Tiểu luận Phương pháp trừu tượng hóa khoa học của kinh tế chính trị Mác-Lênin

MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU 
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 
Chương I ............................................................................................................. 2 
1. Đối tượng và sự cần thiết phải nghiên cứu của môn kinh tế chính trị 
Mac ...................................................................................................................... 2 
1.1. Đối tượng của kinh tế chính trị Mac LêNin ............................................. 2 
1.2. Sự cần thiết phải nghiên cứu kinh tế chính trị Mac LêNin .................... 3 
2.2. Các phương pháp trong nghiên cứu kinh tế chính trị ............................. 4 
2.2.1. Phân tích và tổng hợp .............................................................................. 4 
2.2.2. Lịch sử và logic ......................................................................................... 4 
Chương II ........................................................................................................... 5 
1. Kh ái niệm chung: .......................................................................................... 5 
2. Vai trò và nhiệm vụ của phương pháp trừu tượng hóa khoa học của 
kinh tế chính trị mac lênin ................................................................................ 5 
3. Quan niệm của mac về sự trừu tượng khoa học ....................................... 10 
Chương III ........................................................................................................ 13 
1. Về phía người truyền đạt kiến thức kinh tế chính trị .............................. 13 
2. Đối với người học kinh tế chính trị (tiếp thu kiến thức thông qua tư duy 
trừu tượng?) ..................................................................................................... 13 
KẾT LUẬN 
MỞ ĐẦU 
Kinh tế chính trị Mac lênin có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội. Trong 
công cuộc đổi mới đất nước hiện nay, yêu cầu học tập , nghiên cứu kinh tế chính 
trị Mac-Lenin càng được đặt ra một cách bức thiết, nhằm khắc phục sự lạc hậu 
về sự lý luận kinh tế, sự giáo điều, tách rời lý luận 
với cuộc sống, góp phần hình thành tư duy kinh tế mới. 
Nước ta đang xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã 
hội chủ nghĩa, do đó những hiện thực, khái niệm, phạm trù, quy luật của kinh 
tế thị trường mà kinh tế chính trị đưa ra là cực kỳ cần thiết không chỉ đối với 
quản lý kinh tế vĩ mô, mà còn cần thiết cho việc quản lý xã hội, quản lý kinh 
doanh của các doanh nghiệp và các tầng lớp dân cư. 
Ta biết rằng việc nắm vững và hiểu rõ, nghiên cứu kỹ về kinh tế chính trị sẽ 
có được cơ sở lý luận và phương pháp luận nhằm học tập các môn khoa học 
kinh tế khác vì các môn kinh tế khác đều phải phụ thuộc vào các kiến thức , 
các phạm trù kinh tế và các quy luật mà kinh tế chính trị Mac-Lenin nêu ra. 
Tuy vậy, phương pháp nghiên cứu kinh tế chính trị có vai trò rất quan trọng 
trong họat động nhận thức và họat động thực tiễn. Nó là công cụ hiệu quả và có 
tính quyết định khi phương hướng nghiên cứu, cải tạo sự vật đã được xác định 
đúng đắn. Chính vì thế mà trong lịch sử, các nhà triết học, đặc biệt là các nhà 
kinh điển của chủ nghĩa Mac-Lenin rất chú trọng đến phương pháp. Ơ đây ta 
chỉ nghiên cứu phương pháp trừu tượng hóa khoa học của môn kinh tế chính trị 
Mac-Lenin. 
Bởi vì phương pháp trừu tượng hóa khoa học là một phương pháp khác biệt 
với phương pháp thử nghiệm-thực nghiệm trong khoa học tự nhiên và là 
phương pháp cơ bản nhất của kinh tế chính trị Mac-Lenin. Do đó muốn hạn chế 
sai lầm thì phải tiến hành một cách khoa học, phải đặt trên cơ sở quán triệt 
nhữnt quan điểm và nguyên tắc của phương pháp duy vật biện chứng. Và thực 
hiện vận dụng phương pháp trừu tượng hóa để nghiên cứu kinh tế chính trị 
Mac-Lenin ở nước ta. 
Trong quá trình nghiên cứu vẫn còn những vấn đề phức tạp nên không 
tránh khỏi sai sót. Mong sự góp ý của thầy cô và các bạn. 
Em xin chân thành cảm ơn! 
nhằm khắc phục sự lạc hậu về sự lý luận kinh tế, sự giáo điều, tách rời lý luận 
với cuộc sống, góp phần hình thành tư duy kinh tế mới. 
Nước ta đang xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã 
hội chủ nghĩa , do đó những hiện thực , khái niệm , phạm trù, quy luật của 
kinh
tế thị trường mà kinh tế chính trị đưa ra là cực kỳ cần thiết không chỉ đối 
với
quản lý kinh tế vĩ mô, mà còn cần thiết cho việc quản lý xã hội, quản lý 
kinh
doanh của các doanh nghiệp và các tầng lớp dân cư. 
Ta biết rằng việc nắm vững và hiểu rõ, nghiên cứu kỹ về kinh tế chính trị 
sẽ
có được cơ sở lý luận và phương pháp luận nhằm học tập các môn khoa học 
kinh tế khác vì các môn kinh tế khác đều phải phụ thuộc vào các kiến thức , 
các phạm trù kinh tế và các quy luật mà kinh tế chính trị Mac-Lenin nêu ra. 
Tuy vậy, phương pháp nghiên cứu kinh tế chính trị có vai trò rất quan trọng 
trong họat động nhận thức và họat động thực tiễn. Nó là công cụ hiệu quả và có 
tính quyết định khi phương hướng nghiên cứu, cải tạo sự vật đã được xác định 
đúng đắn. Chính vì thế mà trong lịch sử, các nhà triết học, đặc biệt là các nhà 
kinh điển của chủ nghĩa Mac-Lenin rất chú trọng đến phương pháp. Ơ đây ta chỉ 
nghiên cứu phương pháp trừu tượng hóa khoa học của môn kinh tế chính trị 
Mac-Lenin. 
Bởi vì phương pháp trừu tượng hóa khoa học là một phương pháp khác biệt 
với phương pháp thử nghiệm-thực nghiệm trong khoa học tự nhiên và là phương 
pháp cơ bản nhất của kinh tế chính trị Mac-Lenin. Do đó muốn hạn chế sai lầm 
thì phải tiến hành một cách khoa học, phải đặt trên cơ sở quán triệt nhữnt quan 
điểm và nguyên tắc của phương pháp duy vật biện chứng . Và thực hiện vận 
dụng phương pháp trừu tượng hóa để nghiên cứu kinh tế chính trị Mac-Lenin
ở
 nước ta. 
Trong quá trình nghiên cứu vẫn còn những vấn đề phức tạp nên không 
tránh khỏi sai sót. Mong sự góp ý của thầy cô và các bạn. 
Em xin chân thành cảm ơn! 
Chương I CƠ
SỞ
LÝ
LUẬN
1.
Đối
tượng
và
sự
cần
thiết
phải
nghiên
cứu
của
môn
kinh
tế
chính
 trị Mac
 1.1.
Đối
tượng
của
kinh
tế
chính
trị
Mac
LêNin
 Chủ
nghĩa
trọng
thương
cho
rằng
đối
tượng
nghiên
cứu
của
môn
kinh
 tế chính
trị
là
lĩnh
vực
lưu
thông
mà chủ
yếu
là ngoại
thương.
Chủ nghĩa trọng nông chỉ đối tượng nghiên cứu lưu thông từ lĩnh vực 
lưu
thông sang lĩnh vực sãn xuất nhưng lại chỉ giới hạn ở sản xuất nông 
nghiệp.
Kinh tế chính trị tư sản cổ điển xác định kinh tế chính trị là khoa học
khảo sát về bản chất và nguyên nhân của sự giàu có, có những phát hiện nhất
định về những qui luật kinh tế chi phối nền sản xuất tư bản chủ nghĩa lại coi
các qui luật chủ nghĩa tư bản là qui luật của quá trình lao động nói chung của
loài người
.
Một số nhà kinh tế học hiện đại ở các nước tư bản chủ nghĩa lại tách
chính trị khỏi kinh tế biến kinh tế chính trị bằng khoa học kinh tế thuần tuý
che đậy quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa và mâu thuẩn giai cấp trong chủ
nghĩa
tư bản.
Quan
niệm chủ
nghĩa
Mac
về
đối
tượng
nghiên
cứu
của
kinh
tế
chính
trị
: 
kinh tế chính trị Mac LêNin nghiên cứu quan hệ xã hội của con người hình
thành trong quá trình sản xuất và tái sản xuất của cái vật chất và vạch rõ
những qui luật điều tiết sản xuất, phân phối,
trao đổi và tiêu dùng những cái
đó trong nhiều trình độ nhất định của sự phát triển xã hội loài người hay nói
cách khác đối tương nghiên cứu của kinh tế là nghiên cứu các quan hệ sản
xuất của mối liên hệ và sự tác động lẩn nhau với lực lượng sản xuất và kiến
trúc
thượng
tầng.
Kinh tế chính trị Mac LêNin nghiên cứu quan hệ sản xuất trong mối liên
hệ và tác đông với lực lượng sản xuất và kiến trúc thương tầng, nhưng không
phải là nghiên cứu những biểu hiện bề ngoài của các hiện tượng kinh tế mà đi
sâu vạch rõ bản chất tìm ra
những mối liên hệ
và sự lệ thuộc bên trong của
các 
hiện tượng
và quá trình kinh tế trên cơ sở đó hình thành các phạm trù và
khái 
niệm như hàng hoá, tiền tệ, tư bản, thu nhập quốc dân kết quả cao nhất
của 
sự phân tích khoa
học các quan hệ sản xuất, các quá trình kinh tế nội
dung là 
sự phát hiện ra các qui luật , tính qui luật kinh tế và sự tác động của
chúng 
nhằm mục
đích
ứng
dụng
một cách
có hiệu
quả
trong
thực
tiển.
1.2.
Sự cần
thiết
phải
nghiên
cứu
kinh
tế
chính
trị
Mac LêNin
Kinh tế chính trị Mac LêNin có vai trò quan trọng đời sống xã hội .trong
công việc đổi mới đất nước hiện nay, yêu cầu học tập, nghiên cứu kinh tế
chính trị Mac LêNin càng được đặt ra một cách bức thiết, nhằm khắc phục sự
lạc hậu về lý luận kinh tế, sự giáo điều tách rời lý luận với cuộc sống, góp
phần
hình
thành
phát
triển
nền
kinh
tế
nước
ta.
Tuỳ theo
từng
tiêu
chí
khác
nhau
mà
phương pháp
được
chia
ra
bằng
các
loại
khác
nhau:
Dựa vào mức độ phổ biến và phạm vi ứng dụng thì phương pháp
được 
chia ra thành : Phương pháp riêng, phương pháp chung và phương pháp
phổ 
biến.
 Dựa vào mục đích và chức năng thì phương pháp còn có có thể 
chia
ra thành: Phương pháp hoạt động thực tiển và phương pháp nhận thức. 
2.2. Các phương pháp trong nghiên cứu kinh tế chính trị 
2.2.1 Phân tích và tổng hợp 
Phân tích là phương pháp phân chia cái toàn bộ ra thành từng bộ phận để 
đi sâu nhận thúc các bộ phận đó. 
Tổng hợp là phương pháp liên kết, thống nhất các bộ phận đã được phân 
tích lại nhằm nhận thức cái toàn bộ. 
Phân tích và tổng hợp là hai phương pháp nhận thức khác nhau song lại 
thống nhất biện chứng với nhau, sự thống nhất của phân tích và tổng hợp là 
một yếu tố quan trọng của phương pháp biện chứng. Do đó không nên 
tách rời phân tích và tổng hợp, không nên cường điệu phương pháp này với 
phương pháp kia và ngược lại . Ph.Ăngghen viết tư duy bao hàm ở chổ đem 
những đối tượng của nhận thức ra phân tích các yếu tố cũng như đem những 
yếu tố có quan hệ với nhau hợp thành một thể thống nhất nào đó. Không có 
phân tích thì không có tổng hợp. 
2.2.2. Lịch sử và logic 
Mỗi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, hoặc trong xã hội đều có lịch sử 
của một phạm trù lịch sử chỉ quá trình phát triển và diệt vong của nó. Đặc điểm 
của lịch sử là nó diển ra theo một trật tự thời gian với những biểu hiện cụ thể, 
nhiều hình, nhiều vẻ trong đó không chỉ có cái bản chất, cái tất nhiên mà còn có 
cái không bản chất, cái ngẩu nhiên, cả những bu6ốc quanh co của sự phát triển. 
Ý thức tư tưởng củng có lịch sử của mình với tính cách là lịch sử của quá trình 
phản ánh. 
Phạm trù logic có hai ý nghĩa: thứ nhất nó chỉ tính tất nhiên, tính quy luật 
của sự vật, đó là logic khách quan của sự vật, thứ hai nó chỉ mối liên hệ tất yếu 
nhất định giữa cái tư tưởng phản ánh thế giới khach quan vào ý thức con người.
 Đó là logic của tư duy, của lý luận . 
Phương pháp lịch sử đòi hỏi phải phản ánh trong tư duy quá trình lịch sử , 
cụ thể của sự vật với những chi tiết của no, phải nắm lấy sự vận động lịch sử 
trong toàn bộ tính phong phú của nó, phải bám sát lấy sự vật trong máu thịt của 
nó, phải theo dỏi mọi bước đi của lịch sử theo trình tự thời gian. 
Phương pháp logic vạch ra bản chất, tính tất nhiên, tính qui luật của sự 
vật dưới hình thức lý luận trừu tượng và khái quát. Phương pháp logic có nhiệm
 vụ dựng cái logic khách quan trong sự phát triển của sự vật . 
Chương II 
NHẬN THỨC CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP TRỪU TƯỢNG HOÁ KHOA 
HỌC CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MAC LÊNIN 
1. Kh ái niệm chung: 
Phương pháp trừu tượng hoá là phương pháp nghiên cứu tạm thời gạc bỏ 
khỏi đôí tượng nghiên cứu những biểu hiện ngẩu nhiên cá biệt, những mặc nhất 
định của tổng thể đổng thời tỉm ra và nhấn mạnh những biểu hiện bền vửng 
phổ
biến, nhờ vậy mà thấy được bản chất bên trong và qui luật vận động của nó. 
2. Vai trò và nhiệm vụ của phương pháp trừu tượng hóa khoa học của 
kinh tế chính trị mac lênin 
Nhiệm vụ của nhận thức khoa học không phải chỉ hạn chế trong việc quan 
sát nhũng hiện tượng bean ngoài mà phải vạch ra những mối liên hệ và sự liên 
quan căn bản của hiện thực-nhiệm vụ ấy quyết định toàn bộ cả sự tiến triển của 
nhận thức lẫn hình thức và những mặt chủ yếu của nó . 
Chúng ta tri giác được những biểu hiện bên ngoài của hiện thực môt cách 
trực tiếp.nhưng sự hiểu biết về những hiện thực bên ngoài ấy của hiện thực vẫn 
chưa phải là sự hiểu biết khoa học chỉ có thể nhận thức được cái căn bản giấu ở 
đằng sau những hình thức bên ngoài của sự vật mới là hiểu biết khoa học .do đó
mà xuất hiện về vấn đề chủ yếu của nhận thứcluận :làm thế nào,bằng cách nào,
tư duy nhận thức được các cơ sở,cái thực chất và cái hiện tượng ?chủ nghĩa 
mác lần đần tiên trong lich sử triết học đã trả lời cho câu hỏi đó.nhờ các giác 
quan mà tư duy tri giác được những hiện tượng của hiện thực rồi tư duy tu 
chỉnh lại cài những tài liệu mà nhận thức cảm tính đã đạt được .Sự tu chỉnh này 
có mục đích phát hiện ra, nhân thức được những mối liên hệ căn bản , ngấm 
ngầm của hiện tượng , những mối liên hệ mà mắt thường không thấy được . 
Công cụ của nhận thức cảm tính của sự quan sát sinh động hiện thực là cac giác 
quan . công cụ của việc tu chỉnh lại , của việc name lấy ý nghĩa tài liệu do quan 
sát trực tiếp cung cấp la trừu tượng khoa học 
Ngược lại với những lý thuyết cũ về nhận thức chỉ nhấn mạnh một chiều 
hoặc coi nhận thức cảm tính hoặc coi nhận thức lý tính la công cụ sản xuất chủ 
yếu và duy nhất của nhận thức ,chủ nghĩa Mac coi cả nhận thức cảm tính và cả 
nhận thức lý tính đều là những giai đoạn cần thiết của nhận thức , có liên hệ hữu 
cơ với nhau,giúp ta đi từ hiện tượng đến bản chất,từ bản chất ít sâu sắc đến bản 
chất sâu sắc hơn .nhận thức luật Mac -xit chứng minh rằng nếu không có sự 
quan sát sinh động những hiện tượng này tác động đến các giác quan con người 
và tạo ra trong con người những cảm giác nhất định thì không thể hiểu được 
hiện thực tư duy chỉ có thể xâm nhập vào bản chất của hiện tượng nấu như nó 
biết dựa vào những tài liệu của giác quan. 
Nhưng chỉ có một mình nhận thức cảm tính không thôi thì không đủ, vì nó 
chủ yếu chỉ ghi được những hình thức biểu hiện bên ngoài của bản chất . Do đó 
mà giai đoạn nhận thức cảm tính phải được bổ sung bằng một giai đoạn mới 
khác : bằng sự hoạt động trừu tượng của tư duy con người . Nhờ nó mà người ta
 mới nhận thức được bản chất của sự vật. 
Như thế là, chủ nghĩa Mac không đem tách rời , không đem độc lập như 
trước kia, các mặt khác nhau của nhận thức mà đem thống nhất chúng lại trong 
một quá trình phát triển biện chứng duy vật của nhận thức. 
Trong các quá trình ấy, tất cả các mặt đều cần thiết , đều quan trọng như 
nhau.một giai đoạn của nhận thức chuyển hoá biện chứng sang giai đoạn khác: 
Nhận thức cảm tính , quan sát sinh động nhờ sự trừu tượng hoá khoa học mà 
chuyển thành nhận thức. Không thể quan niệm được rằng có giai đoạn này mà 
không có giai đoạn kia. Hơn nữa nhận thức luận Mac-xit lại đem toàn bộ quá 
trình nhận thức chân lý khách quan và mỗi một mặc riêng biệt của nó gắn liền 
với thực tiễn,với sự hoạt động thực tiễn của con người. Thực tiễn là cơ sở của 
nhận thức và là tiêu chuan xác định tính chất chính xác của những hiện thực của
 chúng ta. 
Trong lời tựa viết cho cuốn thou nhất của bộ Tư Ban&, Mac đã chỉ ra rằng 
khi nghiên cứu những hình thái kinh tế thì không thể sử dụng được kính hiển vi, 
củng không thể sử dụng được những phản ứng hoá học. Cả cái này lẩn cái kia
 đều phải được thay thế bằng sức mạnh của trừu tượng. 
Nhận xét ấy xác định rõ tác dụng của sự trừu tượng trong nhận thức. Chính 
là nhờ ở sức mạnh cảu trừu tượng mà tư duy mới có thể thông qua con đường 
phân tích những tài liệu do sự quan sát cảm tính nhận được mà đi sâu được vào 
bản chất của các hiện tượng mà nhận thức được những qui lậut của hiện thực 
khách quan khác với những nhà duy vật xưa kia đã đánh giá thấp vai trò của sự 
trừu tượng trong việc tu chỉnh lại những tri giác , những biểu tượng, chủ nghĩa 
Mac đã nâng cao vấn đề trừu tượng khoa học lean địa vị rất cao trong quá trình 
nhận thức .Nhận thức luận Mac_xit cũng như là nhận thức luận của những nhà 
duy vật trước mac đều phải thừa nhận rằng nhận thức là sự phản ánh của hiện 
thực .nhưng đối với chủ nghỉa Mac thì không phải là một sự phản ánh trực tiếp ,
giàn đơn mà là một quá trình hế sức phức tạp của sự trừu tượng hoá, của sự hình
 thành các khái niệm, của sự khám phá những qui luật.. 
Để nhận thức khách quan và tái hiện đối tượng nghiên cứu vào tư duy, cấu 
thành một hệ thống những phạm trù và qui luật, khoa học kinh tế chính trị đã sử 
dụng phép biện chứng duy vật và những phương pháp khoa học chung mô hình 
hoá các quá trình và hiện tượng nghiên cứu xây doing các giả thiết tiến hành 
thử nghiệm, quan sát thống kê, trừu tượng hoá phân tích và tổng hợp hệ phương 
pháp hệ thống. Đó là những phương pháp được sử dụng cả trong khoa học tự 
nhiên và khoa học xã hội. Tuy nhiên , khác với các môn khoa học tự nhiên , 
KTCT không thể tiến hành các phương pháp thực nghiệm trong phòng thí 
nghiệm mà chỉ có thể thử nghiệm trong đời sống hiện thực, trong các quan hệ 
xã hội hiện thực. Do đó phương pháp quan trọng của KTKC là trừu tượng hoá
 khoa học. 
Phương pháp hoá khoa học đòi hỏi gait bỏ những yếu tố ngẫu nhiên xảy ra 
trong quá trình nghiên cứu tách ra những cái điển hình , bean vững , ổn định 
trong những hiện tượng và quá trình đó, trên cơ sở ấy mà nắm được bản chất 
của các hiện tượng vấn đề quang trọng hàng đầu trong phương pháp này là giới 
hạn của sự trừu tượng hoá. Việc loại bỏ những cái cụ thể name trên bề mặt của 
cuộc sống phải đảm bảo tìm ra được mối quan hệ bản chất giữa các hiện tượng 
dưới dạng thuần tuý của nó đồng thời phải bảo đảm khong làm mất mội dung 
hiện thực của các quan hệ được nghiên cứu, không được tuỳ tiện loại bỏ cái 
không được phép loại bỏ hoăc ngược lại giữ lại cái đáng loại bỏ. Giới hạng của 
phép tiến hoá khoa học gắn liền với quá trình nghiên cứu đi từ cụ thể đến trừu 
tượng nhờ đó nêu lean những khái niệm, phạm trù vạch ra những mối quan hệ 
giữa chúng, phải được bổ sung bằng một quá trình ngược lại đi từ trừu tượng 
đến cụ thể . cái cụ thể này không còn là những hiện tượng hổn độn ngẩu nhiên 
mà là bức trang có tính quy luật của đời sống xã hội. 
Thí dụ: Để vạch ra bản chất cảu chủ nghỉa tư bản hoàn toàn có thể và cần 
phải trừu tượng hoá sản xuất hàng hoá nhỏ, mặc dù nó thực sự tồn tại với mức 
độ ít hoặc nhiều ở tất cả các nước tư bản chủ nghĩa nhưng không được trừu 
tượng hoá bản thân quan hệ hàng hoá_tiền tệ, bởi vì tư bản lấy quan hệ hàng 
hoá _ tiền tệ làm hình thái tồn tại của mình hơn nữa càng khong được trừu 
tượng hoá việc chuyển hoá sức lao động thành hàng hoá, bởi vì không có hàng 
hoá sức lao động thì CNTB không còn là CNTB nữa. 
Trừu tượng hoá là một trong những yếu tố , vòng khâu của quá trình nhận 
thức. Cái trừu tượng là kết quả của sự trừu tượng hoá một mặc, một mối liên hệ 
nào đó trong tổng thể phong phú của sự vật. Vì vậy cái trừu tượng là một bộ 
phận của cái cụ thể biểu hiện một mặc nào đó của cái cụ thể.Từ nhiều cái trừu 
tượng, tư duy tổng hợp lại thành cái cụ thể trong tư duy. So với cái cụ thể cái 
thực tiển là cái nghèo nàn hơn về tính quy định và quan hệ, tuy nhiên ranh giới 
cái trừu tượng và cái cụ thể cũng chỉ là tương đối tuỳ thuộc vào mối quan hệ xác
 định. 
Nhận thức là sự thống nhất của hai quá trình đối lập: Từ cụ thể đến trừu 
tượng và từ trừu tuợng đến cụ thể. Theo quá trình thứ nhất , nhận thức xuất phát 
từ nhũng tài liệu cảm tính. Qua phân tích rút ra được những khái niệm đơn giản 
,những định nghĩa thực tiễn phản ánh từng mặt , từng thuộc tính của sự vật, 
trong quá trình này toàn bộ biểu tượng đã biến thành một sự qui định trừu 
tượng. Quá trình cụ thể đến trừu tượng tạo tiên đềcho quá trình thứ hai là quá 
trình từ trừu tượng đến cụ thể. 
Trong quá trình thứ hai, nhậnthức phải từ những định nghĩa trừu tượng 
thông qua tổng hợp biện chứng đi đến cái cụ thể với tư cách là kết quả của tư 
duy chứ không phải với tưcách là điểm xuất phát trong hiện thực. Trong quá 
trình này những sự qui định trừu tượng lại dẫn tới sự mô tả lại cái cụ thể bằng 
con đường của tư duy. Chủ nghĩa Mac coi đi từ thực tiển đến cụ thể là phương 
pháp nhận thức khoa học quan trọng. Nói cách khác thì “phương pháp đi từ cụ 
thể là phương pháp nhờ đó mà tư duy quán triệt được cái cụ thể và tái tạo ra nó 
với tư cách là một cái cụ thể trong tư duy”. 
Trong bộ tư bản, Mac đã đưa ra một kiểu mẩu về việc sử dụng phương pháp 
đi từ thực tiển đến cụ thể để nghiên cứu phương thức sản xuất TBCN. Bắt đầu 
từ sự phân tích pạhm trù “hàng hoá’ phạm trù cơ bản và giản đơn nhất của quá 
trình sản xuất TBCN như là cái trừu tượng xuất phát , cái “tế bào kinh tế” của 
xã hội tư bản. Mac tiến đến phân tích các phạm trù cụ thể hơn như tiền tệ, tư 
bản, giá trị thăng dư lợi nhuận, lợi tức, địa tô Sự phân tích các phạm trù cơ 
bản cùng với quá trình tổng hợp đã làm phong phú sự nghiên cứu các tính qui 
định của đối tượng dẫn đến cụ thể hoá đối tượng. Nhờ đó ông đã tái hiện xã hội 
TBCN như một chỉnh thể cụ thể trong sự thống nhất giữa bản chất và hiện 
tượng trên cơ sở vạch ra quy luật kinh tế cơ bản của TBCN. 
Phương pháp thực tiển hoá khoa học cũng đòi hỏi gắn liền với phương pháp 
kết hợp logic với loch sử. Bởi lẻ lịch sử bắt đầu từ đâu thì quá trình tư duy, lôgic 
cũng phải bắt đầu từ đó. Theo cách nói của PhAnghen sự vận động tiếp tục của 
nó chẳng qua là sự phản ánh quá trình lịch sử dưới một hình thái trừu tượng và 
nhất quán về lý luận. Nó là sự phản ánh đã được uống nắn nhưng uốn nắn theo 
những qui định mà bản thân quá trình lịch sử hiện thực đã cung cấp.
Các sự vật hiện tượng của thê giới khách quan được phản ánh vào nhận thức 
dưới hai hình thức , cái cụ thể cảm tính và cái cụ thể trong tư duy. Cái cụ thể 
cảm tính là điểm bắt đầu của nhận thức, là biểu tượng hổn độn về cái toàn bộ. 
Còn cái cụ thể trong tư duy là kết quả của tư duy lí luận của sự nghiên cứu khoa 
học phản ánh cái cụ thể khách quan bằng hệ thống những khái niệm phạm trù 
và qui luật. Cac Mac phân tích rõ ràng :”cái cụ thể sở dĩ nó là cái cụ thể vì nó là 
tổng hợp của nhiều tính qui định”. Do đó nó là sự thống nhất của cái đa dạng. 
Cho nên trong tư duy nó biểu hiện ra la một quá trình tổng hợp là kết quả chứ 
không phải điểm xuất phát. Mặc dù nó là điểm xuất phát thực sự và do đó cũng 
là điểm xuất phát của trực quan và của biểu tượng. Như vậy các cụ thể trong
tư
 duy là một tổng thể phong phú với rất nhiều cái phong pjú và sâu sắc. 
Cái cụ thể không có nghĩa là sự tiếp nhận được bằng cảm tính sự kiện được 
phô ra một cách trực quan, hình thành sống động và cái cụ thể ở nay nói chung 
biểu thị cái được nối liền, trong sự tương thích với ngữ nghĩa học cũa từ la tinh 
và vì thế có thể được sử dụng cả với tư cách là định nghĩa, khái niệm của chân 
lý. Và của hệ thống khái niệm. 
Cũng chính như vậy đối với cái trừu tượng mà theo ngữ nghĩa học đơn giản 
được xác định như cái tam giác lại như rút kéo ra, như sự tách bạch ra, như “sự 
tuốt ra”,”sự thu về” nói chung . Nói chung không quan trọng chuyện từ đầu 
bằng cách nào và bằng như thế nào, không quan trọng dưới hình thức nào được 
ghi nhận, dưới dạng từ ngữ, dưới dạng sơ đồ, bảng vẽ trực quan hay thậm chí 
dưới dạng sự vật đơn chất ngoài cái đầu, ngoài ý thức. Một bản vẽ trực quan 
nhất có thể là sự mô tả trừu tượng nhất một số bản vẻ trực quan nhất, một số các hệ 
thống sự vật hiện tượng của cái cụ thể nào đó. Cái trừu tượng được hiểu như 
một trong những yếu tố đậm nét của cái cụ thể như là sự thể hiện phần nào 
phiến diện không nay đủ. 
Một số kiểu mẩu về sử dụng phương pháp trừu tượng hoá khoa học 
để
nghiên cứu kinh tế chính trị Mac LêNin trong lịch sử. 
Đối tượng kinh tế nghiên cứu của kinh tế chính trị vốn rất phức tạp, lại luôn 
bị bao phủ bởi những biểu hiện bề ngoài, do vậy phương pháp trừu tượng hoá 
trở nên có vai trò quan trọng trong hệ thống các phương pháp nghiên cứu của 
kinh tế chính trị” khi phân tích các hình thái kinh tế, người ta lhông thể dùng 
kính hiển vi hay những chất phản ứng hoá học. Sức trừu tượng phải thay thế hai 
kiểu làm đó”. Muốn nhận thức hàng loạt yếu tố trong đối tượng nghiên cứu thì 
không thể thực hiện một cách nay đủ ngay lập tức, mà phải nghiên cứu từng 
phần từ mặt này đến mặt khác. 
Phương pháp đã được các nhà kinh tế chính trị tư sản cổ điển vận dụng , 
nhưng do họ không kết hợp với phương pháp duy vật biện chứng và quan điểm 
duy vật lịch sử để phân tích và tổng hợp các hiện tượng ,quá trình kinh tế chưa 
đạt được đến trình độ trừu tượng hoá khoa học như Cac Mac, do đó họ đã 
không thể tìm ra được các qui luật kinh tế chi phối sự vận động và phát 
triển
của nền sản xuất xã hội. 
Phương pháp này có thể được thực hiện bằng cách đưa ra những giả định để 
giới hạn phạm vi và đơn giản hoá việc nghiên cứu, tuy nhiên cũng cần chú ý 
tính hợp lý của các giả định ấy nhằm bảo đảm tính khoa học tránh chủ quan và 
điều cần nhớ là sau đó cần phải giải toả chúng để đảm bảo quan điểm toàn diện 
và liên hệ phổ biến khi nhiên cứu các hiện tượng trong quá trình kinh tế. 
Trừu tượng hoá chính là phương pháp nghiên cứu đi từ cụ thể(cụ thể trực 
quan) đến trừu tượng, từ hiện tượng đến bản chất (Sự phản ánh các hiện thực 
vào trong tư duy), từ đó mà xác định các phạm trù kinh tế và tìm ra các qui luật 
kinh tế, đồng thời quá trình ngược lại là từ trừu tượng trở về cụ thể ( cụ thể lý 
tính) phải được thực hiện để có thể nhận thức các hiện tượng và quá trình kinh 
tế một cách nay đủ. 
Cần kết hợp sự thống nhất biện chứng giữa cái chung, cái riêng, và cái 
đơn
giản nhất để không làm sai leach hiện thực, dẫn đến xuyên tạc nó. 
Chỉ cần hệ thống các phương pháp nghiên cứu để hổ trợ cho phương pháp 
trừu tượng hoá khoa học : phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp logic 
kết hợp phương pháp lịch sử, phương pháp qui nạp diển dịch,phương pháp mô 
hình toán 
3. Quan niệm của mac về sự trừu tượng khoa học 
Quan niệm thứ nhất: 
Khi ta quan sát một cách trực tiếp hiện thực thì hiện thực hiện ra trước 
mắc chung ta như một khối hiện tượng và sự vật riêng lẻ,mới thoạt nhiên tưởng 
như chúng hổn độn, không có liên hệ với nhau. Theo như Mac nói thì ý nghĩa 
của sự trừu tượng khoa học là ở chổ nó khám phá ra sự thống nhất giữa các hiện 
tượng ấy, nó khám phá ra cái giống nhau trong những hiện tượng ấy. Thí dụ 
như trong những hiện tượng muôn vẻ của tự nhiên, tư duy bằng con đường trừu 
tượng vạch ra mối liên hệ bên trong của chúng. Sự thống nhất và cái chung giữa 
chúng . Sự thống nhất ấy là ở chổ tất cả những hiện tượng ấy đều là vật chất. 
Đều là những biểu hiện của vật chất đang phát triển. Những khái niệm tóm tắt 
kết quả của sự trừu tượng ấy là những sự thu nhỏ lại là những hình thức thể 
hiện những thuộc tính chung của sự vật khác nhau theo như Mac nói ý nghĩa 
của sự trừu tượng hoá khoa học là ở chỗ nó khám phá ra sự thống nhất giữa cái 
hiện tượng ấy, nó khám phá ra cái giống nhau trong những hiện tương ấy. Thí 
dụ như, trong những hiện tượng muôn vẽ của tự nhiên, tư duy bằng con đường 
trừu tượng, vạch ra mối liên hệ bên trong của chúng, sự thống nhất và cái chung 
giữa chúng . Sự thống nhất ấy là ở chỗ tất cả những hiện tượng ấy đều là vật 
chất, đều là những biểu hiện của vh những thuộc tính chung của nhiều sự vật 
khác nhau.