Tiểu luận Phát triển kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

 1 
LỜI NÓI ĐẦU 
Kể từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, cùng với việc đưa ra đường 
lối đổi mới về kinh tế, nhờ hàng loạt chính sách tích cực cụ thể hoá chủ 
trương cải cách sâu rộng nền kinh tế mà nhờ đó nước ta đã đạt được những 
thành tựu to lớn không chỉ trong phát triển kinh tế mà cả trong cải cách và 
phát triển xã hội. Xác định định hướng xây dựng nền kinh tế nước ta thành 
nền kinh tế thị trường mang tính xã hội chủ nghĩa đã trở thành mục tiêu cho 
tất cả các hoạt động quản lý và phát triển đất nước. Chính vì vậy mà em lựa 
chọn đề tài cho đề án kinh tế chính trị của mình là “Phát triển kinh tế thị 
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam”. 
Trong khuôn khổ bài viết này em không có ý định đi qua sâu vào bất 
cứ vấn đề gì mà chỉ dựa trên cơ sở kiến thức đã được trang bị và thực trạng 
nền kinh tế thông qua các số liệu thống kê để đánh giá nền kinh tế nước nhà. 
Do đó cũng thật dễ hiểu nếu có những khiếm khuyết không thể tránh khỏi 
trong quá trình viết bài. Nhân đây em cũng xin chân thành cảm ơn thầy giáo 
TS Tô Đức Hạnh đã nhiệt tình hướng dẫn và giúp đỡ em trong quá trình làm 
bài. 
Cấu trúc đề án được chia làm ba phần: 
I. Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt 
Nam là một tất yếu khách quan. 
II. Thực trạng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 
ở Việt Nam 
III. Giải pháp hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội 
chủ nghĩa ở Việt Nam. 
Cơ sở lý luận của bài viết dựa trên giáo trình kinh tế chính trị tập 2, 
giáo trình lịch sử các học thuyết kinh tế và nhất là văn kiện Đại hội đại biểu 
toàn quốc lần thứ IX Đảng cộng sản Việt Nam. Các số liệu thông kê trình 
bày trong bài được chọn lọc và phân tích trên cơ sở chủ yếu là Niên giám 
thống kê 2001 và một số tài liệu khác bao gồm báo cáo thường kỳ chính phủ 
về tình hình phát triển kinh tế-xã hội, các báo Đầu tư, diễn dàn doanh 
nghiệp... 
 2 
I. PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI 
CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM LÀ MỘT SỰ TẤT YẾU KHÁCH QUAN. 
1.1. Nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay. 
Để tìm hiểu về nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay chúng ta 
quan tâm đến hai vấn đề quan trọng nhất của một nền kinh tế thị trường là 
nền kinh tế hàng hoá và vấn đề cơ chế thị trường. 
1.1.1. Khái niệm nền kinh tế hàng hoá. 
Ở Việt Nam hiện nay phổ biến quan điểm về nền kinh tế hàng hoá về 
nền kinh tế hàng hoá được đưa ra trong văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc 
lần thứ IX. Theo văn kiện này thì nền kinh tế hàng hoá là một kiểu tổ chức 
kinh tế xã hội mà trong đó hình thái phổ biến là sản xuất ra hàng hoá để 
bán, để trao đổi trên thị trường. 
Nền kinh tế hàng hoá rõ ràng đối lập với nền kinh tế tự nhiên ở mục 
đích sản xuất của nền kinh tế. Nếu trong nền kinh tế tự nhiên sản phẩm 
được sản xuất để phục vụ cho nhu cầu của chính người sản xuất thì trong 
nền kinh tế hàng hoá người sản xuất sản xuất hàng hoá để đem trao đổi trên 
thị trường. Cũng từ đó mà phương thức trao đổi trong nền kinh tế tự nhiên là 
trao đổi hàng đổi hàng còn trong nền kinh tế hàng hoá là trao đổi T-H-T. 
Nền kinh tế hàng hoá cũng đối lập với nền kinh tế chỉ huy bởi nền kinh tế 
hàng hoá được điều tiết bởi cơ chế thị trường trong khi nền kinh tế chỉ huy 
được điều tiết bởi cơ chế kế hoạch hoá tập trung. Thực tế nền kinh tế nước ta 
trong giai đoạn 1975-1986 và giai đoạn sau 1986 kể từ Đại hội Đảng toàn 
quốc lần thứ VI đến nay đã cho thấy sự yếu kém của nền kinh tế kế hoạch 
hoá so với nền kinh tế hàng hoá. Do đó thật dễ hiểu khi Đảng và Nhà nước 
Việt Nam lại quyết tâm xây dựng nền kinh tế nước ta thành nền kinh tế 
hàng hoá. 
1.1.2. Vấn đề thị trường theo quan điểm hiện đại. 
Trong nền kinh tế hàng hoá, mọi sản phẩm hàng hoá và dịch vụ đều 
được mua bán trên thị trường. Thị trường có vai trò quan trọng trong sự phát 
triển cuả nền kinh tế hàng hoá bởi một lý do quan trọng nhất là thị trường 
chính là là trung tâm của cả quá trình sản xuất hàng hoá. Nó đóng vai trò 
làm môi trường và điều kiện cho tất cả các hoạt động trao đổi hàng hoá và 
qua đó giải quyết vấn đề cơ bản nhất của nền kinh tế là sản xuất mặt hàng 
gì, số lượng bao nhiêu. Ban đầu người ta tin rằng thị trường là một phần tất 
yếu của nền kinh tế hàng hoá, ra đời và phát triển cùng với sự ra đời và phát 
triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá. Theo nghĩa đó thị trường gắn liền 
 3 
với địa điểm nhất định trên đó diễn ra những quá trình trao đổi, mua bán 
hàng hoá. 
Cùng với sự phát triển của sản xuất hàng hoá, thị trường cũng được 
mở rộng và quan niệm thị trường cũng được hiểu đày đủ hơn. Đó là lĩnh vực 
trao đổi hàng hoá thông qua tiền tệ làm môi giới. Trên thị trường người mua 
và người bán tác động qua lại lẫn nhau để xác định giá và số lượng hàng hoá 
lưu thông trên thị trường. 
Ngày nay các nhà kinh tế học thống nhất với nhau về quan điểm thị 
trường như sau: Thị trường là một quá trình mà trong đó người bán và người 
mua tác động qua lại lẫn nhau để xác định giá cả và sản lượng. Cũng theo 
quan điểm kinh tế học hiện đại thị trường được chia thành thị trường hàng 
hoá tiêu dùng, dịch vụ và thị trường các yếu tố đầu vào, thị trường trong 
nước và thị trường quốc tế. 
 1.2. Cơ chế thị trường 
1.2.1.Định nghĩa cơ chế thị trường. 
Chúng ta biết rằng hai vấn đề quan trọng nhất của nền kinh tế thị 
trường là nền kinh tế hàng hoá và cơ chế thị trường. Theo định nghĩa của 
Samuelson viết trong cuốn Kinh tế học thì cơ chế thị trường là một hình 
thức tổ chức kinh tế trong đó cá nhân người tiêu dùng và các nhà kinh doanh 
tác động lẫn nhau qua thị trường để xác định ba vấn đề trung tâm của tổ 
chức kinh tế là sản xuất cái gì, như thế nào và cho ai? Theo Samuelson cơ 
chế thị trường “không phải là sự hỗn độn mà là trật tự kinh tế”, “là một bộ 
máy tinh vi phối hợp một cách không tự giác nhân dân và doanh nghiệp”. 
Do đó nói đến thị trường và cơ chế thị trường là phải nói tới người bán, 
người mua và giá cả, hàng hoá và giá cả hàng hoá. Hàng hoá bao gồm hàng 
tiêu dùng, dịch vụ và các yếu tố sản xuất như lao động, đất đai, tư bản. Bán 
các yếu tố sản xuất đó mang lại thu nhập thông qua giá cả. Và mỗi người lại 
sử dụng thu nhập đó để mua hàng hoá dịch vụ mình cần. Thông qua sự cân 
đối giữa cung và cầu cơ chế thị trường sẽ có một hệ thống tự cân bằng giữa 
giá cả và sản xuất, trong đó cung cầu chính là sự khái quát giữa hai lực 
lượng người bán và người mua trên thị trường. Đó cũng là nội dung quy luật 
cung cầu hàng hoá. 
Theo quan điểm của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX thì cơ chế thị 
trường là cơ chế tự điều tiết nền kinh tế hàng hoá do sự tác động của các quy 
luật kinh tế vốn có của nó, cơ chế đó giải quyết ba vấn đề cơ bản của tổ chức 
kinh tế là cái gì, như thế nào và cho ai. Cơ chế thị trường bao gồm các yếu tố 
cơ bản là cung, cầu và giá cả hàng hoá. 
 4 
Mặc dù còn khá nhiều quan điểm khác nhưng về cơ bản chúng ta có 
thể hiểu cơ chế thị trường chính là cơ chế điều chỉnh của nền kinh tế hàng 
hoá cho phép xác định các vấn đề cơ bản về lượng hàng hoá, giá bán cho các 
thành phần cơ bản tham gia vào nền kinh tế là người mua và nhà sản xuất. 
Khi so sánh cơ chế này với cơ chế kế hoạch hoá tập trung mệnh lệnh hành 
chính của nền kinh tế chỉ huy thì rõ ràng cơ chế thị trường có nhiều điểm ưu 
việt hơn. Mặc dù vậy bản thân cơ chế kinh tế thị trường cũng còn khá nhiều 
những nhược điểm nên cần có thêm cơ chế hỗ trợ của Nhà nước. Chúng ta 
sẽ xem xét những vấn đề này trong các phần sau. 
1.2.2. Ưu điểm và khuyết điểm của cơ chế thị trường. 
Cơ chế thị trường đảm bảo cho nền kinh tế vận động một cách bình 
thường, thúc đẩy sự phát triển và tăng trưởng kinh tế, tạo ra thành tựu kinh 
tế to lớn mà các nền kinh tế trước đây không thể nào đạt đến được. Đó 
chính là ưu điểm to lớn nhất của cơ chế thị trường mặc dù bản thân nó cũng 
vẫn tồn tại những nhược điểm vốn là bản chất của nó. 
Theo quan điểm của Samuelson nền kinh tế thị trường chịu sự điều 
khiển của “hai ông vua”: người tiêu dùng và kỹ thuật. Người tiêu dùng thống 
trị thị trường vì họ chính là người bỏ tiền ra mua hàng hoá do các doanh 
nghiệp sản xuất ra. Hay nói một cách đơn giản hơn, họ chính là người quyết 
định sự tồn tại của doanh nghiệp thông qua các quyết định mua và sử dụng 
hàng hoá dịch vụ của doanh nghiệp. Tuy nhiên ngoài người tiêu dùng ra thị 
trường còn tồn tại một ông vua nữa, đó là kỹ thuật. Bởi vì việc sản xuất 
không thể vượt quá khả năng kỹ thuật nên thực ra cầu hàng hoá phải chịu 
theo cung ứng của người sản xuất. Người sản xuất sẵn sàng chuyển sang lĩnh 
vực kinh doanh khác nếu như có lợi nhuận hơn. ỏ đây thị trường đóng vai trò 
trung gian giữa sở thích người tiêu dùng và hạn chế kỹ thuật. 
Qua phân tích trên ta có thể hình dung phần nào những ưu điểm của 
cơ chế thị trường. Trước hết cơ chế thị trường kích thích và tạo điều kiện 
thuận lợi cho các chủ thể kinh tế hoạt động và phát triển. Do đó mà mọi tiềm 
năng của nền kinh tế được sử dụng tối đa tham gia vào hoạt động phát triển 
kinh tế. Đồng thời tính cạnh tranh quyết liệt luôn tồn tại trong nền kinh tế 
bắt buộc người sản xuất giảm chi phí lao động đến mức tối thiểu bằng cách 
tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật mới. Chính yếu tố này đã thúc đẩy 
lực lượng sản xuất phát triển nâng cao năng suất lao động, nâng cao chất 
lượng vào số lượng hàng hoá, qua đó người tiêu dùng chính là những người 
được lợi nhiều nhất. 
Ưu điểm thứ hai là tính mềm dẻo dễ điều chỉnh của cơ chế kinh tế thị 
trường. Chính sự thay đổi về giá cả trên thị trường cho phép các doanh 
 5 
nghiệp nhanh chóng nhận biết yêu thay đổi cho phù hợp với tình hình mới. 
Trong thực tế các doanh nghiệp Nhà nước thường chậm chạp trong việc thay 
đổi này do việc ra quyết định không thể nhanh chóng như ở các doanh 
nghiệp không phải Nhà nước. Vấn đề cơ bản là ở chỗ sự chuyển đổi nhanh 
chóng này giúp cho nền kinh tế nhanh chóng đi vào ổn định hơn khi có sự 
thay đổi. Tuy nhiên đôi khi chính nền kinh tế cũng không thể nhanh chóng 
đi vào ổn định mà khi đó cần có sự can thiệp của Nhà nước thong qua các 
chính sách kinh tế vĩ mô hợp lý. 
Nói chung, mục đích của các doanh nghiệp khi tham gia vào thị 
trường là lợi nhuận. Thế nhưng lợi nhuận lại chỉ có được thông qua sự tiêu 
dùng của cách hàng. Bởi vậy để có được lợi nhuận tối đa, các doanh nghiệp 
bắt buộc phải quan tâm đến nhu cầu của khách hàng, cụ thể là nhu cầu về 
chất lượng và giá cả. Khách hàng luôn đòi hỏi chất lượng hàng hoá phải 
được nâng cao trong khi giá bán hạ xuống. Để đáp ứng đòi hỏi của “ông 
vua” này doanh nghiệp phải lựa chọn phương thức sản xuất sao cho chi ohí 
sản cuất giảm xuống đến mức có thể trong khi vẫn đảm bảo chất lượng. Như 
vậy cơ chế thị trường đã giải quyết ba vấn đề cơ bản của nền kinh tế trong 
khi với cơ chế kế hoach hoá việc Nhà nước tự ra quyết định sản xuất thường 
gây ra sự khác biệt giữa cầu và cung dẫn đến sự rối loạn của thị trường hàng 
hoá. 
Tuy nhiên lịch sử loài người cũng ghi nhận những khuyết điểm của cơ 
chế thị trường đặc biệt là trong các vấn đề xã hội. Trước hết do áp lực cạnh 
tranh mà trong quá trình sản xuất đã phát sinh vấn đề phân hoá giàu nghèo. 
Những người tồn tại và phát triển được cùng với cơ chế thị trường sẽ có 
được những nguồn thu nhập lớn trở nên giàu có trong khi một bộ phận 
không nhỏ khác phải chấp nhận phá sản, trở nên nghèo khó. Khi xã hội càng 
phát triển thì sự phân hoá giàu nghèo càng diễn ra mạnh mẽ giữa những cư 
dân cùng quốc gia, giữa mức sống dân chúng của các nước. Ngày nay, sự 
khác biệt đó đã lên đến hàng trăm lần. Tại những quốc gia có mức sống cao, 
GDP đầu người hàng năm vào khoảng trên 30000 USD trong khi quốc gia 
nghèo khó nhất như Mozambic thu nhập đầu người tính theo GDP chỉ đạt 
80USD. Sự chênh lệch này sẽ càng thể hiện rõ hơn khi so sánh với tỷ lệ hồi 
đầu thế kỷ trước chỉ khoảng vài chục lần. 
Ngoài ra do mục tiêu lợi nhuận trong nền kinh tế thị trường, người ta 
sẵn sàng lạm dụng tài nguyên xã hội, làm ô nhiễm môi trường nhằm mục 
tiêu giảm chi phí sản xuất qua đó nâng cao lợi nhuận. Hậu quả là môi trường 
bị ô nhiễm nghiêm trọng, tài nguyên cạn kiệt, hệ sinh thái mất cân bằng. Chỉ 
đến gần đây người ta mới nhận thức được vấn đề này. Nhưng khi mà các 
nước nỗ lực giảm lượng khí thải xuống thì việc Mỹ rút khỏi công ước Kyoto 
 6 
thì người ta sẽ còn vô số việc phải làm để đảm bảo sự phát triển bền vững 
cho các thế hệ sau. Cũng do mục đích lợi nhuận mà các nhà kinh doanh sẽ 
không tham gia vào một số lĩnh vực kinh tế có tỷ suất lợi nhuận thấp hoặc 
các ngành kinh tế công cộng. Do đó nền kinh tế có thế phát triển mất cân 
đối và cần có sự tham gia vào của Nhà nước để khắc phục nhược điểm này. 
 Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là thời kỳ đỉnh cao của các công ty 
độc quyền với làn sóng sát nhập và thôn tính. Phải mất hàng chục năm sau 
người ta mới nhận ra tác hại của các công ty độc quyền này đối với nền kinh 
tế. Tại Mỹ Luật chống độc quyền chỉ ra đời vào năm 1960, các nước khác 
còn muộn hơn. Bởi vì cơ chế thị trường chỉ hoạt động có hiệu quả trong môi 
trường cạnh tranh hoàn hảo để có thể thúc đẩy sự phát triển của lực lượng 
sản xuất nhờ đó mà sử dụng hiệu quả đến tối đa các nguồn lực của nền kinh 
tế. Khi có sự tồn tại của các công ty độc quyền cơ chế này không còn hiệu 
quả nữa. Nhưng sự xuất hiện của các công ty độc quyền gần như là hệ quả 
tất yếu của quá trình cạnh tranh. Bởi vậy sự can thiệp của Nhà nước là cần 
thiết để duy trì tính lành mạnh của thị trường. 
1.3. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt 
Nam. 
1.3.1. Định nghĩa nền kinh tế thị trường. 
Theo quan điểm của Samuelson trích trong Kinh tế học thì “Một nền 
kinh tế thị trường là một cơ chế tinh vi để phối hợp một cách không tự giác 
nhân dân và doanh nghiệp thông qua hệ thông giá cả và thị trường. Nó là 
một phương tiện giao thông để tập hợp tri thức và hành động của hàng triệu 
cá nhân khác nhau, không có bộ não trung tâm nó vẫn giải được bài toán mà 
máy tính lớn nhất ngày nay cũng không thể giải nổi. Không ai thiết kế ra nó. 
Nó tự xuất hiện và nó đang thay đổi cũng như xã hội loài người.” 
Theo quan điểm của Đảng ta, một nền kinh tế mà trong đó những vấn 
đề cơ bản của nó do thị trường quyết định được xem là nền kinh tế thị 
trường. Nói cách khác nền kinh tế thị trường chính là nền kinh tế hàng hoá 
chịu sự điều khiển của cơ chế thị trường. Nền kinh tế này khác với nền kinh 
tế tập trung ở chủ thể xác định các vấn đề cơ bản của nền kinh tế. ậ nền kinh 
tế tập trung chủ thể này là Nhà nước thông qua các mệnh lệnh hành chính. 
Chính sự khác biệt này tạo ra sức mạnh và động lực cho nền kinh tế phát 
triển. 
Tại Việt Nam kể từ Đại hội Đảng toàn quốc làn thứ VI, chúng ta đã 
xác định xây dựng nền kinh tế thành nền kinh tế thị trường nhưng theo định 
hướng xã hội chủ nghĩa. Tức là có sự can thiệp của Nhà nước vào nền kinh 
tế nhưng không phải can thiệp vào nền kinh tế theo kiểu mệnh lệnh hành 
 7 
chính mà can thiệp thông qua các chính sách kinh tế vĩ mô nhằm ổn định 
nền kinh tế và tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế tham gia vào sản 
xuất và kinh doanh. Sự can thiệp này được xem là cần thiết nhằm thiết lập 
khuôn khổ pháp luật phù hợp, sửa chữa những khuyết tật của thị trường, 
đảm bảo sự công bằng xã hội và ổn định kinh tế vĩ mô (Kinh tế học- 
Samuelson). Đây là lý thuyết nền kinh tế hỗn hợp đã được Samuelson đưa 
ra. Theo ông phát triển kinh tế phải dựa trên hai bàn tay là cơ chế thị trường 
và Nhà nước:” điều hành một nền kinh tế không có cả chính phủ lẫn thị 
trường thì cũng như định vỗ tay bằng một bàn tay”. Tuy nhiên trong hoàn 
cảnh nước ta thì sự can thiệp của Nhà nước còn đóng vai trò giữ cho nền 
kinh tế đi theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. 
1.3.2. Sự tồn tại nền kinh tế thị trường tại Việt Nam là một thực tế 
khách quan. 
Việt Nam đang tồn tại đủ các điều kiện cần thiết là cơ sở tồn tại của 
nền kinh tế hàng hoá. Phân công lao động đang phát triển cả về chiều rộng 
lẫn chiều sâu. Nhiều ngành nghề mới đã ra đời, đặc biệt là những ngành 
công nghiệp có hàm lượng kỹ thuật kết tinh trong sản phẩm cao như điện tử, 
tin học... Bên cạnh đó các ngành nghề cổ truyền cũng đang phát triển mạnh 
mẽ. Các sản phẩm của ngành đang từng bước khẳng định thương hiệu trên 
thị trường trong nước và quốc tế. Đây chính là những thế mạnh của Việt 
Nam trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới. Sự phát triển này đã kéo theo 
sự phát triển nhanh chóng của lực lượng sản xuất. Lao động Việt Nam đã 
được cải thiện đáng kể về chất cũng như về lượng. Đồng thời tình trạng lao 
động cũng được phân bố lại cho phù hợp hơn giữa các ngành, các vùng. Lao 
động Việt Nam cũng đã vươn ra thị trường thế giới và thực tế đã chứng 
minh được những ưu thế của mình. Thực sự phân công lao động Việt Nam 
đã trở thành một bộ phận của phân công lao động thế giới. 
Kể từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần VI, Việt Nam đã chính thức 
thừa nhận sự tồn tại của các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh. Nhờ đó 
các thành phần kinh tế này đã có những điều kiện cần thiết để phát triển. Từ 
đó xuất hiện sự khác biệt giữa các hình thức sở hữu về tư liệu sản xuất và 
sản phẩm lao động. Đây chính là điều kiện đủ để nền kinh tế hàng hoá có cơ 
sở ra đời. Khác biệt về sở hữu tư liệu sản xuất và sản phẩm lao động đã tạo 
ra động lực to lớn để thúc đẩy kinh tế phát triển mặc dù mặt trái của nó 
chính là vấn đề phân hoá giàu nghèo. 
Sau một thời gian dài duy trì cơ chế kinh tế kế hoạch hoá tập trung đã 
đến lúc chúng ta cần một sự chuyển đổi để phát triển kinh tế. Cơ chế thị 
trường với những ưu thế không thể chối cãi là một sự lựa chọn hợp lý và tất 
 8 
yếu. Cơ chế quản lý cũ cồng kềnh, kém năng lực đã không còn phù hợp với 
tình hình trong nước và quốc tế. Những căn bệnh đặc trưng của cơ chế cũ 
như bảo thủ, trì trệ, kém năng lực, hình thành nên một bộ máy quản lý thiếu 
chuyên môn nghiệp vụ nhưng lại có thái độ quan liêu cửa quyền cần phải 
được thay đổi. Thực tế cho thấy trải qua gần hai mươi năm đổi mới vậy 
nhưng chúng ta vẫn phải thực hiện các cuộc chỉnh đốn Đảng, cải cách bộ 
máy hành chính chứng tỏ những quan niệm cũ sai lầm đã ăn sâu bám rễ như 
thế nào. Việc xoá bỏ hoàn toàn không hề dễ ràng, không thể hoàn thành 
trong một sớm một chiều nhưng đó là việc cần thiết để thúc đẩy kinh tế phát 
triển. Cùng với cơ chế cũ là sự bất cập khi Nhà nước can thiệp quá sâu vào 
sản xuất kinh doanh, điều hành không tuân theo các quy luật kinh tế mà theo 
cảm tính dẫn đến sự thất bại trong thực hiện các mục tiêu kinh tế xã hội đã 
đặt ra. Chuyển sang cơ chế mới sẽ tạo điều kiện cho sự các thành phần kinh 
tế xã hội phát triển theo đúng những quy luật kinh tế khác quan. 
1.3.3. Nhân tố bảo đảm sự phát triển kinh tế xã hội theo hướng 
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 
Mục tiêu phát triển đề ra không chỉ cải thiện nền kinh tế nước ta mà 
còn đặt ra yêu cầu đảm bảo định hướng kinh tế xã hội chủ nghĩa. Theo định 
hướng kinh tế nước ta thì kinh tế Nhà nước là một trong những nhân tố bảo 
đảm tính hướng kinh tế thị trường. Thành phần kinh tế Nhà nước hoạt động 
sản xuất kinh doanh theo nguyên tắc tự hạch toán, phân phối theo lao động 
và hợp tác kinh doanh. Chủ trương của Nhà nước ta là kinh tế Nhà nước tập 
trung vào những lĩnh vực then chốt của nền kinh tế như ngân hàng, tài chính, 
điện lực, an ninh quốc phòng và khu vực kinh tế công cộng và nắm giữ vai 
trò chủ đạo, định hướng cho nền kinh tế. Kinh tế Nhà nước cần đủ sức mạnh 
để có thể ổn định nền kinh tế nhất là trong những cuộc khủng hoảng, suy 
thoái kinh tế. Ngoài ra còn một nhân tố đóng vai trò quan trọng khác là sự 
tham gia của Nhà nước vào nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên Nhà nước chỉ 
can thiệp ở tầm vĩ mô, đảm bảo tính ổn định và trong sạch của thị trường. 
Đồng thời sự can thiệp của Nhà nước thông qua các chính sách kinh tế sẽ tạo 
điều kiện tốt hơn cho các thành phần kinh tế hoạt động. Nhà nước cũng đóng 
vai trò xác định hướng sản xuất trọng điểm, khu vực cần tập trung vào phát 
triển kinh tế giúp nền kinh tế phát triển đồng đều cân đối. 
 9 
II. THỰC TRẠNG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG 
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY. 
2.1. Đánh giá chung. 
Mười lăm năm đổi mới chưa phải là dài nhưng chúng ta có thế thấy 
được sự thành công bước đầu của công cuộc đổi mới kinh tế theo hướng xã 
hội chủ nghĩa. Nếu so sánh với thời điểm năm 1986 khi chúng ta bắt đầu 
công cuộc đổi mới thì có thể thấy sự khác biệt to lớn trong đời sống kinh tế 
xã hội nước ta. Cụ thể là tình hình kinh tế xã hội ổn định đời sống nhân dân 
được cải thiện rõ rệt, cơ cấu kinh tế có sự thay đổi to lớn với sự xuất hiện 
của các thành phần kinh tế mới, các khu vực kinh tế mới kỹ thuật cao cũng 
xuất hiện và đóng góp đáng kể vào tổng sản phẩm quốc gia. Nông nghiệp 
không còn có tỷ trọng cao trong tổng sản phẩm nữa. Tỷ lệ tăng trưởng kinh 
tế ở nước ta là khá cao, trong những năm qua là khoảng 7%/năm, đó là một 
thành công to lớn trong khi tình hình kinh tế thế giới hiện nay không mấy 
sáng sủa. Khu vực kinh tế công cộng có sự cải thiện và hoàn chỉnh đặc biệt ở 
các thành phố lớn. Hệ thống pháp luật được chỉnh sửa và từng bước hoàn 
thiện. Thủ tục hành chính đang được đơn giản hoá. Cơ cấu lao động có sự 
thay đổi, tỷ lệ lao động nông nghiệp giảm đi, trong khi ở các ngành khác có 
xu hướng tăng lên. Tỷ lệ lao động thất nghiệp giảm. Vấn đề phát triển con 
người đang được đặt ra và cải thiện, tính dân chủ được đặt ra nhất là trong 
các vấn đề xã hội. Cùng với sự phát triển kinh tế trong nước, vị thế nước ta 
trên trường quốc tế cũng được nâng cao. Việt Nam đã tham gia vào các tổ 
chức kinh tế lớn trên thế giới, ký kết các hiệp định thương mại với các quốc 
gia khác, tham gia tích cực vào các vấn đề thế giới, các diễn đàn, hội nghị 
 10 
từng bước quảng bá hình ảnh Việt Nam với bạn bè quốc tế. Đay chính là 
những thành công cơ bản của nước ta sau 15 năm đổi mới. 
Mặc dù vậy không phải chúng ta không còn những hạn chế. Cơ cấu 
kinh tế nói chung vẫn chưa phù hợp, cơ sở hạ tầng không theo kịp với sự 
phát triển của kinh tế đã và đang đặt ra những yêu cầu cấp thiết cần tiếp tục 
thay đổi cho phù hợp với yêu cầu của quá trình đổi mới. Vấn đề phát triển 
thị trường nước ngoài còn nhiều hạn chế chưa phát huy hết năng lực sản xuất 
trong nước. Việc đầu tư vốn còn chưa được nghiên cứu kỹ và chưa phát huy 
hết hiệu quả sử dụng vốn. Nhiều ngành kinh tế còn phải nhờ vào sự bảo hộ 
của Nhà nước để có thể tồn tại. Một số cơ sỏ kinh tế quốc doanh hoạt động 
không hiệu quả chưa đợc xử lý vẫn đang là gánh nặng cho ngân sách Nhà 
nước. Hệ thống luật chưa ổn định và đặc biệt là vẫn còn nhiều bất cập, hạn 
chế, chưa phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế, thủ tục hành chính còn 
chồng chéo 
 11 
2.2. Những thành công trong cải cách xây dựng cơ chế kinh tế 
mới. 
Để đánh giá những thành công của công cuộc đổi mới kinh tế ở nước 
ta chúng ta hãy xem xét một số những kết quả phát triển kinh tế trong những 
năm qua, đặc biệt trong năm 2001. 
Bảng 1: 
TỔNG SẢN PHẨM TRONG NƯỚC THEO GIÁ THỰC TẾ PHÂN THEO 
KHU VỰC KINH TẾ 
Tæng sè 
 N«ng, l©m 
nghiÖp 
 C«ng 
nghiÖp 
DÞch vô 
N¨m 
 vµ 
thuû s¶n 
 vµ 
x©y dùng 
 Tû ®ång 
C¬ 
cÊu 
Tû 
®ång C¬ cÊu 
Tû 
®ång C¬ cÊu Tû ®ång 
C¬ 
cÊu 
1990 41955 100 16252 38.74 9513 22.67 16190 
38.5
9 
1991 76707 100 31058 40.49 18252 23.79 27397 
35.7
2 
1992 110532 100 37513 33.94 30135 27.26 42884 38.8 
1993 140258 100 41895 29.87 40535 28.9 57828 
41.2
3 
1994 178550 100 48968 27.43 51540 28.87 78026 43.7 
1995 228892 100 62219 27.18 65820 28.76 100853 
44.0
6 
1996 272036 100 75514 27.76 80876 29.73 115646 
42.5
1 
1997 313623 100 80826 25.77 100595 32.08 132202 
42.1
5 
1998 361017 100 93073 25.78 117299 32.49 150645 
41.7
3 
1999 399942 100 101723 25.43 137959 34.49 160260 
40.0
8 
2000 441646 100 108356 24.53 162220 36.73 171070 
38.7
4 
2001 484493 100 114412 23.62 183291 37.83 186790 
38.5
5 
 12 
Qua kÕt qu¶ trªn, chóng ta cã thÓ phÇn nµo ®¸nh 
gi¸ ®-îc tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam 
trong c¸c khu vùc kinh tÕ c¬ b¶n. Tõ n¨m 1990 ®Õn 
nay, tæng s¶n phÈm trong n-íc GDP liªn tôc t¨ng víi 
tèc ®é kh¸ cao, trung b×nh kho¶ng 7%/n¨m (chØ sè 
ph¸t triÓn tæng s¶n phÈm trong n-íc ®-îc tr×nh bµy 
ë phÇn sau).Trong ®ã, khu vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp, 
l©m nghiÖp vµ thuû s¶n mÆc dï cã kÕt qu¶ t¨ng tèt 
nh-ng tû träng l¹i liªn tôc gi¶m. §iÒu nµy ph¶n ¸nh 
b-íc chuyÓn biÕn ®¸ng mõng trong c¬ cÊu GDP. §Õn 
n¨m 2001 tû träng cña ngµnh chØ cßn kho¶ng 23,62%, 
thÊp nhÊt trong c¶ ba khu vùc kinh tÕ. Trong khi ®ã 
tû träng cña c«ng nghiÖp vµ x©y dùng l¹i liªn tôc 
t¨ng lªn vµ t¨ng kh¸ nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 
Thùc tÕ theo b¸o c¸o ®Çu n¨m cña chÝnh phñ, trong 6 
th¸ng ®Çu n¨m 2003 ngµnh c«ng nghiÖp còng lµ ngµnh 
cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao nhÊt, kho¶ng 15% so víi 
cïng kú n¨m 2002. Trong kho¶ng 3 n¨m trë l¹i ®©y, 
khu vùc kinh tÕ nµy ®ang cã nh÷ng dÊu hiÖu cho thÊy 
sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®Æc biÖt trong khèi c«ng 
nghiÖp nÆng vèn kh¸ nÆng nÒ vµ chËm ch¹p. Cã thÓ 
coi ®ã lµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng thu ®-îc tõ hµng 
lo¹t chÝnh s¸ch -u ®·i mµ Nhµ n-íc dµnh cho khu vùc 
nµy. Còng theo b¸o c¸o trªn th× vµi n¨m trë l¹i ®©y 
®· xuÊt hiÖn kh¸ nhiÒu nhµ ®Çu t- quan t©m ®Çu t- 
vµ ngµnh kinh tÕ quan träng nµy. 
Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh du lÞch ViÖt Nam ®· 
cã b-íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. §Æc biÖt trong n¨m 2002 
du lÞch ®· cã sù t¨ng tr-ëng ®ét biÕn. N¨m 2003 mÆc 
dï bÞ ¶nh h-ëng bëi chiÕn tranh Ir¾c vµ nhÊt lµ 
dÞch SARS nh-ng ngµnh du lÞch ViÖt Nam ®· nhanh 
chãng phôc håi th«ng qua c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn 
qu¶ng b¸ h×nh ¶nh ®Êt n-íc vµ con ng-êi ViÖt Nam. 
KÕt q¶u ph©n tÝch cho thÊy trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 
ngµnh du lÞch vÉn ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ 
®Æc biÖt lµ l-îng kh¸ch quèc tÕ kh«ng hÒ gi¶m, 
trong khi l-îng kh¸ch du lÞch trong n-íc l¹i t¨ng 
lªn. §ã lµ kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch chuyÓn h-íng tõ 
thÞ tr-êng n-íc ngoµi vµo thÞ tr-êng trong n-íc 
®-îc ®-a ra khi dÞch SARS bïng næ. Trong 6 th¸ng 
 13 
cuèi n¨m, ViÖtNam ®ang cã chñ tr-¬ng ®Èy m¹nh ph¸t 
triÓn du lÞch ®Æc biÖt lµ thÞ tr-êng quèc tÕ do 
dÞch SARS ®· ®-îc khèng chÕ hoµn toµn. 
B¶ng 2: 
TỔNG SẢN PHẨM MỘT SỐ NGÀNH KINH TẾ QUAN TRỌNG 
Năm 1995 1998 1999 2000 2001 
Tống sản phẩm quốc nội 228892 361017 399942 441646 484493 
Nông nghiệp 52713 76170 83335 87537 91687 
Lâm nghiệp 2842 5304 5737 5913 6080 
Thuỷ sản 6664 11598 12651 14906 16645 
Công nghiệp khai thác mỏ 11009 24196 33703 42606 44544 
Công nghiệp chế biến 34318 61906 70158 81979 95129 
Sản xuất và phân phối điện, 
khí đốt và nước 
4701 10339 11725 13993 16197 
Xây dựng 15792 20858 21764 23642 27421 
Khách sạn nhà hàng 8625 12404 13412 14343 15808 
Vận tải kho bãi và thông tin 
liên lạc 
9117 14076 15546 17341 19431 
Tài chính tín dụng 4604 6274 7488 8148 8847 
Khoa học công nghệ 1405 2026 1902 2345 2656 
Giáo dục đào tạo 8293 13202 14004 14841 16489 
Y tế và hoạt động cứu trợ xã 
hội 
3642 4979 5401 5999 6367 
Hoạt động phục vụ cá nhân 
và cộng đồng 
4979 8874 9323 9853 10672 
 14 
Các ngành khác 60188 88808 93184 98200 106520 
Quan sát bảng trên chúng ta có thể thấy các ngành kinh tế quan trọng 
nhất đều có sự tăng trưởng liên tục trong những năm qua với tốc độ tương 
đối cao và ổn định. Quan trong nhất ở đây là yếu tố ổn định vì chính sự ổn 
định mới có tác dụng hạn chế khủng hoảng cũng như các yếu tố bất thường 
khác có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế. Trong các ngành trên đáng chú ý có 
ngành giáo dục và các hoạt động khoa học công nghệ có mức độ tăng trưởng 
khá nhanh. Đến năm 2001 hoạt động giáo dục đào tạo đã đạt 3.4% tổng sản 
phẩm GDP. Mặc dù tỷ trọng trong GDP của ngành thực tế không tăng mà 
còn có xu hướng giảm so với những năm trước nhưng số tuyệt đối lại liên 
tục tăng chứng tỏ sự phát trên của ngành. Tuy nhiên qua đó cũng có thể thấy 
thực trạng là ngành giáo dục đào tạo cũng như các hoạt động khoa học công 
nghệ vẫn chưa được chú ý đầu tư đầu tư đúng mức nên mặc dù số tuyệt đối 
tăng nhưng tỷ trọng vẫn giảm tức là mức phát triển chưa tương xứng với 
mức tăng trưởng chung của toàn xã hội. Cũng từ bảng 2 người ta dễ dàng 
nhận thấy mặc dù không còn giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nhưng 
ngành nông nghiệp vẫn chiếm tỷ lệ khá cao và nhất là sự phát triển không 
đồng đều của các ngành nông, lâm nghiệp và thuỷ sản. Ngành lâm nghiệp 
vẫn hầu như không phát triển. Thuỷ sản phát triển chậm và chỉ thực sự phát 
triển trong khoảng 2-3 năm trở lại đây. Các ngành thuộc lĩnh vực công 
nghiệp nói chung đều tăng trưởng khá trừ khai thác mỏ mặc dù vẫn tăng 
trưởng nhưng dường như đang có dấu hiệu chững lại. Đây là vấn để các nhà 
quản lý cần quan tâm. Công nghiệp chế biến tăng trưởng nhanh cả về số 
tuyệt đối lẫn tỷ trọng đóng góp vào nền kinh tế. Đây là tín hiệu đáng mừng 
cho thấy chúng ta đã đi dần đến sản xuất hàng hoá thay vì chỉ sản xuất và 
cung cấp những sản phẩm thô hoặc mới qua sơ chế , bán sơ chế. Đến năm 
2001 tỷ trong của ngành đạt 19,63% tức là cao nhất nền kinh tế. Chỉ số phát 
triển của ngành trong năm qua là 111.3% tức là chỉ sau tốc độ phát triển của 
công nghiệp nặng 114%. 
Xem xét nền kinh tế ngoài chỉ số GDP còn có chỉ số GNP (Gross 
National Product- tổng sản phẩm quốc gia). Cùng với sự tăng trưởng của 
GDP thì chỉ số GNP cũng tăng lên tương ứng. Hơn thế nữa tỷ lệ GNP so với 
GDP tăng lên liên tục trong những năm qua cho thấy xu hướng mới xuất 
khẩu tư bản ra nước ngoài đã bắt đầu xuất hiện trong nền kinh tế Việt Nam 
nhằm tận dụng các điều kiện thuận lợi cũng như các ưu đãi khi đầu tư ở 
nước ngoài để từng bước đưa hàng hoá mang thương hiệu Việt Nam tiến ra 
thị trường thế giới. 
 15 
 Bảng 3: 
TỔNG SẢN PHẨM QUỐC GIA 
Năm Tổng sản phẩm quốc 
gia GNP (tỷ đồng) 
Tổng sản phẩm quốc 
nội GDP (tỷ đồng) 
Tỷ lệ GNP so với 
GDP (%) 
1990 39284 41955 93.6 
1997 307875 313623 98.2 
1998 354368 361016 98.2 
1999 394614 399942 98.7 
2000 436922 441646 98.9 
Tiếp theo chúng ta sẽ xem xét cơ cấu tổng sản phẩm quốc nội GDP 
theo thành phần kinh tế. Chúng ta cũng xem xét và phân tích cơ cấu vốn sản 
xuất theo thành phần kinh tế trong quan hệ với tổng giá trị sản phẩm của 
ngành công nghiệp để qua đó đánh giá toàn bộ nền kinh tế nước ta. Theo 
nghị quyết Đại hội Đảng IX nền kinh tế nước ta bao gồm 6 thành phần kinh 
tế: 
1. Thành phần kinh tế Nhà nước. 
2. Thành phần kinh tế tập thể 
3. Thành phần kinh tế tư nhân 
4. Thành phần kinh tế cá thể 
5. Thành phần kinh tế hỗn hợp 
6. Thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài 
Trong 6 thành phần kinh tế trên thì kinh tế Nhà nước được xem là 
thành phần kinh tế đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân nắm giữ 
các ngành sản xuất quan trọng nhất, đảm bảo cung cấp các sản phẩm công 
cộng và những sản phẩm thuộc các lĩnh vực quốc kế dân sinh. Nó tạo cơ sở 
hạ tầng cho nền kinh tế hàng hoá hỗ trợ cho các doanh nghiệp thuộc các 
thành phần kinh tế khác phát triển theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. 
Thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được đặc biệt coi trọng, 
khuyến khích, thành phần kinh tế cá thể cần được đẩy mạnh và tạo mọi điều 
kiện thuận lợi để phát triển đồng thời cần tăng cường công tác quản lý để 
xây dựng nền nếp. Thành phần kinh tế tư nhân cũng cần được đẩy mạnh và 
 16 
coi trọng để phát huy hết những tiềm lực đưa vào phát triển kinh tế. Cả 6 
thành phần kinh tế này cùng thống nhất và phát triển trong nền kinh tế mặc 
dù giữa chúng vẫn tồn tại khá nhiều mâu thuẫn thậm chí không thể dung hoà 
được. 
Bảng 4: 
TỔNG SẢN PHẨM TRONG NƯỚC PHÂN THEO THÀNH 
PHẦN KINH TẾ 
Năm 
1995 1998 1999 2000 2001 
Tỷ 
đồng Cơ cấu 
Tỷ 
đồng Cơ cấu 
Tỷ 
đồng Cơ cấu 
Tỷ 
đồng Cơ cấu 
Tỷ 
đồng Cơ cấu 
Tổng số 228892 100.00 361017 100.00 399942 100.00 441646 100.00 484493 100.00 
Kinh tế Nhà 
nước 91977 40.18 144407 40.00 154927 38.74 170141 38.52 186958 38.59 
Kinh tế tập thể 23020 10.06 32131 8.90 35347 8.84 37907 8.58 39763 8.21 
Kinh tế tư nhân 7139 3.12 12351 3.41 13461 3.37 14943 3.38 18256 3.77 
Kinh tế cá thể 82447 36.02 122112 33.83 131706 32.92 142705 32.31 155655 31.13 
Kinh tế hỗn 
hợp 9881 4.32 13802 3.83 15543 3.89 17324 3.92 20337 4.20 
Kinh tế có vốn 
đầu tư nước 
ngoài 14428 6.30 36214 10.03 48958 12.24 58626 13.27 63524 13.11 
So s¸nh n¨m 1995 vµ n¨m 2001 chóng ta thÊy cã 
nhiÒu sù kh¸c biÖt trong c¬ cÊu tæng s¶n phÈm trong 
n-íc nÕu ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy nhiªn 
tÝnh cho ®Õn thêi ®iÓm n¨m 2001 th× hai thµnh phÇn 
kinh tÕ Nhµ n-íc vµ kinh tÕ c¸ thÓ vÉn chiÕm tíi 
70% tæng s¶n phÈm quèc d©n. Thµnh phÇn kinh tÕ t- 
nh©n vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi vÉn chØ 
®¹t kho¶ng 17% c¬ cÊu s¶n phÈm trong n-íc. MÆc dï 
vËy so víi thêi ®iÓm n¨m 1995, hai thµnh phÇn nµy 
chØ chiÕm ch-a ®Çy 10% th× ®· cã sù ph¸t triÓn lín 
®Æc biÖt lµ sù t¨ng tr-ëng cña khu vùc kinh tÕ cã 
vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. TÝnh ra trong vßng 6 n¨m 
tæng s¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ nµy ®· t¨ng 440% 
tøc lµ t¨ng 4.4 lÇn. C¬ cÊu trong GDP còng t¨ng gÊp 
®«i. §ã lµ nh÷ng hiÖu qu¶ dÔ thÊy cña chÝnh s¸ch 
khuyÕn khÝch ®Çu t- n-íc ngoµi. MÆc dï vÉn cßn kh¸ 
 17 
nhiÒu bÊt cËp vµ còng ch-a thùc sù th«ng tho¸ng khi 
so s¸nh víi c¸c n-íc §«ng Nam ¸ kh¸c nh-ng nãi 
chung ®· ®-îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu. Trong giai ®o¹n 
1998- 2001 ®· cã 3672 dù ¸n ®-îc cÊp giÊy phÐp ®Çu 
t- víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 41603.8 triÖu USD trong 
®ã vèn ph¸p ®Þnh lµ 19617.8 triÖu USD, trong ®ã 
lÜnh vùc c«ng nghiÖp ®· cã tíi h¬n 2000 dù ¸n víi 
tæng vèn gÇn 2 tû USD.Trong nh÷ng n¨m qua sè dù ¸n 
®-îc cÊp phÐp liªn tôc t¨ng víi tèc ®é kh¸ cao. N¨m 
1996 ®-îc coi lµ n¨m cã tæng vèn ®Çu t- n-íc ngoµi 
lín nhÊt víi sè vèn ®¨ng ký lµ 8497.3 triÖu USD 
trong ®ã 2940.8 triÖu USD lµ sè vèn ph¸p ®Þnh. 
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do ¶nh h-ëng cña c¬n b·o 
khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ vµ khñng ho¶ng kinh tÕ 
chung toµn cÇu, n¨m 2003 l¹i bÞ ¶nh h-ëng bëi dÞch 
SARS nªn sè dù ¸n lín ®Çu t- vµo ViÖt Nam gi¶m ®i 
nh-ng bï l¹i sè dù ¸n nhá vµ võa l¹i t¨ng lªn. Cã 
mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ hiÖn nay khu vùc kinh tÕ Nhµ 
n-íc vÉn gi÷ ®-îc vÞ trÝ chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ 
víi tèc ®é t¨ng tr-ëng kh¸ mÆc dï tû trong trong 
tæng s¶n phÈm quèc néi gi¶m ®i liªn tôc trong c¸c 
n¨m 1995 ®Õn 2000. ChØ ®Õn n¨m 2001 chØ sè nµy míi 
b¾t ®Çu t¨ng lªn. Nh- vËy khu vùc kinh tÕ nµy ®· 
kh«ng ®¹t ®-îc tèc ®é t¨ng t-¬ng øng víi sù t¨ng 
tr-ëng cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c do ®ã ®Ó thµnh 
phÇn kinh tÕ Nhµ n-íc cã thÓ thùc sù trë thµnh 
thµnh phÇn kinh tÕ ®ãng vai trß chñ ®¹o vµ ®Þnh 
h-íng cho nÒn kinh tÕ th× chóng ta cÇn cã nh÷ng 
biÖn ph¸p chÝnh s¸ch hiÖu qu¶ h¬n ®Ó ®Èy nhanh tèc 
®é ph¸t triÓn. Gi¶i ph¸p ®-a ra cã thÓ lµ s¾p xÕp 
l¹i c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, thua lç 
l©u dµi, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc cÇn ®-îc chñ 
®éng h¬n trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ tù chÞu 
tr¸ch nhiÖm vÒ sè vèn së h÷u. C¸c doanh nghiÖp lín 
®Æc biÖt lµ c¸c tæng c«ng ty lín cÇn ®-îc xem xÐt 
c¶i tiÕn cho phï hîp h¬n víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 
®Æc biÖt lµ chÊm døt sù ®éc quyÒn trong mét sè lÜnh 
vùc ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh 
nghiÖp qua ®ã n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. ViÖc 
quèc héi nhanh chãng th«ng qua LuËt ph¸ s¶n doanh 
 18 
nghiÖp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh gi¶i thÓ hoÆc 
s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp quèc doanh kÐm hiÖu qu¶. 
Còng cã thÓ cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c 
thuª l¹i hoÆc mua l¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh 
trªn. Mét cuéc kh¶o s¸t gÇn ®©y ®· chøng tá ®©y lµ 
mét h-íng ®i ®óng ®Ó gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho ng©n 
s¸ch Nhµ n-íc ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp míi ho¹t 
®éng hiÖu qu¶ h¬n h¼n so víi tr-íc ®©y. CÇn chó ý 
lµ khu vùc kinh tÕ tËp thÓ. Hai n¨m sau khi LuËt 
hîp t¸c x· ra ®êi vµ ®i vµo thùc hiÖn chóng ta míi 
chuyÓn ®æi ®-îc 300 trong tæng sè kho¶ng 1200 hîp 
t¸c x· ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cÇn ®-îc chuyÓn ®æi. 
Khi ®-îc chuyÓn ®æi sang hîp t¸c x· n«ng nghiÖp vµ 
dÞch vô n«ng nghiÖp c¸c hîp t¸c x· kiÓu míi nµy sÏ 
®ãng vai trß trung gian gi÷a nhµ n«ng víi thÞ 
tr-êng t¹o ®iÒu kiÖn øng dông khoa häc vµo n«ng 
nghiÖp ®-a n«ng nghiÖp ph¸t triÓn thµnh ngµnh s¶n 
xuÊt hµng ho¸ theo nhu cÇu thÞ tr-êng. Cã nh- vËy 
bé mÆt n«ng th«n ViÖt Nam míi ®-îc c¶i thiÖn, ®êi 
sèng ng-êi n«ng d©n míi ®-îc n©ng cao nhê chÝnh 
m¶nh ruéng cña m×nh. 
TiÕp theo chóng ta sÏ ph©n tÝch c¬ cÊu vèn 
trong ngµnh c«ng nghiÖp trong mèi quan hÖ víi kÕt 
qu¶ s¶n xuÊt ®Ó ®¸nh gi¸ nÒn kinh tÕ n-íc ta. C«ng 
nghiÖp lµ ngµnh kinh tÕ ph¶n ¸nh râ nÐt nhÊt nÒn 
kinh tÕ n-íc ta do cã sù tham gia cña tÊt c¶ c¸c 
thµnh phÇn kinh tÕ vµ nhÊt lµ chóng ta ®ang muèn 
x©y dùng n-íc ta trë thµnh n-íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 
2020. ChÝnh v× vËy khi xem xÐt ngµnh c«ng nghiÖp 
chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc c¶ nÒn kinh tÕ n-íc 
ta. Nh- ®· nãi ë trªn trong ngµnh c«ng nghiÖp cã sù 
tham gia cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Trong 
nh÷ng n¨m qua chóng ta ®· ®-îc chøng kiÕn sù ph¸t 
triÓn m¹nh mÏ cña khu vùc kinh tÕ nµy ®Æc biÖt lµ 
kho¶ng n¨m n¨m trë l¹i ®©y. Do sè liÖu ch-a ®-îc 
thèng kª ®Çy ®ñ chóng ta chØ xem xÐt trong ba n¨m 
lµ 1998, 1999 vµ n¨m 2000. Nhê nh÷ng chÝnh s¸ch míi 
thuËn lîi, khu vùc kinh tÕ quan träng nµy ®· cã sù 
 19 
ph¸t triÓn ®Æc biÖt. Sè liÖu ®-îc tr×nh bµy trong 
b¶ng 5 vµ b¶ng 6 d-íi ®©y. 
B¶ng 5: 
VỐN SẢN XUẤT CÔNG NGHIỆP PHÂN THEO THÀNH PHẦN 
KINH TẾ 
Năm 1998 1999 2000 
 Tỷ đồng Cơ cấu Tỷ đồng Cơ cấu Tỷ đồng Cơ cấu 
TỔNG SỐ 253560.4 100.00 297547.1 100.00 362372.0 100.00 
Khu vùc kinh tÕ trong n-íc 138143.5 54.50 163492.7 55.10 2000724.7 55.40 
 Doanh nghiÖp Nhµ n-íc 115771.7 45.70 129846.4 43.70 151427.4 41.80 
 Trung -¬ng 91553.5 36.10 101097.8 34.00 118792.0 32.80 
 §Þa ph-¬ng 24218.2 9.60 28766.6 9.70 32635.4 9.00 
 Ngoµi quèc doanh 22371.8 8.80 34078.3 11.50 49297.3 13.60 
 TËp thÓ 783.3 0.30 994.1 0.40 1271.5 0.40 
 T- nh©n 2661.3 1.00 3374.4 1.10 5200.8 1.40 
 C¸ thÓ 7569.4 3.00 13632.9 4.60 16438.2 4.50 
 Hçn hîp 11357.8 4.50 16076.9 5.40 26387.8 7.30 
Khu vùc cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi 115416.9 45.50 133604.4 44.90 161647.3 44.60 
B¶ng 6: 
GIÁ TRỊ SẢN XUẤT CÔNG NGHIỆP PHÂN THEO THÀNH 
PHẦN KINH TẾ 
Năm 1995 1998 1999 2000 20001 
TỔNG SỐ 103374.7 151223.3 168749.4 198326.1 226406.2 
Khu vùc kinh tÕ 
trong n-íc 77441.5 102864.8 110234.9 1207041.1 146498.7 
 Doanh nghiÖp Nhµ 
n-íc 51990.5 69462.5 73207.9 82897.0 93393.2 
 Trung -
-¬ng 33920.4 45677.2 48395.3 54962.1 62161.4 
 §Þa ph-
-¬ng 18070.1 23785.3 24812.6 27934.9 31231.8 
 Ngoµi quèc doanh 25451.0 33402.3 37027.0 44144.1 53105.5 
 20 
 TËp thÓ 650.0 858.8 1075.6 1334.0 1591.5 
 T- nh©n 2277.1 3382.7 3718.0 4432.3 5261.2 
 C¸ thÓ 18190.9 20826.8 21983.0 23432.3 25283.5 
 Hçn hîp 4333.0 8334.0 10250.4 14945.5 10969.3 
Khu vùc cã vèn ®Çu 
t- n-íc ngoµi 25933.2 48358.5 58514.5 71285.0 79907.5 
Qua sè liÖu ë hai b¶ng trªn chóng ta cã thÓ 
®¸nh gi¸ ®-îc sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh 
tÕ vµo ngµnh c«ng nghiÖp. XÐt vÒ vèn thµnh phÇn 
kinh tÕ cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi chiÕm trung b×nh 
45% tæng vèn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp c¶ n-íc. Do ®ã 
kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña khu vùc nµy còng chiÕm kho¶ng 
1/3 tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm. Tèc ®é ph¸t triÓn cña 
khu vùc còng kh¸ nhanh kh¶ng 22%/n¨m. §©y lµ tèc ®é 
t¨ng kh¸ nhanh nÕu chóng ta xem xÐt trong ®iÒu kiÖn 
tèc ®é t¨ng cña c¶ ngµnh c«ng nghiÖp lµ kho¶ng 
12%/n¨m. Ngoµi thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t- 
n-íc ngoµi thµnh phÇn kinh tÕ hçn hîp còng ®¹t tèc 
®é t¨ng tr-ëng cao. ChØ sè ph¸t triÓn c«ng nghiÖp 
thuéc thµnh phÇn nµy trong c¸c n¨m 1995, 1998, 
1999, 2000, 2001 lÇn l-ît lµ 136.5%, 112.8%, 
123.0%, 145.8% vµ 140.3%, cao nhÊt trong tÊt c¶ c¸c 
thµnh phÇn kinh tÕ. Trong khi ®ã thµnh phÇn kinh tÕ 
c¸ thÓ l¹i cã chØ sè ph¸t triÓn kh«ng cao, trung 
b×nh 6%/n¨m. §©y lµ tèc ®é t¨ng tr-ëng chËm nhÊt 
trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §iÒu ®ã cho thÊy 
thµnh phÇn kinh tÕ nµy vÉn ch-a tham gia m¹nh mÏ 
vµo nÒn kinh tÕ ®ång thêi còng cho thÊy ®©y kh«ng 
ph¶i lµ mét thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ ¶nh h-ëng 
nhiÒu ®Õn nÒn kinh tÕ n-íc ta. MÆc dï thùc tÕ trong 
mét sè khu vùc kinh tÕ kh¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ 
thÓ cã sù tham gia nhiÒu h¬n nh-ng nãi chung ®©y 
vÉn chØ lµ thµnh phÇn kinh tÕ yÕu khã cã thÓ c¹nh 
tranh víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn l¹i ®Æc biÖt 
lµ thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n-íc vµ thµnh phÇn kinh 
tÕ cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi c¶ vÒ quy m« vèn lÉn 
tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ do ®ã kh«ng thÓ tham 
gia ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Thµnh 
phÇn kinh tÕ nµy chØ tham gia m¹nh trong c¸c ngµnh 
kinh tÕ yªu cÇu Ýt vèn, kh¶ n¨ng quay vßng vèn 
 21 
nhanh vµ kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é khoa häc kü thuËt 
cao. 
KÕt qu¶ thèng kª cho thÊy trong n¨m 2001 tæng 
sè dù ¸n ®-îc cÊp phÐp lµ 502 dù ¸n víi tæng sè vèn 
®¨ng ký lµ 2503 triÖu USD trong ®ã vèn ph¸p ®Þnh lµ 
1044.1 triÖu USD. Sè dù ¸n ®Çu t- vµo ngµnh c«ng 
nghiÖp lµ 398 dù ¸n chiÕm 80%. Tæng sè vèn ®¨ng ký 
lµ 2139.1 triÖu USD b»ng 85.5%tæng sè vèn ®¨ng ký. 
Qua ®ã cã thÓ thÊy c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi chñ 
yÕu vÉn ®Çu t- vµo ViÖt Nam trong lÜnh vùc c«ng 
nghiÖp, nh»m tËn dông -u thÕ vÒ khoa häc c«ng nghÖ, 
vèn vµ tr×nh ®é qu¶n lý. ChÝnh v× vËy, trong tæng 
vèn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, vèn ®Çu t- n-íc ngoµi míi 
chiÕm tíi 45%. Thùc tÕ nµy ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cã 
nh÷ng chÝnh s¸ch tÝch cùc h¬n ®Ó thu hót vèn ®Çu t- 
n-íc ngoµi vµo c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c ®Æc biÖt lµ 
n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i vµ b-u ®iÖn. Trong 
n¨m 2001 sè dù ¸n ®Çu t- vµo c¶ ba ngµnh lµ 19 dù 
¸n chiÕm ch-a ®Çy 4% sè dù ¸n ®-îc cÊp phÐp. 
2.2.2. Thµnh c«ng trong kinh tÕ Nhµ n-íc 
Cïng víi sù thµnh c«ng trong nÒn kinh tÕ chóng 
ta còng ghi nhËn nh÷ng thµnh c«ng trong khu vùc 
kinh tÕ Nhµ n-íc ®Æc biÖt lµ thµnh c«ng trong vÊn 
®Ò ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ n-íc ta. Trë l¹i b¶ng 4 
chóng ta cã thÓ nhËn thÊy khu vùc kinh tÕ Nhµ n-íc 
®· chiÕm kho¶ng 40% tæng s¶n phÈm quèc d©n. Víi 
viÖc tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm ngµy cµng t¨ng th× kinh 
tÕ Nhµ n-íc ®· thùc sù trë thµnh khu vùc kinh tÕ cã 
¶nh h-ëng lín nhÊt, gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn 
kinh tÕ n-íc nhµ. Trong b¶ng 5 khu vùc kinh tÕ nµy 
còng chiÕm h¬n 40% tæng sè vèn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp 
vµ ®ãng gãp kho¶ng 40% tæng s¶n phÈm cña ngµnh. §©y 
lµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ cho thÊy sù ph¸t 
triÓn cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n-íc ®· ®i vµo æn 
®Þnh víi tèc ®é t¨ng tr-ëng cao, hiÖu qu¶ sö dông 
vèn ®-îc n©ng lªn. §Æc biÖt kÓ tõ n¨m 2000 trong c¬ 
cÊu tæng s¶n phÈm quèc gia, tû träng cña khèi kinh 
tÕ Nhµ n-íc liªn tôc t¨ng lªn. Theo ®¸nh gi¸ cña 
c¸c chuyªn gia th× ®©y lµ mét thµnh c«ng trong viÖc 
 22 
n©ng cao vai trß chñ ®¹o nÒn kinh tÕ cña khu vùc 
kinh tÕ nµy. 
B¶ng 7 
CHỈ SỐ PHÁT TRIỂN TỔNG SẢN PHẨM TRONG NƯỚC THEO 
THÀNH PHẦN KINH TẾ 
Năm 1995 1998 1999 2000 2001 
Tổng số 109.5 105.8 104.8 106.8 106.8 
Kinh tế Nhà nước 109.4 105.6 102.6 107.7 107.8 
Kinh tế tập thể 104.5 103.5 106.0 105.5 104.0 
Kinh tế tư nhân 109.3 107.9 103.2 108.1 112.9 
Kinh tế cá thể 109.8 103.4 103.6 103.9 104.2 
Kinh tế hỗn hợp 112.7 104.1 106.2 111.0 115.8 
Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài 115.0 119.1 117.6 111.4 107.5 
Qua bảng 7 chúng ta dễ nhận ra khu vực kinh tế Nhà nước mặc dù 
không phải khu vực kinh tế có chỉ số phát triển cao nhất nhưng lại là khu 
vực có chỉ số này khá ổn định trong điều kiện kinh tế cả nước. Bắt đầu từ 
năm 2000 chỉ số phát triển của khu vực kinh tế này liên tục tăng và thường 
xuyên cao hơn chỉ số phát triển cả nước. Trong điều kiện hiện nay kết quả 
đó chứng tỏ năng lực sản xuất đã được nâng cao, hiệu quả sản xuất kinh 
doanh cũng được cải thiện đáng kể. Với việc tiến hành sắp xếp lại những 
doanh nghiệp Nhà nước hoạt động không hiệu quả hoặc kém hiệu quả thì 
chắc chắn khu vực kinh tế này sẽ còn có sự phát triển mạnh hơn nữa. 
Một trong những thước đo đánh giá nền kinh tế là cán cân thương 
mại. Chúng ta quan sát bảng 8: Cán cân thương mại Việt Nam qua các năm 
để đánh giá tình hình xuất nhập khẩu của nước ta. 
Bảng 8: 
CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIỆT NAM QUA CÁC NĂM 
Năm 1995 1996 1997 1998 1999 2000 
Xuất khẩu 5449 7256 9185 9360 11541 14483 
 23 
Nhập khẩu 8155 11144 11592 11500 11742 15367 
Cán cân thương mại -2706 -3888 -2407 -2140 -201 -1154 
Đánh giá: trong những năm qua cùng với sự phát triển của kinh tế 
Việt Nam cán cân thương mại cũng có sự cải thiện rõ rệt. Nhìn chung nước 
ta vẫn nhập siêu do yêu cầu phát triển kinh tế tuy nhiên khi cán cân thương 
mại ngày càng trở nên cân bằng thì cũng đồng thời với việc kim ngạch xuất 
khẩu tăng lên nhanh chóng. Tính đến năm 2000 thì kim ngạch xuất khẩu của 
Việt Nam đã đạt 14483 triệu USD, đánh dấu bước chuyển mình lớn của nền 
kinh tế. Xuất khẩu tăng nên trong những năm qua cho thấy thực tế là các sản 
phẩm xuất khẩu của Việt Nam đã tăng nhanh được tỷ lệ chất xám, hàm 
lượng kỹ thuật cao, không còn phụ thuộc quá nhiều vào những sản phẩm thô 
hoặc mới qua bán sơ chế. Nhập khẩu cũng tăng khá nhưng nhìn chung 
không có sự thay đổi nhiều qua các năm. Theo đánh giá chung việc xuất 
khẩu tăng lên trong khi nhập khẩu dần đi vào ổn định chứng tỏ hàng hoá 
trong nước đã dần thay thế hàng hoá nước ngoài, đồng thời cho thấy hàng 
hoá Việt Nam đã có chỗ đứng trên thị trường và có thể cạnh tranh với các 
sản phẩm cùng loại của nước ngoài, những sản phẩm nhập khẩu chỉ còn bao 
gầm chủ yếu những mặt hàng trong nước không thể sản xuất được. 
2.2.3. Thành công trong quản lý Nhà nước 
Vai trò ổn định và điều tiết nền kinh tế đảm bảo phát triển đúng hướng 
xã hội chủ nghĩa không chỉ là vai trò của thành phần kinh tế Nhà nước mà 
còn nhờ sự tham gia của Nhà nước thể hiện ở các chính sách kinh tế vĩ mô 
hợp lý, ổn định chính trị, hoàn thiện bộ máy pháp luật, hành chính và cung 
cấp các sản phẩm kinh tế công cộng. Trong những năm qua vai trò này ngày 
càng được thể hiện rõ trong nền kinh tế. Nhà nước ta đã liên tục hoàn thiện 
bộ máy pháp luật, cải cách thủ tục hành chính tạo ra hành lang pháp lý thông 
thoáng. Mặc dù vẫn còn khá nhièu bất cập và nói chung còn chưa thể so 
sánh với môi trường đầu tư của một số nước trong khu vực nhưng nói chung 
các chính sách này đều được các đối tác đầu tư, đặc biệt là đối tác đầu tư 
nước ngoài đánh giá tốt, khẳng định chính sách mở cửa của nước nhà. Hiện 
nay chúng ta đang tiếp tục đưa ra quốc hội xem xét và thông qua các văn bản 
pháp luật mới nhằm hoàn thiện hệ thống luật đặc biệt là Luật kinh doanh. 
Một trong những thành công lớn là chúng ta thông qua Luật doanh nghiệp 
sửa đổi, theo đó thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ hạ xuống còn 28% so với 
32% trước đây. Như vậy thuế thu nhập doanh nghiệp ở nước ta đã thấp hơn 
so với các nước khác trong khu vực. Đây là một phần trong chính sách thu 
hút vốn đầu tư nước ngoài. 
 24 
Một thành công nổi bật trong vấn đề quản lý Nhà nước là chúng ta đã 
điều tiết nền kinh tế tránh được ảnh hưởng của cơn bão khủng hoảng tài 
chính tiền tệ khu vực năm 1997. Vào thời điểm đó ngay cả Trung Quốc cũng 
đã phải tuyên bố phá giá đồng nhân dân tệ nhưng chúng ta vẫn hoàn toàn 
kiểm soát được đồng tiền, ổn định được tỷ giá. Mặc dù Việt Nam có những 
thuận lợi nhất định trong thời điểm đó (không có thị trường chứng khoán, hệ 
thống ngân hàng ổn định, đa phần do Nhà nước quản lý...) nhưng không thể 
phủ nhận thành công của Việt Nam bởi đến thời điểm hiện tại mốt số quốc 
gia vẫn chưa khôi phục được mức trước khủng hoảng. 
2.2.4. Cải cách sâu rộng trong xã hội 
Một trong những thành công tiêu biểu nhất là trong thời kỳ đổi mới, 
đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Hiện nay(năm 1999) thu nhập bình 
quân đầu người một tháng trong cả nước là 295000 VND gần gấp đôi so với 
thời điểm năm 1994 trong đó 20% số hộ có thu nhập cao nhất có thu nhập 
bình quân là 863300 VND/người tháng. Tính theo khu vực thì khu vực Đông 
Nam Bộ có thu nhập bình quân cao nhất đạt 527800 VND/ người tháng. 
Khá ngạc nhiên khi Tây Nguyên đứng thứ hai với thu nhập bình quân người 
một tháng là 344700 VND, tiếp theo là Đồng bằng sông Cửu Long: 
342100VND. Đồng bằng sông Hồng chỉ đứng thứ tư với thu nhập xấp xỉ 
280000VND.( xem bảng 9) 
Bảng 9: 
THU NHẬP BÌNH QUÂN ĐẦU NGƯỜI MỘT THÁNG 
Năm 1994 1995 1996 1999 
Cả nước 168.1 206.1 226.7 295.0 
Thành thị 359.7 452.8 509.4 832.5 
Nông thôn 141.1 172.5 187.9 225.0 
Đồng bằng sông Hồng 163.3 201.2 223.3 280.3 
Tây Bắc và Đông Bắc 132.4 160.7 173.8 210.0 
Bắc Trung Bộ 133.0 160.2 174.1 212.4 
Duyên hải Nam Trung Bộ 144.7 176.0 194.7 252.8 
Tây Nguyên 197.2 241.1 265.6 344.7 
 25 
Đông Nam Bộ 275.3 338.9 378.1 527.8 
Đồng bằng sông Cửu Long 181.7 222.0 242.3 342.1 
Tuy nhiên cũng cần nói thêm rằng Tây Nguyên cũng chính là nơi có 
chênh lệch giàu nghèo lớn nhất cả nước (12 lần) tiếp theo là Đông Nam Bộ 
10,3 lần. Chính điều này đặt ra yêu cầu về chính sách xã hội để giảm được 
mức độ chênh lệch giàu nghèo. Cần biết chính Tây Nguyên là nơi đã xảy ra 
các vụ biểu tình chống phá công cuộc đổi mới của nước ta và đòi ly khai ra 
khỏi Nhà nước Việt Nam, một trong số những luận được sử dụng để chống 
phá chính là việc chênh lệch giàu nghèo giữa một bộ phận người Kinh và 
người dân tộc. Vì vậy khu vực này cần đặc biệt được lưu ý đảm bảo sự phát 
triển đồng đều tránh xảy ra mâu thuẫn xã hội. Nếu không cho dù khu vực 
này có phát triển kinh tế thì cũng không tránh khỏi việc mất ổn định chính trị 
và mất đi khối đại đoàn kết dân tộc. Tuyên truyền giải thích cũng chỉ là một 
biện pháp, quan trọng hơn là phải giúp đỡ để người dân Tây Nguyên có thể 
chung sống hoà thuận, và phát triển ổn định kinh tế. 
2.3. Hạn chế trong phát triển kinh tế 
2.3.1. Những hạn chế cơ bản 
Mặc dù nước ta đã đạt được những thành tựu nhất định trong phát 
triển kinh tế và ổn định tình hình chính trị xã hội nhưng không phải không 
còn những tồn tại cần được giải quyết nhất là những tồn tại trong việc điều 
hành nền kinh tế và giải quyết các vấn đề thương mại. Tuy những khó khăn 
này chỉ là tạm thời nhưng chúng ta vẫn phải giải quyết để làm lành mạnh 
hoá nền kinh tế và đẩy nhanh công cuộc phát triển kinh tế nước nhà