán söï giuùp ñôõ taän tình cuûa ngöôøi Gvhd, caùc caùn boä coâng nhaân vieân thuoäc ban nghaønh moâi tröôøng cuøng caùc baïn trong taäp theå K34a. Chuùng em xin ñöôïc göûi lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán Gvhd: T.s Ñaøm Nguyeãn Thuøy Döông laø ngöôøi ñaõ tröïc tieáp giaûng daïy boä Moân Ñlkt-Xh höôùng daãn taän tình cho chuùng em caùch löïa choïn ñeà taøi ñeå chuùng em coù ñöôïc höôùng giaûi quyeát toát cho vaán ñeà ñaõ ñöôïc löïa choïn. Caûm ôn caùc Caùn boä coâng nhaân vieân ñaõ cung caáp moät soá thoâng tin vaø moät soá soá lieäu caàn thieát cho ñeà taøi cuûa chuùng em, thaân göûi lôøi caûm ôn ñeán caùc baïn trong taäp theå K34A ñaõ ñoùng goùp moät soá yù kieán thieát thöïc cho chuùng em trong thôøi gian vöøa qua. Chuùng em hi voïng seõ nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ cuõng nhö söï ñoùng goùp yù kieán töø coâ vaø toaøn theå moïi ngöôøi nhieàu hôn nöõa trong caùc ñeà taøi laàn sau. Kính chuùc coâ vaø caùc baïn lôøi chuùc söùc khoûe vaø thaønh coâng trong cuoäc soáng. Xin chaân thaønh caûm oaûm ôn !!! Lôøi caùm ôn ! Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 2 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Phaàn nhaän xeùt cuûa giaùo vieân Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 3 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 4 Muïc luïc LÔØI CAÛM ÔN..........................................................................................................2 PHAÀN NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN ................................................................3 DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT .......................................................................6 DANH MUÏC BAÛNG ...............................................................................................7 DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ ..........................................................................................7 DANH MUÏC SÔ ÑOÀ ...............................................................................................7 DANH MUÏC KHUNG ...........................................................................................7 MỞ ĐẦU ..................................................................................................................8 U 1. Lyù do choïn ñeà taøi ................................................................................................8 2. Muïc tieâu – Nhieäm vuï – Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi .................................8 2.1. Muïc tieâu.................................................................................................8 2.2. Nhieäm vuï ...............................................................................................9 2.3. Phaïm vi nghieân cöùu..............................................................................9 2.3.1. Phaïm vi veà khoâng gian ......................................................................9 2.3.2. Phaïm vi veà thôøi gian ..........................................................................9 2.3.3. Phaïm vi veà noäi dung.........................................................................10 3. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà ...............................................................................10 4. Heä quan ñieåm vaø Phöông Phaùp Nghieân Cöùu .................................................11 4.1. Heä quan ñieåm......................................................................................11 4.1.1. Quan ñieåm heä thoáng.........................................................................11 4.1.2. Quan ñieåm lòch söû vieãn caûnh ...........................................................11 4.2. Phöông phaùp nghieân cöùu ...................................................................11 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 5 4.2.1. Phöông phaùp thu thaäp taøi lieäu:........................................................11 4.2.2. Phöông phaùp toång hôïp phaân tích taøi lieäu: ......................................12 4.2.3. Phöông phaùp ñieàu tra thöïc ñòa ........................................................12 4.2.4. Phöông phaùp baûn ñoà, bieåu ñoà ..........................................................12 5. Caáu truùc cuûa ñeà taøi...........................................................................................12 NOÄI DUNG ............................................................................................................13 Chöông 1 : HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ..................................................13 1. Hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng......................................................................13 1.1. OÂ nhieãm khoâng khí .............................................................................14 1.1.1. Khaùi nieäm .........................................................................................14 1.1.2. Tieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí...........................14 1.1.3. Thöïc traïng ........................................................................................15 1.2. OÂ nhieãm moâi tröôøng nöôùc .................................................................17 1.3. OÂ nhieãm chaát thaûi raén (CTR)............................................................21 2. Keát luaän .............................................................................................................23 Chöông 2: THAÙCH THÖÙC CUÛA “OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH CNH – HÑH VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH......................................................................................................24 Chöông 3: KIEÁN NGHÒ VAØ GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI VAÁN ÑEÀ“OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH ........................................................28 1. Kieán nghò ...........................................................................................................28 2. Giaûi phaùp ...........................................................................................................28 2.1. Giaûi phaùp tröôùc maét...........................................................................28 2.2. Giaûi phaùp beàn vöõng, laâu daøi ..............................................................29 PHỤ LỤC...............................................................................................................31 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO....................................................................................33 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 6 DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT 3R : döï aùn phaân loaïi raùc do Nhaät Baûn taøi trôï AQI : chæ soá chaát löôïng khoâng khí BVMT: baûo veä moâi tröôøng BOD, COD: caùc giaù trò ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm nöôùc Coliform: Möùc ñoä oâ nhieãm vi sinh CNH - HÑH : coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa CN – TTCN : coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp CTR: chaát thaûi raén DO: giaù trò oxi hoøa tan trong nöôùc GTCC: giao thoâng coâng coäng GDP : toång saûn phaåm quoác daân KT-XH: kinh teá – xaõ hoäi MBT : döï aùn xöû lyù raùc thaûi theo phöông phaùp cô sinh hoïc OÂNKK: OÂ nhieãm khoâng khí TCCP: tieâu chuaån cho pheùp TCVN: tieâu chuaån Vieät Nam TCVN 5966 – 1995 : teân cuûa ieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí TP. HCM: thaønh phoá Hoà Chí Minh - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 7 DANH MUÏC BAÛNG Bảng 1: Tieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí Baûng 2: Caùc chæ soá moâi tröôøng ôû moät soá nuùt giao thoâng Baûng 3: Khoái löôïng chaát thaûi raén ôû TP. HCM töø 1993 – 2003 Baûng 4: Löôïng phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi Baûng 5: Chaát thaûi raén y teá Bảng 6: Öôùc tính toång löôïng nöôùc thaûi töø caùc khu coâng nghieäp thuoäc caùc tænh cuûa 4 vuøng kinh teá troïng ñieåm naêm 2009 DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ Bieåu ñoà 1: Chæ soá chaát löôïng khoâng khí (AQI) töø 26/9/2007 ñeán 17/10/2007 Bieåu ñoà 2: Dieãn bieán BOD5 ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP. HCM Bieåu ñoà 3: Dieãn bieán Coliform ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP.HCM Bieåu ñoà 4: Möùc ñoä oâ nhieãm vi sinh - Coliform moät vaøi keânh raïch ôû TP.HCM Bieåu ñoà 5: Dieãn bieán BOD5 ôû moät soá keânh raïch ôû TP.HCM DANH MUÏC SÔ ÑOÀ Sô ñoà 1: Nguyeân taéc caùc moái quan heä trong heä thoáng quaûn lí moâi tröôøng KCN DANH MUÏC KHUNG Khung 1: keát quaû thanh tra 7 khu coâng nghieäp treân ñòa baøn tp. Hoà Chí Minh - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 8 MỞ ĐẦU 1. 2. Lyù do choïn ñeà taøi Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moâi tröôøng cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh luoân laø vaán ñeà ñöôïc söï quan taâm cuûa nhieàu nhaø moâi tröôøng hoïc vaø toaøn theå ngöôøi daân ñang sinh soáng taïi ñòa baøn thaønh phoá cuõng nhö nhaân daân caû nöôùc. Vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá ñaõ thuùc ñaåy neàn kinh teá chung cuûa nöôùc ta ngaøy caøng thay da ñoåi thòt vôùi toác ñoä nhanh choùng. Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø thaønh phoá hoaït ñoäng kinh teá naêng ñoäng nhaát, laø tænh thaønh ñi ñaàu trong caû nöôùc veà toác ñoä taêng tröôûng kinh teá. Neáu nhö naêm 2001 toác ñoä taêng GDP cuûa thaønh phoá laø 7,4 % thì ñeán naêm 2005 taêng leân 12,2%. Phaùt trieån kinh teá vôùi toác ñoä taêng tröôûng cao ñaõ taïo ra möùc ñoùng goùp GDP lôùn cho caû nöôùc. TP. HCM chæ chieám 0,6% dieän tích vaø 6,6 % daân soá so vôùi caû nöôùc nhöng tyû troïng GDP cuûa thaønh phoá chieám gaàn 1/3 GDP cuûa caû nöôùc. Vôùi vai troø ñaàu taøu trong ña giaùc chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, TP. HCM ñaõ trôû thaønh trung taâm kinh teá, vaên hoaù – du lòch, giaùo duïc – khoa hoïc kyõ thuaät – y teá lôùn. Tuy nhieân, söï phaùt trieån kinh teá treân cuõng ñaõ keùo theo nhieàu haäu quaû traàm troïng vaø thaùch thöùc lôùn veà vaán ñeà moâi tröôøng. Muïc tieâu – Nhieäm vuï – Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi 2.1. Muïc tieâu Baûo veä moâi tröôøng laø vaán ñeà mang tính toaøn caàu. Khoâng chæ ôû caùc nöôùc phaùt trieån, maø caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng ñaõ vaø ñang ôû möùc ñaùng baùo ñoäng. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 9 Cuøng vôùi quaù trình CNH - HÑH ñaát nöôùc, Vieät Nam noùi chung thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng cuõng ñang traûi qua thôøi kyø chòu aûnh höôûng cuûa tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng. Ñeà taøi cuûa chuùng toâi nhaèm nghieân cöùu vaø xaùc ñònh taàm aûnh höôûng veà vaán ñeà moâi tröôøng ñeå qua ñoù goùp phaàn ñöa ra moät soá giaûi phaùp, höôùng taùc ñoäng cho vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2.2. Nhieäm vuï Ñeà taøi xin ñöôïc laøm roõ moät soá noäi dung sau: − Tìm hieåu moät vaøi nguyeân nhaân gaây neân hieän töôïng oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa thaønh phoá. − Tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng vaø taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá. − Ñöa ra moät soá phöông höôùng vaø giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát. 2.3. Phaïm vi nghieân cöùu 2.3.1. Phaïm vi veà khoâng gian Ñòa baøn nghieân cöùu cuûa ñeà taøi bao goàm caùc quaän, khu vöïc dieãn ra quaù trình ñoâ thò hoùa, caùc huyeän naèm trong ranh giôùi haønh chính cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2.3.2. Phaïm vi veà thôøi gian Ñeà taøi chuùng toâi nghieân cöùu vaán ñeà OÂ nhieãm moâi tröôøng vaø thaùch thöùc cuûa noù ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh” trong ñoù caùc soá lieäu, döõ kieän ñöôïc tìm hieåu naèm trong khoaûng thôøi gian giôùi haïn töø thaäp kyû 90 cho ñeán nay. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 10 2.3.3. Phaïm vi veà noäi dung − Sô löôïc aûnh höôûng quaù trình oâ nhieãm moâi tröôøng ñeán moät vaøi vaán ñeà xaõ hoäi (ñôøi soáng daân cö, söùc khoûe, giaùo duïc,). − Nhaän ñònh aûnh höôûng vaø taùc ñoäng cuûa quaù trình oâ nhieãm moâi tröôøng ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà Coù bao giôø baïn töï hoûi moâi tröôøng mình ñang soáng oâ nhieãm hay khoâng heà oâ nhieãm hay khoâng? Ñoâi luùc baïn caûm thaáy böùc xuùc bôûi nhöõng haäu quaû töø OÂ nhieãm moâi tröôøng nhöng baïn bieát nhöõng taùc nhaân naøo daãn ñeán ñieàu ñoù vaø noù taùc ñoäng ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh nhö theá naøo? Baïn ñaõ nghó ñeán phaûi haønh ñoäng nhö theá naøo ñeå laøm cho moâi tröôøng cuûa mình trong laønh, khoâng coøn oâ nhieãm hay chöa? Coù raát nhieàu caâu hoûi ñöôïc ñaët ra nhöng baøi toaùn veà vaán ñeà “oâ nhieãm moâi tröôøng” vaãn coøn laø moät caùi gì ñoù “aån yù” chöa tìm ra ñaùp soá saùt thöïc. Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng vaø taùc ñoäng cuûa noù ñeán vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh thöïc ra laø vaán ñeà khoâng phaûi laø môùi. Ñaõ vaø ñang coù raát nhieàu döï aùn, chöông trình nghieân cöùu vaø haønh ñoäng lôùn nhö: Chöông trình 3R do Nhaät Baûn taøi trôï, döï aùn “Xanh Sony” do Sony taøi trôï hay döï aùn xöû lyù raùc thaûi theo phöông phaùp cô sinh hoïc (MBT) Tuy nhieân, vieäc xöû lyù vaán ñeà “oâ nhieãm moâi tröôøng” chöa thöïc söï trieät ñeå. Trong phaïm vi cuûa ñeà taøi, nhoùm nghieân cöùu seõ tìm hieåu saâu hôn taùc ñoäng cuûa “oâ nhieãm moâi tröôøng” vaøo ñoái töôïng chính laø vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá. Töø ñoù phaûi coù traùch nhieäm vôùi vaán ñeà “oâ nhieãm moâi tröôøng” baèng caùch haønh ñoäng thöïc tieãn tham gia vaøo vieäc giaûi quyeát“oâ nhieãm moâi tröôøng”. Vieäc moãi caù nhaân giaûi quyeát toát “oâ nhieãm moâi tröôøng” seõ goùp phaàn taïo ra moät moâi tröôøng laønh maïnh, saïch ñeïp, thoaûi maùi. Hieäu quaû hoïc taäp vaø laøm vieäc chaéc chaén seõ toát hôn raát nhieàu. Ñoù laø moät phaïm vi nhoû, neáu baïn coù yù thöùc vôùi moâi tröôøng cuûa mình thì chính baïn ñaõ vaø ñang naâng cao yù thöùc moâi tröôøng xaõ hoäi vaø vôùi vieäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû thaønh phoá roài ñoù. Ñaây cuõng laø ñieàu maø nhoùm nghieân cöùu ñeà taøi höôùng ñeán. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 11 4. Heä quan ñieåm vaø Phöông Phaùp Nghieân Cöùu 4.1. Heä quan ñieåm 4.1.1. Quan ñieåm heä thoáng Coi Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá - vaên hoaù - chính trò, laø ñaàu taøu cuûa neàn coâng nghieäp Vieät Nam. Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa TP. HCM oån ñònh, nhanh vaøo loaïi cao nhaát nöôùc. Thaønh phoá cuõng laø moät trong nhöõng ñòa phöông ñang ôû trong tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng nhaát caû nöôùc. Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng ñaõ gaây aûnh höôûng raát lôùn ñeán tình hình phaùt trieån kinh teá vaø chaát löôïng cuoäc soáng daân cö thaønh phoá. 4.1.2. Quan ñieåm lòch söû vieãn caûnh Song song vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc trung taâm coâng nghieäp, caùc khu cheá xuaát, caùc nhaø maùy xí nghieäp vaø caùc phöông tieän giao thoâng vaän taûi, thì hieän nay TP. Hoà Chí Minh ñang phaûi gaùnh chòu nhöõng haäu quaû naëng neà töø nhöõng maët traùi cuûa söï phaùt trieån naøy nhö: thaát nghieäp, thieáu vieäc laøm, teä naïn xaõ hoäi, ñaëc bieät oâ nhieãm moâi tröôøng ñöôïc meänh danh laø “saùt thuû khoâng caàn dao” Khi xaõ hoäi caøng phaùt trieån, caùc hoaït ñoäng mua baùn gia taêng thì “OÂ nhieãm moâi tröôøng” caøng laø vaán ñeà noåi coäm, luoân laøm nhöùc nhoái vaø ñau ñaàu caùc giôùi chuyeân moân vaø caû nhöõng ngöôøi daân ñang phaûi soáng chung vôùi nguoàn oâ nhieãm aáy. 4.2. Phöông phaùp nghieân cöùu Ñeå ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän toát, chuùng toâi ñaõ söû duïng moät soá phöông phaùp nghieân cöùu sau: 4.2.1. Phöông phaùp thu thaäp taøi lieäu: Moät soá baøi baùo ñaêng taûi nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng lieân quan, nhöõng ñeà taøi nghieân cöùu cuûa moät vaøi taùc giaû. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 12 4.2.2. Phöông phaùp toång hôïp phaân tích taøi lieäu: Thoâng qua caùc bieåu ñoà phaân tích möùc ñoä oâ nhieãm vaø taùc ñoäng cuûa noù qua töøng naêm. 4.2.3. Phöông phaùp ñieàu tra thöïc ñòa Söû duïng phöông phaùp nhaèm kieåm ñònh ñoä chính xaùc, ñoä tin caäy cuûa nguoàn tö lieäu, ñoàng thôøi coù caùi nhìn thöïc teá, toång quaùt hôn. 4.2.4. Phöông phaùp baûn ñoà, bieåu ñoà Duøng moät soá bieåu ñoà cuûa caùc ñieåm, baûn ñoà ñòa hình, kinh teá vaø moät soá bieåu ñoà khu vöïc cuûa Tp. Hoà Chí Minh ñeå xaùc ñònh möùc ñoä chòu taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng. 5. Caáu truùc cuûa ñeà taøi Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, noäi dung ñeà taøi ñöôïc chia laøm 3 chöông, trong ñoù: Chöông 1: HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH “OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chöông 2: THAÙCH THÖÙC CUÛA “OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH CNH – HÑH VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH Chöông 3: KIEÁN NGHÒ VAØ GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI VAÁN ÑEÀ“OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Maëc duø ñaõ coá gaéng nhöng do nhöõng haïn cheá veà kieán thöùc, thôøi gian vaø nguoàn taøi lieäu coù haïn neân ñeà taøi khoâng theå traùnh khoûi moät soá sai soùt, haïn cheá nhaát ñònh. Chuùng em raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù cuûa caùc thaày coâ giaùo vaø caùc baïn ñeán nhöõng vaán ñeà ñaët ra trong ñeà taøi. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 13 NOÄI DUNG Chöông 1 : HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 1. Hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng Moâi tröôøng TP trong thôøi gian qua ñaõ bò bieán ñoåi nhieàu do haäu quaû cuûa quaù trình phaùt trieån thieáu quy hoaïch. Söï gia taêng daân soá vaø quaù trình ñoâ thò hoùa ñaõ gaây aùp löïc leân moâi tröôøng, gia taêng möùc ñoä khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân vaø laøm taêng möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nguoàn nöôùc, khoâng khí, ñaát vaø tieáng oàn. Vieäc boá trí baát hôïp lyù caùc xí nghieäp, nhaø maùy, cô sôû saûn xuaát CN - TTCN xen laãn vôùi khu daân cö ñaõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm traàm troïng veà nöôùc, ñaát, khoâng khí vaø tieáng oàn, gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán söùc khoûe cuûa quaàn chuùng. Chaát löôïng moâi tröôøng laïi coøn teä haïi theâm do chaát löôïng maùy moùc quaù cuõ kyõ vaø loãi thôøi, vöøa hao toán naêng löôïng vaø nguyeân nhieân lieäu, vöøa thaûi ra moät löôïng lôùn caùc pheá thaûi vaøo moâi tröôøng. Caùc phöông tieän giao thoâng taäp trung vaø cuõ kyõ cuõng goùp phaàn ñaùng keå vaøo löôïng chaát thaûi trong TP. Hôn theá nöõa, tình traïng toàn taïi caùc khu nhaø oå chuoät - heä quaû cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa coäng theâm yù thöùc veà baûo veä moâi tröôøng coøn thaáp keùm trong taàng lôùp daân chuùng ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc laøm giaûm chaát löôïng moâi tröôøng. Vôùi ñaëc ñieåm laø moät ñoâ thò lôùn nhaát cuûa caû nöôùc coù toác ñoä ñoâ thò hoùa khaù cao. Ngoaøi ra theo xu höôùng chung, caùc khu CN môùi coù khuynh höôùng phaân boá gaàn trung taâm TP, nôi coù cô sôû haï taàng vaø heä thoáng giao thoâng khaù phaùt trieån. Tuøy theo loaïi CN, caùc chaát thaûi loûng, khí vaø raén chaéc chaén seõ coù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng TP. Vieäc phaùt trieån caùc khu CN nhö vaäy seõ taïo ra nhu caàu veà lao ñoäng vöôït quaù khaû naêng ñaùp öùng cuûa ñòa phöông, daãn ñeán tình traïng di daân töø noâng thoân veà caùc khu vöïc naøy, baát keå ñeán khaû naêng khoâng theå cung caáp - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 13 NOÄI DUNG Chöông 1 : HIEÄN TRAÏNG VAØ KEÁT LUAÄN VEÀ TÌNH HÌNH OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH 1. Hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng Moâi tröôøng TP trong thôøi gian qua ñaõ bò bieán ñoåi nhieàu do haäu quaû cuûa quaù trình phaùt trieån thieáu quy hoaïch. Söï gia taêng daân soá vaø quaù trình ñoâ thò hoùa ñaõ gaây aùp löïc leân moâi tröôøng, gia taêng möùc ñoä khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân vaø laøm taêng möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nguoàn nöôùc, khoâng khí, ñaát vaø tieáng oàn. Vieäc boá trí baát hôïp lyù caùc xí nghieäp, nhaø maùy, cô sôû saûn xuaát CN - TTCN xen laãn vôùi khu daân cö ñaõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm traàm troïng veà nöôùc, ñaát, khoâng khí vaø tieáng oàn, gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán söùc khoûe cuûa quaàn chuùng. Chaát löôïng moâi tröôøng laïi coøn teä haïi theâm do chaát löôïng maùy moùc quaù cuõ kyõ vaø loãi thôøi, vöøa hao toán naêng löôïng vaø nguyeân nhieân lieäu, vöøa thaûi ra moät löôïng lôùn caùc pheá thaûi vaøo moâi tröôøng. Caùc phöông tieän giao thoâng taäp trung vaø cuõ kyõ cuõng goùp phaàn ñaùng keå vaøo löôïng chaát thaûi trong TP. Hôn theá nöõa, tình traïng toàn taïi caùc khu nhaø oå chuoät - heä quaû cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa coäng theâm yù thöùc veà baûo veä moâi tröôøng coøn thaáp keùm trong taàng lôùp daân chuùng ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc laøm giaûm chaát löôïng moâi tröôøng. Vôùi ñaëc ñieåm laø moät ñoâ thò lôùn nhaát cuûa caû nöôùc coù toác ñoä ñoâ thò hoùa khaù cao. Ngoaøi ra theo xu höôùng chung, caùc khu CN môùi coù khuynh höôùng phaân boá gaàn trung taâm TP, nôi coù cô sôû haï taàng vaø heä thoáng giao thoâng khaù phaùt trieån. Tuøy theo loaïi CN, caùc chaát thaûi loûng, khí vaø raén chaéc chaén seõ coù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng TP. Vieäc phaùt trieån caùc khu CN nhö vaäy seõ taïo ra nhu caàu veà lao ñoäng vöôït quaù khaû naêng ñaùp öùng cuûa ñòa phöông, daãn ñeán tình traïng di daân töø noâng thoân veà caùc khu vöïc naøy, baát keå ñeán khaû naêng khoâng theå cung caáp - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM nhaø ôû. Ñieàu naøy seõ daãn ñeán vieäc gia taêng caùc khu nhaø ôû thieáu tieän nghi nhö caùc khu nhaø oå chuoät naèm gaàn caùc keânh raïch, nôi khoâng coù ñaày ñuû heä thoáng ñöôøng xaù, thoaùt nöôùc, caáp nöôùc cuõng nhö caùc dòch vuï thu gom raùc. Keát quaû laø söï xuoáng caáp veà ñieàu kieän soáng cuûa daân chuùng, söï thoaùi hoùa veà maët moâi tröôøng hieän ñaõ vaø ñang dieãn ra taïi TP.HCM 1.1. OÂ nhieãm khoâng khí 1.1.1. Khaùi nieäm OÂ nhieãm khoâng khí (OÂNKK) laø söï coù maët moät chaát laï hoaëc moät söï bieán ñoåi quan troïng trong thaønh phaàn khoâng khí, laøm cho khoâng khí khoâng saïch hoaëc gaây ra söï toaû muøi, coù muøi khoù chòu, giaûm taàm nhìn xa (do buïi). Theo TCVN 5966 - 1995 thì oâ nhieãm khoâng khí laø söï coù maët cuûa caùc chaát trong khí quyeån sinh ra töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi hoaëc töø caùc quaù trình töï nhieân, vaø neáu noàng ñoä ñuû lôùn vaø thôøi gian ñuû laâu chuùng seõ aûnh höôûng ñeán söï thoaûi maùi deã chòu, söùc khoûe vaø lôïi ích cuûa con ngöôøi hoaëc moâi tröôøng. 1.1.2. Tieâu chuaån ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí Ñaây laø tieâu chuaån ñöôïc Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng ñöa ra ngaøy 18/12/2006. Tieâu chuaån naøy quy ñònh giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá cô baûn nhö baûng beân: Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 14 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 15 1.1.3. Thöïc traïng * Nguoàn OÂNKK: coù theå xeáp vaøo ba nhoùm laø: - Töø oáng xaû cuûa caùc loaïi xe goàm xe maùy, oâ toâ, xe taûi, xe buyùt - Töø gioù buïi mang ñeán nhö caùt buïi, raùc, nilon - Töø nguoàn khaùc: hoaït ñoäng buoân baùn, nhaø maùy, xí nghieäp, sinh hoaït cuûa daân cö khu vöïc OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí ôû TP.HCM do 2 nguoàn gaây oâ nhieãm chính laø töø caùc cô sôû saûn xuaát vaø töø caùc phöông tieän giao thoâng. Theo soá lieäu coâng boá naêm 2007, trong caùc xí nghieäp vöøa vaø nhoû thuoäc khu vöïc quoác doanh ôû thaønh phoá HCM thì soá xí nghieäp ñaït tieâu chuaån coâng ngheä tieân tieán (coù khaû naêng xöû lí chaát thaûi ôû moâi tröôøng khaù) chæ 11.4%. ñaït tieâu chuaån coâng ngheä ôû möùc trung bình laø 53.1% vaø ôû trình ñoä yeáu keùm laø 35.5%. Con soá naøy ôû khu vöïc kinh teá tö nhaân coøn thaáp hôn. Vôùi nhöõng chæ soá nhö vaäy chuùng ta cuõng thaáy ñöôïc taàm nguy haïi tôùi moâi tröôøng maø caùc cô sôû naøy mang laïi. ÔÛ Tp. HCM haèng naêm caùc phöông tieän vaän taûi treân ñòa baøn thaønh phoá tieâu thuï khoaûng 210.000 taán xaêng, 190.000 taán daàu Diezen. Nhö vaäy ñaõ thaûi vaøo khoâng khí khoaûng 1100 taán buïi, 25 taán chì, 4200 taán CO2,4500 taán NO2, 116000 taán CO, 13200 taán Hydrocacbon vaø 156 taán Aldehyt. Chính vì theá, taïi nhieàu khu vöïc coù noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm leân khaùcao. Öôùc tính giao thoâng chieám khoaûng 70 – 80% nguyeân nhaân gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hieän nay. Maät ñoä xe, soá löôïng xe ñeàu taêng cao trong khi cô sôû haï taàng khoâng ñaùp öùng noåi möùc taêng naøy neân oâ nhieãm laø ñieàu deã hieåu Theo baùo caùo veà “Hieän traïng oâ nhieãm khoâng khí taïi TP. HCM” cuûa Chi cuïc Baûo veä Moâi tröôøng môùi ñaây cho thaáy, noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong khoâng khí ñang ôû möùc cao vaø ngaøy caøng taêng, ngöôøi daân TP. HCM ñang phaûi hít thôû baàu khoâng khí coù quaù nhieàu chaát ñoäc haïi. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Moâi tröôøng khoâng khí taïi TP. HCM ñang bò ñe doïa 1 caùch nghieâm troïng ñöôïc theå hieän bôûi noàng ñoä caùc chaát ñoäc haïi gia taêng nhanh, cuï theå : - Noàng ñoä Benzen – chaát coù khaû naêng gaây ung thö cao, coù nôi leân ñeán 30- 40μ/m3 trong khi theo Cô quan Baûo veä Moâi tröôøng Myõ ngöôõng cho pheùp laø 10 μ/m3, nghóa laø gaáp 4 laàn TCCP. - Noàng ñoä NO2 laø 40 – 70 μ/m3 gaáp 1,75 laàn so vôùi TCVN laø 40 μ/m3. - Noàng ñoä SO2 qua keát quaû quan traéc maëc duø chöa vöôït TCVN nhöng coù xu höôùng taêng leân, coù nôi leân ñeán 30 μ/m3. - Noàng ñoä buïi ñaëc tröng PM10 coù khu vöïc leân ñeán 90 μ/m3 gaáp 1,8 laàn so vôùi TCVN laø 50 μ/m3. Bieåu ñoà 1: chæ soá chaát löôïng khoâng khí (AQI) töø 26/9/2007 ñeán 17/10/2007 Qua bieåu ñoà, ta thaáy chæ soá chaát löôïng khoâng khí (AQI) ôû khu vöïc ven ñöôøng thöôøng ôû möùc cao hôn laø do aûnh höôûng cuûa giao thoâng. Chæ soá AQI ôû khu daân cö ñaït chuaån trung bình toát, coøn AQI khu vöïc giao thoâng thöôøng xuyeân ôû möùc keùm. Chuùng ta cuõng coù theå theo doõi theâm baûng döôùi ñaây ñeå thaáy aûnh höôûng cuûa giao thoâng leân moâi tröôøng khoâng khí ôû TP. HCM. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 16 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Baûng 2: Caùc chæ soá moâi tröôøng ôû moät soá nuùt giao thoâng 1.2. OÂ nhieãm moâi tröôøng nöôùc Song song vôùi quaù trình ñoâ thò hoaù quaù trình coâng nghieäp hoaù cuõng dieãn ra nhanh choùng taïi TP. HCM vaø keát quaû laø nhaø maùy vaø caùc khu coâng nghieäp ñöôïc xaây döïng ngaøy moät nhieàu. Theá nhöng vôùi trình ñoä vaø yù thöùc baûo veä moâi tröôøng keùm caùc cô sôû saûn xuaát naøy ñaõ khoâng xöû lyù chaát thaûi ñaëc bieät laø nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra vaø haäu quaû laø ñaõ laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët cuûa TP. HCM. Coù theå noùi neáu nhö giao thoâng laø taùc nhaân chính cuûa oâ nhieãm khoâng khí thì hoaït ñoäng saûn xuaát laø thuû phaïm chính cuûa oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët. Taïi TP. HCM coù 25 khu coâng nghieäp taäp trung hoaït ñoäng vôùi toång soá 611 nhaø Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 17 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM maùy treân dieän tích 2298 ha ñaát. Theo keát quaû tính toaùn, hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp naøy cuøng vôùi 195 cô sôû troïng ñieåm beân ngoaøi khu coâng nghieäp, thì moãi ngaøy thaûi vaøo heä thoáng soâng Saøi Goøn - Ñoàng Nai toång coäng 1.740.000 m3 nöôùc thaûi coâng nghieäp, trong ñoù coù khoaûng 671 taán caën lô löûng, 1.130 taán BOD, 1.789 taán COD, 104 taán Nitô, 15 taán Photpho vaø kim loaïi naëng. Löôïng chaát thaûi naøy gaây oâ nhieãm cho moâi tröôøng nöôùc cuûa caùc con soâng voán laø nguoàn cung caáp nöôùc sinh hoaït cho moät noäi ñòa baøn daân cö roäng lôùn, laøm aûnh höôûng ñeán caùc vi sinh vaät vaø heä sinh thaùi voán laø taùc nhaân thöïc hieän quaù trình phaân huyû vaø laøm saïch caùc doøng soâng. Bieåu ñoà 2: Dieãn bieán BOD5 ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP. HCM Hieän nay heä thoáng soâng Saøi Goøn bò oâ nhieãm nghieâm troïng, chuû yeáu laø oâ nhieãm chaát höõu cô, vi sinh vaø vaøi nôi ñaõ coù daáu hieäu oâ nhieãm kim loaïi naëng. Song song vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát thì sinh hoaït cuûa daân cö cuõng aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi moâi tröôøng nöôùc. Nöôùc thaûi sinh hoaït töø daân cö hieän nay chöa coù cô cheá xöû lyù trieät ñeå, vieäc xöû lyù hieän nay chæ döøng ôû möùc “pha loaõng” nöôùc thaûi tröôùc khi ñoå ra heä thoáng keânh - raïch ôû ñaây chaát thaûi tieáp tuïc ñöôïc pha loaõng baèng heä thoáng töï nhieân tröôùc khi ñoå ra soâng. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 18 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Bieåu ñoà 3: Dieãn bieán Coliform ôû caùc traïm treân soâng Saøi Goøn - khu vöïc TP.HCM Töø laâu luoân coù moät löôïng daân nhaäp cö oà aït töø caùc tænh thaønh khaùc veà TP. HCM trong quaù trình ñoâ thò hoaù cuûa ñoâ thò lôùn nhaát caû nöôùc naøy. Töø ñaây naûy sinh vaán ñeà nhöõng cö daân nhaäp cö naøy khoâng coù choã ñeå xaây döïng nhaø cöûa ñeå roài sinh ra tình traïng cöïc kyø nguy hieåm ñoái vôùi moâi tröôøng ñaëc bieät laø vôùi nguoàn nöôùc maët: laán chieám keânh raïch. Khi laán chieám keânh raïch caùc hoä daân ôû ñaây ngang nhieân xaây döïng nhaø veä sinh thaûi tröïc tieáp xuoáng keânh raïch, roài taát caû caùc chaát thaûi sinh hoaït khaùc cuõng ñöôïc nhöõng nhaø treân vaø ven keânh ñoå xuoáng nôi ñaây. Haønh ñoäng naøy laøm huyû hoaïi moâi sinh caùc doøng keânh, laøm caùc doøng keânh maát thaêng baèng vaø maát khaû naêng töï laøm saïch cuûa mình. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 19 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Bieåu ñoà 4: Möùc ñoä oâ nhieãm vi sinh - Coliform moät vaøi keânh raïch ôû TP.HCM Bieåu ñoà 5: Dieãn bieán BOD5 ôû moät soá keânh raïch ôû TP.HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 20 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Veà nöôùc ngaàm hieän nguoàn nöôùc ngaàm TP. HCM vöøa bò oâ nhieãm vöøa bò khai thaùc quaù möùc. OÂ nhieãm nöôùc ngaàm ôû TP. HCM chuû yeáu do caùc chaát oâ nhieãm töø chaát thaûi raén vaø caùc nöôùc thaûi thaám qua ñaát xaâm nhaäp vaøo caùc maïch nöôùc ngaàm, hoaëc bò aûnh höôûng bôûi heä thoáng keânh raïch vaø soâng ngoøi ñang oâ nhieãm ôû gaàn maïch nöôùc. Ví duï nhö ngöôøi daân ven keânh Taân Hoaù duø cho söû duïng nöôùc gieáng khoan vaãn coøn nghe thaáy muøi vaø vò laï trong nöôùc. 1.3. OÂ nhieãm chaát thaûi raén (CTR) Baûng 3: Khoái löôïng chaát thaûi raén ôû TP. HCM töø 1993 - 2003 Cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá vaø coâng nghieäp, söï taêng nhanh daân soá laø söï gia taêng khoái löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït maø raùc laïi laø nguoàn gaây oâ nhieãm treân dieän roäng töø ñieåm thu gom cho ñeán caùc baõi choân laáp, nguoàn nöôùc, ñaát, khoâng khí. Maëc duø khaû naêng phaùt taùn ít hôn so vôùi khí thaûi vaø nöôùc thaûi nhöng vôùi khoái löôïng 5.700 - 6000 taán/ngaøy thì cuõng thaät laø quaùnhieàu. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 21 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Vieäc xöû lyù chaát thaûi raén baèng phöông phaùp choân laáp ngaøy caøng boäc loä nhieàu khuyeát ñieåm. Muøi hoâi, nöôùc rì raùc gaây oâ nhieãm, ñang laø moái nguy haïi cho söùc khoûe cuûa daân cö quanh vuøng Baûng 4. Löôïng phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi Nguoàn: Baùo caùo cuûa Cuïc Moâi tröôøng, 2002 Baûng 5: Chaát thaûi raén y teá . Nguoàn: Baùo caùo Hieän traïng moâi tröôøng, 2003 cuûa caùc tænh, thaønh Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 22 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM 2. Keát luaän Thöïc traïng oâ nhieãm moâi tröôøng taïi TP. HCM cho thaáy: Chæ soá chaát löôïng khoâng khí thöôøng xuyeân ôû möùc baùo ñoäng, ôû möùc coù theå taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoûe cuûa nhoùm ngöôøi nhaïy caûm. Trong moâi tröôøng nöôùc löôïng BOD5 cao ñoàng nghóa giaù trò DO (oxi hoøa tan trong nöôùc) caøng nhoû, nghóa laø “möùc soáng” cuûa moâi tröôøng nöôùc xuoáng thaáp. Ngöôøi ta ví von nhieàu ñoaïn cuûa soâng Saøi Goøn vaø gaàn nhö haàu heát keânh raïch ôû TP. HCM ñaõ cheát! Haøm löôïng vi sinh trong moâi tröôøng nöôùc, nhaát laø nöôùc keânh raïch vöôït xa tieâu chuaån cho pheùp. Raùc thaûi- moät trong nhöõng nguyeân chính chính goùp phaàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Veà lyù thuyeát, heä thoáng nöôùc ôû TP. HCM khoâng coøn ñuû khaû naêng cung caáp nöôùc saïch cho heä sinh thaùi quanh noù. Chaát thaûi raén gia taêng nhanh choùng vôùi söï taêng leân cuûa daân soá vaø hoaït ñoäng saûn xuaát. Vieäc xöû lyù baèng phöông phaùp choân laáp naûy sinh nhieàu phieàn toaùi, nhaát laø aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi caùc thaønh phaàn moâi tröôøng xung quanh. Phöông aùn phaân loaïi chaát thaûi raén coù nhieàu öu ñieåm nhöng vieäc trieån khai chöa thaät hieäu quaû ñeå phaùt huy heát nhöõng öu ñieåm ñoù moät phaàn bôûi söï chaäm chaïp cuûa caùc cô quan chöùc naêng khi maø trieån khai ñaõ 5 -6 naêm vaãn chöa tieán haønh ñaïi traø. TP. HCM ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng oâ nhieãm nghieâm troïng. Moâi tröôøng TP. HCM ñang ñöùng tröôùc giôùi haïn cuûa “khaû naêng chòu taûi”. Moät khi vöôït khoûi giôùi haïn caáu truùc caân baèng cuûa moâi tröôøng seõ bò phaù vôõ, caùc ñieàu kieän cuûa nguyeân taéc beàn vöõng khoâng ñöôïc ñaùp öùng, taát yeáu xaâm haïi ñeán söï phaùt trieån cuûa caû baây giôø vaø mai sau. Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 23 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 24 Chöông 2: THAÙCH THÖÙC CUÛA “OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH CNH – HÑH VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH Theo caùc muïc tieâu quy hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi TP.HCM ñeán naêm 2010, dieän tích seõ ñöôïc ñoâ thò hoùa gaáp 4,2 laàn hieän nay (685 km2 so vôùi 165 km2) vaø daân soá khoaûng 7,2 trieäu ngöôøi, gaáp 1,5 laàn naêm 1995. Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, döï kieán 15%/naêm trong giai ñoaïn 1996 - 2000 vaø 14%/naêm thôøi kyø 2001 - 2010, seõ ñöa möùc GDP/ngöôøi vaøo naêm 2010 vaøo khoaûng 4.600 USD. Vôùi vò trí vai troø cuûa moät trung taâm nhieàu chöùc naêng, thôøi gian qua TP.HCM luoân luoân theå hieän laø moät ñòa baøn coù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao ôû nöôùc ta. Söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa (CNH, HÑH) vaø coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong nhöõng naêm vöøa qua của TP.HCM ñaõ ñem laïi nhöõng thaønh töïu to lôùn trong phaùt trieån kinh teá, naâng cao ñaùng keå ñôøi soáng nhaân daân. Tuy nhieân, nhöõng bieán ñoåi nhieàu maët trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø taêng tröôûng kinh teá cuõng naûy sinh nhieàu vaán ñeà veà moâi tröôøng thieân nhieân vaø moâi tröôøng soáng cuûa coäng ñoàng. Söï suy thoaùi veà moâi tröôøng laø vaán ñeà ñaõ ñöôïc caûnh baùo vaø ñaõ giaønh ñöôïc söï quan taâm cuûa toaøn xaõ hoäi, song vaãn laø ñieàu ñaùng lo ngaïi trong quaù trình CNH-HÑH vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi của TP.HCM. Vôùi söï môû roäng veà quy moâ vaø taêng maät ñoä caùc khu coâng nghieäp, ñoàng thôøi vôùi vieäc aùp duïng nhieàu coâng ngheä môùi vaø nhieàu hoùa chaát trong saûn xuaát noâng nghieäp ñang phaùt sinh nhieàu thaùch thöùc môùi trong vieäc baûo veä moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Nhu caàu phaùt trieån kinh teá nhanh treân cô sôû ñaåy maïnh CNH, HÑH vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi , hoäi nhaäp quoác teá laø ñieàu caàn thieát caáp baùch ñoái vôùi TP ñang treân ñaø phaùt - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 25 trieån, song nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa noù ñeán vôùi moâi tröôøng laø raát lôùn vaø neáu khoâng xöû lyù toát thì ñoù cuõng laø taùc nhaân gaây ra caûn trôû söï phaùt trieån của TP. Caùc döï aùn ñaàu tö trong caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát của TP.HCM laø caùc döï aùn saûn xuaát haøng hoùa, coù tyû leä xuaát khaåu cao, do ñoù ñaõ goùp phaàn quan troïng trong vieäc chuyeån dòch cô caáu lao ñoäng theo höôùng tích cöïc. Tuy nhieân, vieäc thaønh laäp quaù nhieàu khu coâng nghieäp ôû moät soá vuøng trong khu khaû naêng thu huùt ñaàu tö haïn cheá neân chöa ñaûm baûo ñöôïc keát caáu haï taàng kyõ thuaät vaø chöa tính ñeân aûnh höôûng cuûa toác ñoä ñoâ thò hoùa neân haäu quaû laø vaán ñeà moâi tröôøng ñaõ vaø ñang laø vaán ñeà böùc xuùc ñaët ra ôû caùc ñòa phöông coù khu coâng nghieäp vaø khu cheá xuaát. Yeâu caàu CNH-HÑH vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi của TP.HCM ñaët ra nhieàu vaán ñeà caáp thieát ñoái vôùi moâi tröôøng. Chæ tieâu taêng GDP vôùi möùc taêng tröôûng coâng nghieäp haèng naêm seõ laøm traàm troïng hôn tình traïng oâ nhieãm ôû caùc khu coâng nghieäp vaø vuøng ñoâ thò voán ñaõ bò oâ nhieãm ôû möùc baùo ñoäng. Chieán löôïc phaùt trieån coâng nghieäp vôùi quy moâ lôùn ñang ñöôïc coi troïng vaø chaéc chaén seõ ñöôïc thoâng qua, sôùm ñöôïc trieån khai. Vieäc taäp trung CNH caùc ngaønh coâng nghieäp naëng vaø oâ nhieãm traàm troïng nhö Deät may, hoùa chaát seõ coù nhöõng aûnh höôûng khoâng theå boû qua ñoái vôùi moâi tröôøng. Hôn theá nöõa, naêng löïc kyõ thuaät yeáu keùm, coâng ngheä laïc haäu, thieát bò loãi thôøi vaø söï thoâ sô cuûa quaù trình phaùt trieån coâng nghieäp, thieáu khuoân khoå phaùp lyù vaø theå cheá coù hieäu löïc, coäng vôùi vieäc thi haønh caùc quy ñònh veà moâi tröôøng của TP.HCM coøn haïn cheá coù theå gaây ra voâ soá moái nguy haïi ñoái vôùi moâi tröôøng trong töông lai khi caùc ngaønh tieáp tuïc phaùt trieån. Maët khaùc, söï taäp trung thaùi quaù vaøo phaùt trieån coâng nghieäp xung quanh caùc tam giaùc taêng tröôûng seõ khieán cho vaán ñeà moâi tröôøng caøng trôû neân toài teä vaø thaùch thöùc ñoái vôùi taêng tröôûng hieän taïi, möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng seõ taêng nhieàu laàn trong caùc naêm tôùi, töông ñöông vôùi möùc taêng 14%/naêm neáu khoâng coù moät soá bieän phaùp ngaên ngöøa höõu hieäu. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 26 OÂ nhieãm xuyeân bieân giôùi lieân quan ñeán heä thoáng thöông maïi vaø ñaàu tö ngaøy caøng môû roäng giöõa Vieät Nam vaø caùc quoác gia khaùc laø moät vaán ñeà hoaøn toaøn môùi vaø cuõng laø moät thaùch thöùc lôùn trong nhöõng naêm tôùi của TP.HCM. Vaán ñeà naøy ngaøy caøng trôû neân phöùc taïp hôn bôûi vieäc söû duïng nguoàn nöôùc chung, nguy cô oâ nhieãm coâng nghieäp ñoäc haïi nhö möa axit, ñoå raùc thaûi vaø oâ nhieãm xuyeân bieân giôùi do vieäc nhaäp khaåu caùc coâng nghieäp laïc haäu vaø gaây oâ nhieãm. Vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO, kyù keát caùc hieäp ñònh vaø coâng öôùc khu vöïc vaø quoác teá phaàn naøo giuùp Vieät Nam, TP.HCM trong vieäc ñoái phoù vôùi nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng chung, nhöng ñoàng thôøi caùc cam keát ñoù cuõng buoäc chuùng ta phaûi thöïc hieän nhöõng nghóa vuï cuûa mình khi tham gia caùc coâng öôùc ñoù. Cuøng vôùi quaù trình hoäi nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi, Vieät Nam vaø TP.HCM phaûi saün saøng ñoái phoù vôùi nhöõng tình huoáng mang laïi baát lôïi cho moâi tröôøng thoâng qua vieäc nhaäp khaåu chuyeån giao coâng ngheä. Neáu khoâng tænh taùo vaø thieáu caùc bieän phaùp quaûn lyù chaët cheõ thì TP.HCM raát deã trôû thaønh nôi chöùa chaát thaûi vaø caùc thieát bò coâng ngheä laïc haäu töø nhöõng nöôùc phaùt trieån nhanh hôn. Cuøng vôùi toác ñoä CNH-HÑH vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi quùa trình ñoâ thò hoùa của TP.HCM cuõng dieãn ra vôùi nhòp ñoä cao vaø coù theå coù nhöõng haäu quaû ñoái vôùi moâi tröôøng. Hôn theá nöõa, theo döï kieán, quaù trình ñoâ thò hoùa seõ tieáp tuïc ñöôïc ñaåy nhanh trong nhöõng naêm saép tôùi. Tình hình naøy taïo ra moät aùp löïc lôùn ñoái vôùi vaán ñeà quaûn lyù ñoâ thò, nhö vaán ñeà giao thoâng, raùc thaûi, cung caáp nöôùc saïch, heä thoáng thoaùt nöôùc vaø caùc dòch vuï coâng coäng khaùc. Ñaây thaät söï laø moät söùc eùp lôùn vì tình traïng cô sôû haï taàng vaø quaûn lyù ñoâ thò hieän raát yeáu keùm. Theâm vaøo ñoù, luoàng di daân töø noâng thoân ra thaønh thò seõ taïo theâm gaùnh naëng lôùn hôn ñoái vôùi vaán ñeà quaûn lyù ñoâ thò. Daân soá ñoâ thò taêng, taát yeáu daãn ñeán nhöõng thaùch thöùc lôùn veà moâi tröôøng. Ñaây laø baøi toaùn chung khoù giaûi ñoái vôùi quoác gia vaø caùc tænh thaønh. - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Qua ñieàu tra khaûo saùt ñöôïc bieát ôû taát caû caùc ñoâ thò nöôùc ta khoâng coù heä thoáng thoaùt nöôùc naøo ñuùng tieâu chuaån quy ñònh. Tyû leä daân soá ñöôïc söû duïng caùc heä thoáng thoaùt nöôùc coøn thaáp, chæ vaøo khoaûng 50% taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh . Nöôùc thaûi tröïc tieáp chaûy vaøo caùc heä thoáng thoaùt nöôùc chung laø soâng hoaëc hoà gaàn ñoù. ÔÛ caùc khu coâng nghieäp môùi ñaõ coù khu naøo xaây döïng xong traïm xöû lyù nöôùc taäp trung, caùc nhaø maùy vaãn thaûi tröïc tieáp vaøo nguoàn nöôùc. Ñaây chính laø moät trong nhöõng taùc nhaân quan troïng laøm cho tình hình nöôùc söû duïng trôû neân traàm troïng. Caùc vaán ñeà ñaõ ñöôïc trình baøy treân cho thaáy, quaù trình CNH-HÑH vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi của TP.HCM beàn vöõng xeùt treân bình dieän roäng coøn laø moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi thieân nhieân. Ñeå ñaït ñöôïc söï phaùt trieån laâu beàn, ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng phaûi coù söï hieåu bieát vaø traùch nhieäm cao trong vieäc baûo veä, caûi thieän moâi tröôøng soáng, hay noùi caùch khaùc laø phaûi coù vaên hoùa sinh thaùi. Ñaây laø vaán ñeà caáp baùch, soáng coøn. Sô ñoà 1: nguyeân taéc caùc moái quan heä trong heä thoáng quaûn lí moâi tröôøng KCN Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 27 - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 28 Chöông 3: KIEÁN NGHÒ VAØ GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI VAÁN ÑEÀ“OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG” TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH 1. 2. Kieán nghò TP. HCM neân nhanh choùng tieán haønh caùc bieän phaùp tích cöïc ñeå vöøa ñaûm baûo ñi leân treân con ñöôøng coâng nghieäp hoaù maø ñoâ thò hoaù laø ngöôøi baïn song haønh cuûa noù, vöøa ñaûm baûo cho moâi tröông TP. HCM ñöôïc phuïc hoài vaø baûo veä. Giaûi phaùp 2.1. Giaûi phaùp tröôùc maét Caàn nhanh choùng di dôøi caùc cô sôû saûn xuaát oâ nhieãm ra khoûi caùc khu daân cö, khu vöïc noäi thaønh vaø caàn keát hôïp caùc bieän phaùp baét buoäc caùc cô sôû phaûi coù heä thoáng xöû lyù nöôùc vaø khí thaûi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng, thöïc hieän theo nguyeân taéc “Ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn”. Coù bieän phaùp khuyeán khích giao thoâng coâng coäng giaûm löu thoâng baèng xe maùy. Tuy nhieân khoâng neân haïn cheá khaét khe xe maùy ngay laäïp töùc khi chöa coù moät haï taàng GTCC hoaøn chænh, bôûi neáu laøm nhö theá seõ daãn ñeán vieäc gia taêng löôïng xe oâ toâ trong löu thoâng maø vôùi heä thoáng ñöôøng giao thoâng ôû TP. HCM hieän nay vieäc ñoù chaéc haún seõ laøm xaáu theâm tình traïng keït xe hieän nay. Neân thöïc hieän theo höôùng ñaàu tö vaøo GTCC, ñaëc bieät laø GTCC thaân thieän moâi tröôøng, song song laø tuyeân truyeàn yù thöùc nhaân daân, caøng veà sau khi ñaõ coù moät cô sôû haï taàng GTCC hoaøn chænh thì taêng cöôøng caùc bieän phaùp nhaèm haïn cheá phöông tieän löu thoâng cô giôùi caù nhaân. Vieäc thöïc hieän kieåm ñònh vaø thu phí oâ nhieãm moâi tröôøng vôùi xe gaén maùy coù theå thöïc hieän nhöng phaûi thaän troïng, phaûi ñaët muïc tieâu cuûa vieäc laøm naøy laø “haïn cheá caùc xe gaén maùy gaây oâ nhieãm” chöù khoâng phaûi laø “haïn cheá vieäc söû duïng xe gaén maùy”. Nhanh choùng tieán haønh giaûi quyeát tình traïng laán chieám keânh raïch keát hôïp - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM Döông Quang Phuù – Lyù Thò Nöông Trang 29 khai thoâng naïo veùt ñeå phuïc hoài caùc con keânh ôû TP. HCM heä thoáng keânh ñöôïc phuïc hoài thì môùi coù theå tính ñeán phuïc hoài heä thoáng soâng ngoøi. Nhanh choùng tieán haønh nghieân cöùu vaø xaây döïng caùc ñieåm xöû lyù nöôùc thaûi theo coâng ngheä môùi chöù khoâng döøng ôû vieäc “pha loaõng” nhö hieän nay. Vôùi chaát thaûi raén, vieäc tröôùc maét laø tieán haønh ñaïi traø phaân loaïi raùc taïi nguoàn ñeå thuaän tieäc cho vieäc taùi sinh, taùi cheá giaûm aùp löïc cho caùc baõi choân laáp raùc hieän nay cuûa TP. HCM. Sau ñoù nhanh choùng tieán haønh tìm caùc phöông phaùp môùi ñeå xöû lyù raùc thaûi thay cho phöông phaùp choân laáp nhö phöông phaùp vi sinh, Höôùng ñeán moät ñoâ thò beàn vöõng veà moâi tröôøng 2.2. Giaûi phaùp beàn vöõng, laâu daøi Phaûi taêng cöôøng giaùo duïc yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cho moïi ngöôøi daân ôû moïi löùa tuoåi. Vieäc naøy coù theå trieån khai trong tröôøng hoïc vôùi nhieàu hình thöùc ña daïng, töø chính khoùa ñeán ngoaïi khoùa, töø vieäc coù chöông trình rieâng ñoäc laäp ñeán vieäc loàng gheùp tích hôïp vaøo moät soá moân hoïc nhö Sinh hoïc, Ñòa lyù, Hoùa hoïc Ngoaøi ra laø moät soá giaûi phaùp mang tính toång theå nhö sau: - Loàng gheùp BVMT vôùi quy hoaïch phaùt trieån KT-XH cuûa ñoâ thò - Loàng gheùp BVMT vôùi qui hoaïch phaùt trieån coâng nghieäp ôû caùc thaønh phoá - Xem xeùt moâi tröôøng ñoái vôùi qui hoaïch phaùt trieån giao thoâng ñoâ thò - Phaùt trieån caây xanh vaø baûo toàn maët nöôùc trong caùc ñoâ thò - Coù chính saùch ñaàu tö, öu tieân trong phaùt trieån ñoâ thò - Xem xeùt thaønh phoá treân quan ñieåm nhö moät “moâi tröôøng” vôùi ñaày ñuû chöùc naêng vaø moät giôùi haïn chòu taûi nhaát ñònh. Töø ñoù quy moâ phaùt trieån daân soá vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá phaûi phuø hôïp vôùi "chöùc naêng moâi tröôøng" phuø hôïp vôùi "khaû naêng chòu taûi" cuûa moâi tröôøng thaønh phoá. - Moïi hoaït ñoäng thaûi ra ít chaát thaûi nhaát. Caùc chaát thaûi ñöôïc quay voøng söû duïng, taùi söû duïng, ñöôïc thu gom vaø xöû lyù hoaøn toaøn ñuùng kyõ thuaät veä sinh moâi truôøng. Sao cho noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh ñeàu ñaït tieâu - - OÂ nhieãm moâi tröôøng – thaùch thöùc ñoái vôùi vieäc phaùt trieån KT-XH ôû Tp HCM chuaån moâi tröôøng, söùc khoeû coäng ñoàng ñöôïc baûo veä toát. - Baûo ñaûm caùc heä sinh thaùi phaùt trieån haøi hoaø vaø caân baèng. Khuyeán khích phaùt trieån caùc maûng xanh ñoâ thò, taêng cöôøng cac bieän phaùp giöõ gìn vaø phaùt trieån nhöõng maûng xanh naøy. Ñaëc bieät ôû TP. HCM baûo toàn heä sinh thaùi röøng ngaäp maën Caàn Giôø laø moät trong nhöõng yeáu toá caàn ñaûm baûo ñaëc bieät. - Thaønh phoá phaûi coù haï taàng kyõ thuaät vaø haï taàng xaõ hoäi toát, nhaát laø cô sôû haï taàng phuïc vuï cho giaùo duïc, y teá, quaûn lyù xöû lyù vaø taùi sinh chaát thaûi. Giaûi quyeát cô baûn vaán ñeà nhaø ôû, kieán truùc coâng trình trong ñoâ thò ñöôïc thieát keá haøi hoaø vôùi moâi tröôøng thieân nhieân, tieát kieäm vaät lieäu trong quaù trình xaây döïng vaø tieát kieäm naêng löôïng trong quaù trình söû duïng. Các đại biểu tham dự hội thảo khoa học "Nghiên cứu các giải pháp tổng hợp quản lý môi trường trên địa bàn Tp.HCM" ngày 20/8/2008. - Haøi hoaø moâi tröôøng ôû noäi thaønh vaø moâi tröôøng ôû ngoaïi thaønh, caùc nguoàn oâ nhieãm ôû noäi thaønh khoâng gaây ra aùp löïc ñoái vôùi moâi tröôøng ôû ngoaïi thaønh vaø ngöôïc laïi. Moïi ngöôøi daân ñoâ thò ñeàu coù phong caùch soáng "thaân thieän" vôùi moâi tröôøng, töï giaùc giöõ gìn veä sinh ñoâ thò, töï giaùc tham gia tích cöïc vaøo moïi hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng cuûa ñoâ thò, thöïc hieän xaõ hoäi hoaù coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. Naêm 1989, UÛy ban Moâi tröôøng Lieân hôïp quoác ñaõ nhaán maïnh: “Söï taêng tröôûng daân soá nhanh choùng seõ laø aùp löïc ñoái vôùi nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø laøm chaäm laïi tieán trình naâng cao möùc soáng. Söï phaùt trieån beàn vöõng chæ
File đính kèm:
- tieu_luan_o_nhiem_moi_truong_thach_thuc_doi_voi_viec_phat_tr.pdf
