Tiểu luận Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của gia đình và liên hệ Việt Nam

NGUYỄN Thành ĐẠT - 2151100014 - QUẢNG CÁO K41 -
cnxhkh
Chủ nghĩa xã hội khoa học (Học viện Báo chí và Tuyên truyền)
lOMoARcPSD|12184112
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
TIỂU LUẬN
HỌC PHẦN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN,
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA GIA
ĐÌNH VÀ LIÊN HỆ VIỆT NAM
HỌ VÀ TÊN: NGUYỄN THÀNH ĐẠT
MÃ SINH VIÊN: 2151100014
LỚP CNXHKH1002.10: QUẢNG CÁO K41
Hà Nội, tháng 1 năm 2022
lOMoARcPSD|12184112
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...............................................................................................................3
I. LÝ DO NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI............................................................................3
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU........................................................4
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.......................................................4
IV. Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI....................................................5
NỘI DUNG...........................................................................................................6
1. LÝ LUẬN.........................................................................................................6
2. QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC LÊ-NIN VÀ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH 
VỀ VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA GIA ĐÌNH.....................................................................8
3. LIÊN HỆ THỰC TIỄN VỀ VỊ TRÍ VÀ VAI TRÒ CỦA GIA ĐÌNH TRONG XÃ HỘI 
VIỆT NAM HIỆN NAY........................................................................................15
KẾT LUẬN.........................................................................................................21
lOMoARcPSD|12184112
1MỞ ĐẦU
I. Lý do nghiên cứu đề tài
Gia đình là môi trường quen thuộc đối với tất cả mọi người khi bất cứ cá nhân
nào cũng đều có thể trực tiếp tham gia vào quá trình tạo lập, xây dựng một gia
đình. Mỗi một gia đình được coi là một tế bào của xã hội, bao gồm nhiều lĩnh
vực phong phú nhưng cũng rất phức tạp, đầy mâu thuẫn và biến động. Do đó, gia
đình là vấn đề trọng yếu mà toàn nhân loại với mọi dân tộc trong mọi thời đại
đều dành sự quan tâm sâu sắc đến. Đất nước ta đang trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội, thực hiện quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa mà thực
chất là chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt động sản xuất kinh doanh nghiệp
vụ và quản lý kinh tế xã hội. Và cùng với sự phát triển về các mặt khác của xã
hội, các vấn đề mới cũng đã nảy sinh, trong đó vấn đề gia đình với nhiều biến
đổi phức tạp, bên cạnh những biến đổi tích cực thì gia đình Việt Nam ngày nay
đang phải đối mặt với nhiều vấn đề mang tính tiêu cực do chịu sự chi phối lớn từ
nền kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của đất nước. 
Chính vì vậy, việc chọn đề tài nghiên cứu “Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê
nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của gia đình và liên hệ Việt Nam”
không chỉ mang ý nghĩa lý luận mà còn đem lại giá trị thực tiễn cao, là một đề tài
cần thiết nghiên cứu để định hướng giải quyết cho các vấn đề nóng hiện nay của
các gia đình Việt Nam hiện nay. Giải quyết được vấn đề gia đình là một bước
tiến lớn thúc đẩy giải quyết các vấn đề nhức nhối của xã hội, tạo tiền đề không
chỉ cho sự phát triển của xã hội mà cả nền kinh tế và chính trị nước nhà.
liên hệ với thực trạng gia đình ở Việt Nam hiện nay” không chỉ mang ý nghĩa lý
luận mà hơn nữa còn đem lại giá trị thực tiễn cao, là một đề tài cần thiết nghiên
cu để định hướng giải quyết cho các vấn đề nóng hiện nay của gia đình ở Việt
Nam. Giải quyết được vấn đề gia đình là một bước tiến lớn thúc đẩy giải quyết
lOMoARcPSD|12184112
2các vấn đề nhức nhối của xã hội, tạo tiền đề không chỉ cho sự phát triển của xã
hội mà cả nền kinh tế và chính trị nước nhà
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
a. Mục đích nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu với mục đích làm sáng rõ những lý luận chung của chủ nghĩa
xã hội khoa học về vấn đề gia đình, và liên hệ với vị trí và vai trò của gia đình
trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam cùng những vấn đề thực
trạng gia đình ở nước ta hiện nay.
b. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Giải quyết, phân tích phần lý luận chung về gia đình: Làm rõ khái niệm, chức
năng, vai trò của gia đình và cơ sở xây dựng gia đình trong thời kì quá độ lên chủ
nghĩa xã hội 
- Phân tích những quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh
về gia đình
- Phân tích những biến đổi cụ thể về vị trí, vai trò của gia đình trong xã hội Việt
Nam hiện nay, đồng thời xác định nguyên nhân, hệ quả tác động của sự thay đổi
đó
- Liên hệ với thực trạng gia đình ở Việt Nam hiện nay với đa dạng những vấn đề
phức tạp đã thu hút sự quan tâm của toàn xã hội thời gian qua
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Tiểu luận nghiên cứu về quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin và tư tưởng Hồ
Chí Minh về những vai trò và vị trí của gia đình trong thời kì quá độ lên chủ
nghĩa xã hội. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong những vấn đề gia đình mà chủ
nghĩa Mác Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh đề cập, và thực trạng về những vấn
đề gia đình xảy ra ở Việt Nam từ khi đất nước bắt đầu đổi mới kinh tế, chính trị,
bước vào thời kì quá độ đi lên xã hội chủ nghĩa (năm 1986) cho đến hiện nay.
lOMoARcPSD|12184112
3IV. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
- Về mặt lý luận, đề tài nghiên cứu làm rõ, đầy đủ những lý luận chung của chủ
nghĩa Mác Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề gia đình và những cơ sở
lý luận xây dựng gia đình trong thời kì quá độ lên xã hội chủ nghĩa. Về mặt thực
tiễn, đề tài phân tích, nghiên cứu tác động, nguyên nhân sự biến đổi chức năng
gia đình và thực trạng một số vấn đề gia đình ở Việt Nam, từ đó đề xuất giải
pháp phù hợp cho quá trình xây dựng gia đình hiện nay.
lOMoARcPSD|12184112
4NỘI DUNG
1. Lý luận
1.1. Khái niệm gia đình
- Ngay từ thời cổ đại, các nhà triết học đã sớm nhận ra tầm quan trọng của gia
đình đối với xã hội, với con người. Cho đến đầu thế kỉ XIX, quan niệm về gia
đình đã có những bước tiến quan trọng: thứ nhất, gia đình là một tổ chức, một
thiết chế xã hội quan trọng; thứ hai, thiết chế gia đình không chỉ phụ thuộc và sự
phát triển xã hội, chịu sự chi phối của chính quyền, mà còn có sự tác động quan
trọng đối với xã hội Tuy nhiên, những luận điểm ấy vẫn được trình bày luận
giải trên một thế giới quan duy tâm, với các phương pháp tư duy siêu hình.
- Có thể coi C.Mác và Ph.Ăngghen là những người đầu tiên nghiên cứu về gia
đình trên lập trường của chủ nghĩa duy vật lịch sử, đặt nền móng cho lý luận về
gia đình dưới góc độ chủ nghĩa xã hội khoa học. C.Mác và Ph. Ăngghen cho rằng:
“Hằng ngày tái tạo ra đời sống của bản thân mình, con người bắt đầu tạo ra những
người khác, sinh sôi nẩy nở - đó là quan hệ giữa chồng và vợ, cha mẹ và con cái,
đó là gia đình”. Từ đó, ta rút ra định nghĩa “Gia đình là một tế bào của xã hội hay
một thiết chế xã hội đặc thù, được hình thành, tồn tại và phát triển dựa trên cơ sở
các mối quan hệ hôn nhân, huyết thống, chung sống và chăm sóc nuôi dưỡng lẫn
nhau giữa các thành viên”. Hiện tại vẫn chưa có sự thống nhất, thậm chí có sự trái
ngược nhau giữa các định nghĩa về gia đình. Hầu như các quan niệm chỉ mới dừng
lại ở một khái niệm phổ quát nhất về các loại gia đình trong lịch sử, đồng thời
cũng chưa bao gồm các hình thức gia đình mới đang phát sinh trong các xã hội
hiện đại ngày nay như gia đình một người, Trên thực tế, có thể tồn tại các gia
đình mà trong đó có thể thiếu vắng quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc
thậm chí là cả hai quan hệ đó. 
1.2. Vị trí của gia đình trong xã hội
lOMoARcPSD|12184112
5- Gia đình có một vị trí hết sức quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của xã
hội loài người. Đúng như câu nói “Gia đình là tế bào của xã hội”, gia đình là một
trong những yếu tố góp phần hình thành nên xã hội loài người. Hơn nữa, nó còn là
nhân tố tác động tích cực đến sự tồn tại và phát triển của xã hội, nếu không có gia
đình thì sẽ không có xã hội. Như Ph.Ăngghen từng nói: “Theo quan điểm duy vật,
nhân tố quyết định trong lịch sử quy đến cùng là sản xuất và tái sản xuất ra đời
sống trực tiếp nhưng bản thân sự sản xuất đó lại có hai loại, một mặt là sản xuất và
tư liệu sinh hoạt như thực phẩm, áo quần, nhà ở, và những công cụ cần thiết để
sản xuất ra những thứ đó, mặt khác là sự sản xuất ra bản thân con ngừoi, là sự
truyền nòi giống.
- Trong hệ thống cơ cấu xã hội có nhiều bộ phận khác nhau với tư cách là tế bào
xã hội, gia đình là thiết chế cơ sở, là cơ cấu thiết chế xã hội nhỏ nhất. Cơ cấu thiết
chế xã hội nhỏ nhất này lại đa dạng và phong phú. Một mặt vừa tuân thủ những
quy luật và cơ chế chung của xã hội, kế thừa các giá trị văn hoá truyền thống của
mỗi nền văn hoá nhưng mặt khác gia đình còn tuân theo những quy định và tổ
chức của riêng mình. Gia đình còn là cầu nối giữa các thành viên trong gia đình
với xã hội, nhiều thông tin về xã hội như các chủ trương và chính sách của Đảng
và Nhà nước tác động đến con người thông qua gia đình. Mặt khác, gia đình là nơi
cung cấp cho xã hội những con người trở thành những chủ nhân của xã hội.
- Cuối cùng, gia đình còn là tổ ấm thân yêu đem lại hạnh phúc cho con người, là
nơi hình thành nhân cách của con người. Do đó, những tình cảm tốt đẹp của con
người về quê hương, đất nước, đồng bào, đồng chí, đều có cội nguồn từ tình yêu
đối với gia đình.
1.3. Vai trò của gia đình trong xã hội
- Vai trò của gia đình là một trong những nội dung then chốt của việc nghiên cứu
về gia đình. Gia đình là cách thức cơ bản thỏa mãn các nhu cầu sống, sinh hoạt
và phát triển của gia đình trong quan hệ với xã hội. Các nghiên cứu về gia đình
dù xét trên cấp độ vĩ mô, hay xét ở cấp độ vi mô thì gia đình có những vai trò cụ
lOMoARcPSD|12184112
6thể. Gia đình được tạo lập, tồn tại và phát triển chính là do nó có sứ mệnh đảm
đương những vai trò đặc biệt mà xã hội và tự nhiên đã trao cho, không một thiết
chế xã hội nào thay thế được. Quan hệ giữa gia đình và xã hội cũng như quan hệ
giữa các thành viên và các thế hệ trong gia đình thông qua việc thực hiện các
chức năng gia đình.
- Mặt khác, gia đình là một phạm trù lịch sử. Mỗi thời đại lịch sử cũng như mỗi
chế độ xã hội đều sản sinh ra một loại gia đình tương ứng, xây dựng một kiểu gia
đình lý tưởng phù hợp với những vai trò lịch sử của xã hội của đó. ở thời tiền sử
Mác và Ăngghen đã khẳng định: Gia đình "là quan hệ xã hội duy nhất". Khi đó,
gia đình có vai trò vừa là cộng đồng lao động, vừa là cộng đồng sinh hoạt, là
khuôn khổ tồn tại của xã hội, vai trò và chức năng của gia đình cũng đồng thời là
vai trò và chức năng của xã hội (gia đình - xã hội sơ khai), thực hiện chức năng
gia đình cũng là thực hiện chức năng xã hội và ngược lại. Khi xã hội ngày càng
phát triển gắn liền với quá trình phân công lao động xã hội dẫn đến có sự độc lập
tương đối của gia đình đối với xã hội, thậm chí có sự đối lập giữa gia đình và xã
hội tuy trong các xã hội thị tộc, bộ lạc, sự đối lập giữa gia đình và xã hội còn rất
mờ nhạt nhưng đến khi có sự hình thành phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa
thì sự đối lập đó chỉ có thể trở thành phổ biến. Với sự phát triển của phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa, sự biến đổi thì vai trò, chức năng của gia đình như là
kết quả của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Khi bàn về vai
trò của gia đình, ta thấy gia đình thường có năm chức năng chủ yếu đó là: Chức
năng sinh đẻ hay chức năng tái sản xuất ra con người; chức năng kinh tế hay
chức năng sản xuất ra các giá trị vật chất; chức năng tiêu dùng; chức năng nuôi
dưỡng, giáo dục; chức năng thoả mãn nhu cầu tầm – sinh lý.
2. Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí,
vai trò của gia đình
2.1. Một số quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin về vị trí, vai trò của gia
đình
lOMoARcPSD|12184112
7- Nghiên cứu di sản lý luận của C. Mác và Ph. Ăngghen, chúng ta thấy, trong
suốt tiến trình xây dựng quan niệm duy vật về lịch sử, bao giờ các ông cũng dựa
vào những tiền đề hiện thực. Những tiền đề hiện thực này thường được các ông
sử dụng với tư cách những phạm trù xuất phát để nghiên cứu, mổ xẻ các quá
trình xã hội nhằm phát hiện ra các quy luật, các mâu thuẫn, các xu hướng vận
động và phát triển của nó. Những tiền đề hiện thực này được biểu hiện một cách
cụ thể qua các phạm trù, như phạm trù hàng hóa, phạm trù con người, phạm trù
sở hữu,... Ở đây, điều đáng nói là, tất cả các phạm trù này đều có liên quan đến
phạm trù gia đình. Bởi, trong quan niệm của các ông, gia đình là tế bào của xã
hội, tham gia vào mọi quá trình sản xuất, từ sản xuất hàng hóa đến tiêu thụ sản
phẩm; từ việc tái tạo ra con người đến việc đào tạo, bồi dưỡng con người; từ chỗ
tạo ra sự khác biệt về sở hữu đến chỗ giải quyết vấn đề sở hữu. Và, ngược lại,
các quá trình sản xuất, tiêu dùng, cải tiến và sử dụng công cụ lao động, giáo dục
và đào tạo, v.v. đều tác động trở lại gia đình, củng cố hoặc làm biến đổi hình thức
và kết cấu gia đình. Nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề gia đình như vậy,
nên trong các tác phẩm của mình, C. Mác và Ph. Ăngghen đã sử dụng một số
lượng trang sách không ít để viết, để nói về gia đình. Các ông đã xem xét gia
đình với tư cách một xã hội thu nhỏ, xem xét các hình thức lịch sử của gia đình,
xem xét gia đình với sự xuất hiện của sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất; nghiên
cứu mối quan hệ giữa gia đình và nhà nước, nghiên cứu gia đình dưới chế độ tư
bản chủ nghĩa và gia đình dưới chế độ xã hội chủ nghĩa tương lai. Không chỉ thế,
các ông còn nghiên cứu gia đình trong quan hệ tính giao - vấn đề trong hôn nhân,
và gia đình với tư cách yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất trong lịch sử phát
triển xã hội.
- Có thể nói, vấn đề gia đình trong di sản lý luận của C. Mác và
Ph.Ăngghen không chỉ lại dừng ở khái niệm "gia đình" thuần túy, mà còn vượt
qua hình thức gia đình để khám phá nguồn gốc gia đình, tác động của gia đình
lOMoARcPSD|12184112
8tới xã hội và ảnh hưởng của những biến đổi xã hội tới gia đình, đặc biệt là ảnh
hưởng của sự biến đổi kinh tế, của tiến trình công nghiệp hoá.
- Khi nhấn mạnh vai trò của gia đình đối với sự phát triển của lực lượng sản xuất
và quan hệ sản xuất, C. Mác và Ph. Ăngghen còn cho rằng, thực ra, gia đình là
“quan hệ xã hội duy nhất” trong buổi đầu của lịch sử xã hội. Nhờ quan hệ thứ ba
này, với chức năng sinh con đẻ cái, quan hệ gia đình đã sản sinh ra và duy trì các
quan hệ xã hội khác. Và, theo ý nghĩa đó, gia đình là một xã hội thu nhỏ: gia
đình sản sinh ra các cá thể người, gắn kết các cá thể người thành xã hội và khi xã
hội loài người được hình thành thì những hoạt động của nó thường xuyên tác
động tới gia đình làm cho gia đình biến đổi về cả hình thức, cấu trúc cũng như
vai trò của nó đối với xã hội. Chính vì vậy, các ông luôn đòi hỏi nghiên cứu gia
đình, nghiên cứu lịch sử loài người phải gắn liền với lịch sử của công nghiệp và
của sự trao đổi sản phẩm.
- Khi phân tích tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại, C.Mác khẳng định gia
đình là một trong ba mối quan hệ của con người đã được hình thành trong lịch sử
nhân loại: quan hệ thứ nhất là giữa con người với tự nhiên; quan hệ thứ hai là
giữa con người với con người trong quá trình sản xuất; và quan hệ thứ ba là gia
đình. Ba quan hệ này tồn tại đan xen với nhau, hòa quyện vào nhau, cùng tồn tại
bên nhau. Trong tác phẩm “Hệ tư tưởng Đức”, C.Mác đã đưa ra quan niệm về
gia đình: “Hàng ngày tái tạo ra đời sống của bản thân mình con người còn tạo ra
những người khác, sinh sôi nảy nở - đó là quan hệ giữa chồng và vợ, cha mẹ và
con cái, đó là gia đình Sự sản xuất ra đời sống - ra đời sống của bản thân mình
bằng lao động, cũng như ra đời sống của người khác bằng việc sinh con đẻ cái -
biểu hiện ra là một quan hệ song trùng; một mặt là quan hệ tự nhiên, mặt khác là
quan hệ xã hội, quan hệ xã hội với ý nghĩa đó là hoạt động kết hợp của nhiều cá
nhân, không kể là trong những điều kiện nào, theo cách nào và nhằm mục đích
gì”.
lOMoARcPSD|12184112
9- Quan niệm này đã chỉ rõ: thứ nhất, gia đình ra đời cùng với sự ra đời và tồn tại
của xã hội loài người, cùng với quá trình tái tạo ra chính bản thân con người; thứ
hai, gia đình được tạo ra bởi hai quan hệ cơ bản (quan hệ hôn nhân và quan hệ
huyết thống); thứ ba, gia đình có hai nhiệm vụ chính (sản xuất ra của cải vật chất
đáp ứng nhu cầu cho cá nhân, gia đình, đóng góp vào sự phát triển xã hội, đồng
thời tái sản xuất con người để duy trì nòi giống - đảm bảo cho sự trường tồn của
xã hội).
- Dựa trên quan điểm duy vật lịch sử khi nghiên cứu sự phát triển của gia đình ở
các hình thái kinh tế - xã hội khác nhau, C.Mác và Ph.Ăng ghen đã làm sáng tỏ
vai trò quan trọng của gia đình trong mối quan hệ biện chứng với xã hội: “Theo
quan điểm duy vật, nhân tố quyết định trong lịch sử, suy đến cùng, là sản xuất và
tái sản xuất ra đời sống trực tiếp. Nhưng bản thân sự sản xuất đó lại có hai loại.
Một mặt là sản xuất ra tư liệu sinh hoạt: thực phẩm, quần áo, nhà ở và những
công cụ cần thiết để sản xuất ra những thứ đó; mặt khác là sự sản xuất ra bản
thân con người, là sự truyền nòi giống. Những trật tự xã hội, trong đó những con
người của một thời đại lịch sử nhất định và của một nước nhất định đang sống, là
do hai loại sản xuất quyết định: một mặt là do trình độ phát triển của lao động và
mặt khác là do trình độ phát triển của gia đình”.
Nhấn mạnh vai trò to lớn của gia đình đối với sự phát triển của lực lượng sản
xuất và quan hệ sản xuất, C.Mác cho rằng, gia đình chính là “quan hệ xã hội duy
nhất” trong buổi đầu của lịch sử xã hội loài người. Nhờ quan hệ này, với chức
năng sinh con đẻ cái, quan hệ gia đình đã sản sinh ra và duy trì các quan hệ xã
hội khác. Với nghĩa đó, gia đình là một xã hội thu nhỏ: gia đình sản sinh ra các
cá thể người, gắn kết các cá thể người thành xã hội. 
2.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí và vai trò của gia đình
lOMoARcPSD|12184112
10
- Bác Hồ cũng như chúng ta, là con người bình thường, cũng khát vọng yêu
thương, cũng mong muốn có một mái ấm gia đình. Nhưng Người trở nên vĩ đại
bởi vì Người đã vượt lên trên cái bình thường, hy sinh hạnh phúc của chính mình
với mục đích đem lại hạnh phúc bình thường cho mọi người, cho các thế hệ mai
sau. Các đồng chí trong Thường vụ Trung ương Đảng chân tình hỏi Chủ tịch Hồ
Chí Minh vì sao Người không lấy vợ, không lập gia đình? Chủ tịch cười, ôn tồn
nói: Lúc còn trẻ, mải mê đi làm nhiệm vụ, không có điều kiện lập gia đình, bây
giờ già rồi không còn nhu cầu ấy nữa. Cả gia đình Bác đã hy sinh cho nhân dân,
cho đất nước. Gia đình Bác đã hòa vào mỗi gia đình người Việt Nam hôm nay
và mai sau. Mặc dù Bác không lập gia đình, không có vợ, con nhưng mỗi gia
đình Việt Nam như có Bác ở bên, đi theo con đường Người chọn, học tập và làm
theo lời Người dạy. Gia đình của Người, sống mãi cùng gia đình Việt Nam,
trường tồn cùng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Chủ tịch Hồ
Chí Minh còn rất quan tâm đến giáo dục gia đình, theo Người: Nhiều gia đình
cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình
càng tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Những chuẩn mực giá trị tốt đẹp như
lòng yêu nước, yêu quê hương, yêu thương đùm bọc lẫn nhau, thủy chung, hiếu
nghĩa, hiếu học, cần cù sáng tạo trong lao động, bất khuất, kiên cường vượt qua
mọi khó khăn, thử thách được hình thành, phát triển và giữ gìn, vun đắp, phát
huy trong mỗi gia đình Việt Nam. Muốn có một xã hội phát triển lành mạnh thì
trước hết từng gia đình phải phát triển bền vững. Thông qua giáo dục gia đình,
thế hệ trẻ được tiếp thu những tinh hoa văn hóa tốt đẹp, hình thành nhân cách, lối
sống, ứng xử Theo Bác, con người Việt Nam chỉ có thể được trang bị những
phẩm chất tốt đẹp nếu có một môi trường xã hội tốt. Môi trường đó trước hết là
từ mỗi gia đình, mỗi tế bào của xã hội. Các gia đình chịu trách nhiệm trước xã
hội về sản phẩm của gia đình mình, phải có trách nhiệm nuôi dưỡng và giáo dục
con cái, cung cấp cho xã hội những công dân có ích.
lOMoARcPSD|12184112
11
- Cùng với nhà trường, cả gia đình tích cực tham gia thực hiện nhiệm vụ “dạy
người, dạy chữ” để tạo ra đội ngũ lao động chất lượng cao trong tương lai. Bác
nhấn mạnh, gia đình là nơi tiếp thu, gìn giữ và lưu truyền giá trị văn hóa truyền
thống của dân tộc. Thông qua truyện cổ tích, ca dao, tục ngữ, ông bà cha mẹ là
người thầy đầu tiên dạy dỗ, giáo dục con người, tu dưỡng tâm hồn, phát triển tư
duy, từng bước giáo dục hình thành nhân cách cho trẻ em. Thông qua lao động
và các mối quan hệ hàng ngày, gia đình truyền lại nét đẹp của truyền thống gia
đình, dòng tộc và truyền thống văn hóa dân tộc cho con cháu. Từ đó, mọi người
đều hình thành và hun đúc tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, yêu cộng đồng,
nhân ái, ý chí tự lực, tự cường, chiến đấu anh dũng, cần cù, chịu khó,
- Bác Hồ cho rằng, trong giáo dục, nếu thiếu sự giáo dục gia đình hoặc giáo dục
gia đình không phù hợp với yêu cầu của xã hội sẽ hạn chế nhiều kết quả giáo
dục. Vì vậy, nhà trường, gia đình và đoàn thể thanh niên phải liên hệ chặt chẽ
trong việc giáo dục thanh niên. Trong thư ngày 31-10-1955, sau khi căn dặn thầy
giáo, học sinh, cán bộ thanh niên và nhi đồng, Bác viết: “Tôi cũng mong các gia
đình liên lạc chặt chẽ với nhà trường, giúp đỡ nhà trường giáo dục và khuyến
khích các em chăm chỉ học tập, sinh hoạt lành mạnh và hăng hái giúp ích nhân
dân”. Trong gia đình, cha mẹ là người có ảnh hưởng rất lớn đối với con trẻ, vì
vậy, Bác “mong cha mẹ học trò hết sức giúp đỡ nhà trường trong việc giáo dục
con em chúng ta cho có kết quả tốt đẹp”. Nói chuyện tại Hội nghị cán bộ Đảng
ngành giáo dục tháng 6-1957, Bác căn dặn cán bộ đảng ngành này “phải nhất
thiết liên hệ mật thiết với gia đình học trò. Bởi vì giáo dục trong nhà trường, chỉ
là một phần, còn cần có giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc
giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt mấy
nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn
toàn”. Theo Bác, trong giáo dục trẻ cần làm cho trẻ biết yêu Tổ quốc, thương
đồng bào, yêu lao động, biết vệ sinh, giữ kỷ luật, học văn hóa. Đồng thời phải
lOMoARcPSD|12184112
12
giữ toàn vẹn tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của chúng, chớ làm
cho chúng trở nên già cả. Để làm được điều đó, giáo dục gia đình giữ vai trò rất
quan trọng. Bác khuyên mọi người trong gia đình phải quan tâm, giúp đỡ lẫn
nhau để mở rộng hiểu biết, nâng cao trình độ văn hóa, thi đua với nhau vươn lên
thực hiện tốt nghĩa vụ của mỗi người đối với gia đình và đất nước. 
- Giáo dục trong gia đình, theo Người là mỗi người nhắc nhở, dạy bảo nhau, các
cụ phụ lão thi đua, đốc thúc con cháu tham gia mọi công việc, các cháu nhi đồng
thi đua học hành và giúp đỡ người lớn, “vợ chưa biết thì chồng bảo, em chưa biết
thì anh bảo, cha mẹ không biết thì con bảo”. Bác nhắc nhở trong gia đình các bậc
cha mẹ phải gương mẫu trước con em, trẻ em hay bắt chước cho nên các thầy
giáo, cha mẹ đều phải gương mẫu từ lời nói đến việc làm. Trong xã hội có nhiều
tệ nạn, thị phi thì gia đình chính là thành lũy kiên cố bảo vệ và giúp cho con em
mình duy trì được lối sống văn hóa. Cái lý tưởng đầu tiên của con trẻ về chân,
thiện, mỹ được hình thành bởi sự liên lạc giữa con trẻ và bố mẹ. Và chính gia
đình là nơi khai sinh ra những ý tưởng đầu tiên của con trẻ về sự tự chủ, vâng
lời, về sự thật, sự tha thứ, hình thành lối sống văn hoá tốt đẹp 
- Chủ tịch Hồ cho rằng giáo dục gia đình không nên chỉ giới hạn trong từng gia
đình riêng lẻ mà phải mở rộng ra làng xã, toàn xã hội, quan tâm đến con cái của
các gia đình khác trong gia đình. Quốc gia của chúng ta. Theo nghĩa mới, gia
đình khang trang hơn, tốt đẹp hơn. Chẳng hạn, những người cùng làm trong xí
nghiệp, cơ quan, hợp tác xã thì phải đoàn kết, thương yêu nhau như anh em
trong gia đình. Nói rộng hơn, nhân dân cả nước đều là anh em trong một gia
đình. Là một đại gia đình, việc chăm sóc và nuôi dưỡng không chỉ vì sự phát
triển lành mạnh của con cái mà còn vì sự phát triển lành mạnh của tất cả con cái
chúng ta. Chính Bác là người đã nêu gương cho các bậc cha mẹ, người lớn trong
việc chăm sóc con cái, để các con sống vui vẻ với cha mẹ, được hưởng các
quyền dân chủ, trong vui chơi và học tập có nhiều tiến bộ. Bác rất coi trọng việc
giáo dục trẻ em kính trọng các thầy giáo, cô giáo.
lOMoARcPSD|12184112
13
3. Liên hệ thực tiễn về vị trí và vai trò của gia đình trong xã hội Việt Nam
hiện nay
3.1 Thực trạng về vị trí và vai trò của gia đình Việt Nam hiện nay
- Cho đến nay, gia đình Việt Nam vẫn đóng vai trò là tế bào của xã hội, là thiết
chế xã hội bền vững. Đại đa số người Việt Nam vẫn coi gia đình là rường cột của
xã hội, là vấn đề quan trọng của mỗi cá nhân cũng như của xã hội. Biểu hiện cụ
thể ở chỗ, phần lớn con người Việt Nam vẫn coi việc lấy vợ, lấy chồng không chỉ
vì tình yêu, vì lẽ tự nhiên của con người mà còn vì nghĩa vụ, trách nhiệm đối với
gia đình, dòng họ và xã hội. Việc dựng vợ, gả chồng cho con cái được các gia
đình cho là việc tối quan trọng của một đời người. Xây dựng gia đình để duy trì
nòi giống được coi là hạnh phúc, niềm vui, đồng thời là trách nhiệm của mỗi con
người Việt Nam, do đó, ở Việt Nam, ai không muốn xây dựng gia đình được coi
là thiếu trách nhiệm với gia đình, tổ tiên, dòng họ.
- Tỷ lệ ly hôn ở Việt Nam khá thấp do tính cố kết và bền chặt của gia đình Việt
Nam là khá cao. Phần lớn điều này được lí giải bởi gia đình Việt Nam chịu ảnh
hưởng sâu sắc của gia đình truyền thống, coi trọng sự bền vững gia đình.
- Quy mô gia đình ở Việt Nam đang có xu hướng nhỏ dần. Ở thời xưa, khi mà
gia đình tam, tứ đại đồng đường chiếm phần ưu thế thì giờ đây, gia đình hai thế
hệ lại chiếm một ưu thế nhất định. Từ đây, phần lớn các gia đình sẽ có nhiều điều
kiện để quan tâm, chăm sóc lẫn nhau, nhất là quan tâm chăm sóc cho con cái về
vật chất và tinh thần, sức khoẻ, Những thành viên trong gia đình có nhiều cơ
hội để tham gia vào các hoạt động khác hơn.
- Tuổi kết hôn trung bình của người Việt hiện đã có xu hướng tăng lên, đặc biệt
là ở khu vực thành thị. Trước đây, độ tuổi kết hôn trung bình của người Việt chỉ
là 18 thì giờ đây, nó đã tăng lên 21 tuổi. Việc này ảnh hưởng rất lớn đến việc
giảm tỷ lệ sinh con, ảnh hưởng tích cực đến người phụ nữ.
- Sự bình đẳng, dân chủ trong các gia đình ngày càng gia tăng, vị trí của người
phụ nữ được cải thiện rõ rệt. Chế độ phụ quyền trong đại đa số gia đình Việt
lOMoARcPSD|12184112
14
Nam không còn đâm nét như trước đây. Tệ nạn gia trưởng, quyền quyết định
tuyệt đối của nam giới đã bị hạn chế, những tư tưởng như “cha mẹ đặt đâu con
ngồi đấy”, “môn đăng hộ đối” đang dần được xoá bỏ. Đặc biệt, luật pháp Việt
Nam đã quy định nhiều quy phạm tiến bộ trong việc hôn nhân đã góp phần củng
cố địa vị của người phụ nữ trong gia đình.
3.2. Những tác động của kinh tế thị trường, mở cửa, giao lưu và hội nhập
đến gia đình Việt Nam hiện nay
- Từ khi thực hiện cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng
xã hội chủ nghĩa, nước ta có rất nhiều đổi thay theo cả hai chiều hướng đó là tích
cực và tiêu cực, cả hai chiều hướng đều ảnh hưởng trực tiếp tới việc xây dựng
gia đình.
- Nền kinh tế phát triển nhanh, thu nhập và đời sống vật chất của đại đa số các
gia đình đã được cải thiện đáng kể. Nhiều gia đình đã vươn lên làm ăn kinh tế và
trở nên giàu có, thậm chí trở thành tỷ phú. Chính điều này đã đóng góp rất lớn
vào nền kinh tế nước nhà, giúp cho đất nước ngày càng phát triển
- Sự năng động, dám nghĩ dám làm của các các nhân tạo điều kiện cho họ mở
rộng tầm nhìn, tiếp thu những giá trị mới, tiến bộ, phù hợp đề phát triển, như: tự
do, dân chủ, bình đẳng, Đây chính là tiền đề để chức năng giáo dục của gia
đình phát huy thể mạnh của mình bởi, khi những người có suy nghĩ cấp tiến
truyền lại cho con cháu, gia đình của mình thì sẽ tạo tiền đề để đất nước phát
triển một cách văn mình hơn.
- Có thể nói, cơ chế thị trường, sự giao lưu, hội nhập đã tạo nhiều cơ hội cho các
gia đình được chăm sóc về vật chất, sức khoẻ, được giao lưu để nâng cao hiểu
biết. Đây cũng chính là điều kiện để nâng cao chất lượng dân số, sức khẻo sinh
sản và góp phần phát triển nguồn lực con người của nước ta
- Bên cạnh những yếu tố tích cực, vẫn còn đó tồn tại những yếu tố tiêu cực trong
việc giao lưu, hội nhập. Một số gia đình hiện nay quá đề cao chức năng kinh tế
của gia đình, từ đó, họ xem nhẹ các chức năng khác, nhất là chức năng giáo dục,
lOMoARcPSD|12184112
15
chức năng cần bằng tâm sinh lý, tình cảm, do đó, trẻ em ít được quan tâm,
giáo dục đầy đủ. Có gia đình phó mặc con cái cho nhà trường hoặc người giúp
việc, cho xã hội, trong khi đó, môi trường xã hội hiện nay hết sức phức tạp. Sự
thiếu hụt trong quan tâm, giáo dục của cha mẹ đối với trẻ em ở một số gia đình
đã đẩy các em tới gần hơn với các tệ nạn xã hội. Không những vậy, một số giá trị
của gia đình truyền thống bị đảo lộn, một số người coi trọng kinh tế, coi trọng và
đề cao quyền lực vật chất, xem nhẹ, thâm chí bất cháp các quan hệ tình cảm
khác. 
- Mâu thuẫn giữa thế hệ già và thế hệ trẻ cũng càng ngày bị đẩy lên cao trào khi
lối sống thực dụng xuất hiện và có xu hướng gia tăng. Mặt khác, các thành viên
trong gia đình ít được quan tâm, chăm sóc, do đó, độ cố kết trong gia đình lỏng
lẻo.
3.3. Phương hướng xây dựng gia đình Việt Nam hiện nay
- Chủ nghĩa Mác-Lênin chỉ ra rằng, gia đình chỉ là một trong nhữung hình thức
đặc thù của sản xuất, phục tùng quy luật của sản xuất. Nghĩa là gia đình bao giờ
cũng mang dấu ấn tư tưởng chính trị của giai cấp thống trị. Không những thế, khi
mà điều kiện kinh tế, chín htrij, xã hội chuyển sang giai đoạn mới thì gia đình
cũng buộc phải phát triển thích ứng. Do đó, khi gia đình Việt Nam đang ở trong
quá trình chuyển đổi từ truyền thống sang hiện đại thì những chuẩn mực, thang
giá trị về văn hoá gia đình cũng phải có sự chuyển đổi tương ứng. Tuy nhiên, xây
dựng gia đình Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội xuất phát từ
điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội, văn hoá của Việt Nam trong thời điểm này;
đồng thời phải trên cở sở quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênnin
- Nhằm đẩy mạnh công tác xây dựng gia đình trong tình hình mới, xây dựng gia
đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh theo Nghị quyết Đại hội XIII của
Đảng, Ban Bí thư yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ
quốc và các đoàn thể thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:
lOMoARcPSD|12184112
16
Thứ nhất, tiếp tục nghiên cứu, quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước về công tác xây dựng gia đình; nhận thức đúng về
vai trò, tầm quan trọng của gia đình và công tác xây dựng gia đình trong tình
hình mới. Xác định gia đình là một trong những nhân tố quan trọng quyết định
sự phát triển bền vững đất nước. Gia đình là đối tượng tác động, thực hiện và thụ
hưởng chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ,
hạnh phúc, văn minh là một trong những nội dung quan trọng, yêu cầu xuyên
suốt của sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước.
Các cấp ủy, tổ chức đảng phải thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng
gia đình; phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu các cấp về công tác xây
dựng gia đình. Cán bộ, đảng viên phải nêu gương và vận động nhân dân tích cực
tham gia xây dựng gia đình hạnh phúc. Tiếp tục xây dựng và nhân rộng các mô
hình gia đình văn hoá tiêu biểu, nền nếp, ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu
hiếu thảo, vợ chồng hoà thuận, anh chị em đoàn kết, thương yêu nhau. Đề cao
vai trò của gia đình trong nuôi dưỡng, định hướng giá trị, giáo dục thế hệ trẻ.
Kiên quyết đấu tranh chống lối sống thực dụng, tệ nạn xã hội, bạo lực gia đình,
xóa bỏ các hủ tục, tập quán lạc hậu trong hôn nhân và gia đình. Khắc phục bệnh
thành tích, hình thức trong công tác xây dựng gia đình.
Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về gia đình theo
hướng lấy hoạt động của gia đình làm trọng tâm, bảo đảm sự gắn kết xã hội và
vai trò của gia đình. Các chính sách về gia đình phải hướng đến mục tiêu xây
dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh, chú trọng đến đối tượng trẻ
em và người bệnh tật, cao tuổi. Xây dựng danh mục dịch vụ công thuộc lĩnh vực
gia đình. Phát triển hệ thống cung cấp dịch vụ xã hội cơ bản đối với gia đình, hỗ
trợ gia đình phát triển bền vững, hạnh phúc và thực hiện bình đẳng giới. Huy
động các cá nhân, tổ chức xã hội, cộng đồng tham gia cung cấp dịch vụ gia đình
và chăm lo giúp đỡ, hỗ trợ các gia đình nghèo, khó khăn; bảo đảm gia đình được
lOMoARcPSD|12184112
17
tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản công bằng, bình đẳng, thuận lợi. Gắn việc thực
hiện công tác xây dựng gia đình với Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội
vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Chương trình mục tiêu quốc gia
giảm nghèo bền vững; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Thứ ba, nâng cao năng lực quản lý nhà nước về công tác xây dựng gia đình. Xây
dựng, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới. Xây dựng Chiến
lược phát triển gia đình Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030, định hướng đến năm
2045; chương trình giáo dục quốc gia về gia đình; chương trình giáo dục đạo
đức, lối sống trong gia đình và các chương trình, dự án hỗ trợ xây dựng gia đình
hạnh phúc. Xây dựng dữ liệu số quốc gia về gia đình làm cơ sở cho việc hoạch
định chính sách, chương trình kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Nâng cao chất
lượng hoạt động hỗ trợ gia đình tiếp cận các nguồn lực xã hội. Ưu tiên đầu tư
cho nghiên cứu khoa học về gia đình; hoạch định, tổ chức thực hiện và đánh giá
chính sách về gia đình; sáng tác các tác phẩm văn học - nghệ thuật về chủ đề gia
đình.
Đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về gia đình bảo đảm tinh
gọn, hiệu quả, thống nhất, gắn kết với các lĩnh vực dân số, bình đẳng giới và trẻ
em. Tập trung đào tạo, bồi dưỡng nhân lực làm công tác gia đình theo hướng tích
hợp đa ngành, phân định rõ đào tạo chuyên môn và cán bộ quản lý công tác gia
đình.
Thứ tư, đẩy mạnh, đổi mới công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục chính sách,
pháp luật về hôn nhân và gia đình; các chuẩn mực, giá trị văn hóa gia đình; kiến
thức, kỹ năng xây dựng gia đình; các rủi ro đối với gia đình, giúp người dân chủ
động phòng ngừa các ảnh hưởng tiêu cực đến gia đình. Tăng cường giáo dục đạo
đức, lối sống trong gia đình. Phát huy vai trò của gia đình, cộng đồng, xã hội
trong việc xây dựng môi trường văn hóa, con người Việt Nam giàu lòng nhân ái,
lOMoARcPSD|12184112
18
khoan dung, chân thành, tín nghĩa, trọng đạo lý, cần cù, chăm chỉ, tiết kiệm, sáng
tạo, khát vọng, hiện đại. Nâng cao hiệu quả, tính thiết thực trong xây dựng gia
đình văn hoá, gắn với phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn
hóa" và cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn
minh".
lOMoARcPSD|12184112
19
KẾT LUẬN
Vấn đề xây dựng gia đình xã hội chủ nghĩa - gia đình văn hóa ở nước ta chính là 
nền tảng vững chắc đảm bảo cho sự ổn định và phát triển kinh tế - xã hội của đất 
nước. Đây là công việc mang tính toàn diện, đồng bộ, lâu dài nhưng lại rất cấp 
bách. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác xây dựng gia đình văn hóa ở 
nước ta hiện nay cần có những giải pháp thiết thực, hiệu quả. Trước hết cần nâng
cao trách nhiệm quản lý, điều hành công tác gia đình. Tăng cường tuyên truyền, 
giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, tổ chức đoàn thể, các gia 
đình, cá nhân và cộng đồng về vai trò của công tác xây dựng gia đình văn hóa, 
hướng tới mục tiêu gia đình bình đẳng, ấm no, hạnh phúc và tiến bộ. Phát triển 
kinh tế hộ gia đình nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, 
tạo cơ sở cho việc thực hiện tốt công tác xây dựng gia đình văn hóa. Đầu tư xây 
dựng các thiết chế văn hóa cơ sở, làm cho gia đình trở thành cầu nối, gắn kết các 
cộng đồng dân tộc xích lại gần nhau vì mục tiêu chung là bảo tồn, gìn giữ và 
phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc; xây dựng con người mới - con người 
xã hội chủ nghĩa.
lOMoARcPSD|12184112
20
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và đào tạo, Giáo trình chủ nghĩa xã hội khoa học, NXB. Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2018
2. Nguyễn Thị Tuyết (Tiến sĩ, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh),
“Những giá trị lý luận và thực tiễn từ quan điểm của C.Mác về hôn nhân và gia
đình”, Tạp chí Mặt trận, 2018
3. Ths. Phạm Thị Bình (ĐH Vinh), “Quan niệm của C. Mác và Ph. Ăngghen về 
gia đình trong mối quan hệ với sự phát triển kinh tế - xã hội”, 2018
4. Ths. Võ Thị Thuý Liễu, “Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về gia đình”
5. Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011
6. Báo Chính phủ, “Xây dựng gia đình hạnh phúc, tạo nền tảng để xây dựng xã 
hội hạnh phúc là vấn đề hết sức hệ trọng”, 2021
lOMoARcPSD|12184112