Tiểu luận Vấn đề đạo đức kinh doanh trong cạnh tranh

B CÔNG TH NGỘ ƯƠ
Đ I H C CÔNG NGHI P TH C PH M TP HCMẠ Ọ Ệ Ự Ẩ
KHOA QU N TR KINH DOANH VÀ DU L CHẢ Ị Ị
Đ TÀI:Ề “V N Đ Đ O Đ C KINH DOANH TRONG C NH TRANH”Ấ Ề Ạ Ứ Ạ
GVHD: Ph m Hùngạ
Nhóm Th c Hi nự ệ
 “C Ba Lá”ỏ
L p 01DHQT3ớ
 Thành Ph H Chí Minh 2011ố ồ
TI U LU NỂ Ậ 
NHÓM
B NG DANH SÁCH NHÓMẢ
“C BA LÁ”Ỏ
STT H và Tênọ Mã S Sinh Viênố
1 Võ Th Thùy Dungị 2013100630
2 Lê Th H nhị ạ 2013100445
3 Nguy n Th H uệ ị ậ 2013100427
4 Lê Minh Hoàng 2013100610
5 Nguy n Minh Huễ ệ 2013100202
6 Nguy n Th Huễ ị ệ 2013100647
7 Phan M nh Luânạ 2013100363
8 Ph m Qu c Nh tạ ố ự 2013100258
9 Bùi Xuân Phong 2013100264
10 Ph m Th Quyênạ ị 2013100429
11 Nguy n Th Thùy Trangễ ị 2013100359
12 Đào Qu c Phan Uyênố 2013100490
L I M Đ UỜ Ở Ầ
Toàn c u hoá và h i nh p kinh t qu c t hi n nay đang tr thành m t xu thầ ộ ậ ế ố ế ệ ở ộ ế 
khách quan và t t y u c a t t c các n c trên th gi i, không k các n c đang phátấ ế ủ ấ ả ướ ế ớ ể ướ 
tri n hay phát tri n, các n c giàu hay nghèo. Trong xu th đó qu c gia nào có chi nể ể ướ ế ố ế 
l c, chính sách, bi n pháp và công c qu n lí h p lí s mang l i l i ích, s phát tri nượ ệ ụ ả ợ ẽ ạ ợ ự ể 
v kinh t cho qu c gia đó, ng c l i s mang l i k t qu x u. Và cũng đ ng th i sề ế ố ượ ạ ẽ ạ ế ả ấ ồ ờ ự 
toàn c u hóa và h i nh p s mang l i nh ng c h i và thách th c cho doanh nghi pầ ộ ậ ẽ ạ ữ ơ ộ ứ ệ 
trong n c, s c nh tranh s di n ra quy t li t h n gi a các doanh nghi p trong n cướ ự ạ ẽ ễ ế ệ ơ ữ ệ ướ 
và gi a trong n c và các công ty n c ngoài. Vi c c nh tranh s làm cho n n kinh tữ ướ ướ ệ ạ ẽ ề ế 
qu c gia phát tri n đ ng th i mang đ n l i ích t t nh t cho ng i tiêu dùng, nh ng bênố ể ồ ờ ế ợ ố ấ ườ ư 
c nh đó v n còn t n t i nh ng m t x u c a c nh tranh làm h i đ n n n kinh t qu cạ ầ ồ ạ ữ ặ ấ ủ ạ ạ ế ề ế ố 
gia, đ n môi tr ng, s c kh o c a ng i tiêu dùng và đ c bi t làm suy thoái đi đ o đ cế ườ ứ ẻ ủ ườ ặ ệ ạ ứ 
kinh doanh c a các doanh nghi p khi ch bi t ngh t i l i nhu n.ủ ệ ỉ ế ỉ ớ ợ ậ
Hi n nay, th tr ng Vi t Nam đ c x p vào m t trong nh ng th tr ng ti mệ ị ườ ệ ượ ế ộ ữ ị ườ ề 
năng c a th gi i, đi u này đ c th hi n qua vi c các doanh nghi p, công ty n củ ế ớ ề ượ ể ệ ệ ệ ướ 
ngoài đang đ xô vào th tr ng Vi t Nam ngày cang nhi u, và xem vi c chinh ph cổ ị ườ ệ ề ệ ụ 
ng i tiêu dùng Vi t Nam là m t chi n l t kinh doanh có quy mô hàng đ u c a côngườ ệ ộ ế ượ ầ ủ 
ty mình. Đi u này đ ng nghĩa v i vi c th tr ng Vi t Nam s tr thành m t chi nề ồ ớ ệ ị ườ ệ ẽ ở ộ ế 
tr ng quy t li t cho các doanh nghi p trong và ngoài n c, các doanh nghi p s c nhườ ế ệ ệ ướ ệ ẽ ạ 
tranh v i nhau đ có th t n t i trên th tr ng. Vi c c nh tranh mang l i k t qu haiớ ể ể ồ ạ ị ườ ệ ạ ạ ế ả 
m t cho n n kinh t , môi tr ng và ng i tiêu dùng. Nhi u doanh nghi p hi n nay vìặ ề ế ườ ườ ề ệ ệ 
l i nhu n c a doanh nghi p đã b t ch p t t c , h y ho i môi tr ng thiên nhiên, xemợ ậ ủ ệ ấ ấ ấ ả ủ ạ ườ 
th ng s c kh o c a ng i tiêu dùng làm x u đi hình nh c a nh ng nhà kinh doanh,ườ ứ ẻ ủ ườ ấ ả ủ ữ 
và các doanh nghi p Vi t Nam. C nh tranh có m t x u nh th nh ng bên c nh đó nóệ ệ ạ ặ ấ ư ế ư ạ 
l i thúc đ y đ c n n kinh t phát tri n và đ ng th i thúc đ y s c i ti n c a cácạ ẩ ượ ề ế ể ồ ờ ẩ ự ả ế ủ 
doanh nghi p t đó m ng l i l i ích cho ng i tiêu dùng. Vì th không th lo i b c nhệ ừ ạ ạ ợ ườ ế ể ạ ỏ ạ 
tranh ra kh i th tr ng, và không th ph nh n vai trò quan tr ng c a nó ch vì m t sỏ ị ườ ể ủ ậ ọ ủ ỉ ộ ố 
ít nh ng doanh nghi p làm x u đi vai trò và ý nghĩa c a c nh tranh.ữ ệ ấ ủ ạ
 Chính vì vi c c nh tranh trong kinh doanh là m t vi c quan tr ng và có ý nghĩaệ ạ ộ ệ ọ 
đ i v i s phát tri n c a kinh n n kinh t cũng nh l i ích c a ng i tiêu dùng vàố ớ ự ể ủ ề ế ư ợ ủ ườ 
doanh nghi p, nên vi c c n có đ o đ c trong kinh doanh c nh tranh là m t v n đ nóngệ ệ ầ ạ ứ ạ ộ ấ ề 
b ng, c p bách và c n thi t đ i v i t t c các doanh nghi p trên th gi i trong đó có cỏ ấ ầ ế ố ớ ấ ả ệ ế ớ ả 
các doanh nghi p n c ta. Vì v y đ tài này có m t ý nghĩa th c ti n vô cùng quanệ ướ ậ ề ộ ự ễ 
tr ng đ i v i s phát tri n kinh t , s c kh o, l i ích c a ng i tiêu dùng và đ c bi t làọ ố ớ ự ể ế ứ ẻ ợ ủ ườ ặ ệ 
môi tr ng thiên nhiên, t đó s giúp các doanh nghi p có nh ng ph ng án cũng nhườ ừ ẽ ệ ữ ươ ư 
chi n l t kinh doanh trong vi c c nh tranh lành m nh và xây d ng hình nh c a cácế ượ ệ ạ ạ ự ả ủ 
doanh nghi p trên th tr ng Vi t Nam và th gi i. Vì v y chúng tôi đã quy t đ nh ch nệ ị ườ ệ ế ớ ậ ế ị ọ 
đ tài ề "V n Đ Đ o Đ c Trong Kinh Doanh C nh Tranhấ ề ạ ứ ạ " làm đ tài ti u lu nề ể ậ 
nghiên c u c a nhóm. Bài ti u lu n c a nhóm m c dù đã r t c g ng nh ng cũngứ ủ ể ậ ủ ặ ấ ố ắ ư 
không tránh đ c nh ng thi u sót, vì v y r t hy v ng nh n đ c ý ki n đóng g p c aượ ữ ế ậ ấ ọ ậ ượ ế ớ ủ 
th y và các b n đ bài ti u lu n c a chúng em đ c hoàn thi n h n. Chúng em xin chânầ ạ ể ể ậ ủ ượ ệ ơ 
thành c m n!ả ơ
Trang 1
Ch ng I. C S Lý Lu nươ ơ ở ậ
1.1 – Khái ni m Đ o Đ c Kinh Doanh.ệ ạ ứ
1.1.1 Khái ni m đ o đ cệ ạ ứ
Nghiên c u v đ o đ c là m t truy n th ng lâu đ i trong xã h i loài ng i,ứ ề ạ ứ ộ ề ố ờ ộ ườ 
b t ngu n t nh ng ni m tin v tôn giáo, văn hóa và t t ng tri t h c. Đ o đ c liênắ ồ ừ ữ ề ề ư ưở ế ọ ạ ứ 
quan t i nh ng cam k t v luân lý, trách nhi m và công b ng xã h i. Đ o đ c trongớ ữ ế ề ệ ằ ộ ạ ứ 
ti ng Anh là ethics, t này b t ngu n t ti ng Hy L p ế ừ ắ ồ ừ ế ạ ethiko và ethos, nghĩa là phong 
t c ụ ho c ặ t p quán. ậ Nh Aristoteles đã nói, khái ni m trên bao g m ý t ng c v tínhư ệ ồ ưở ả ề 
ch t và cách áp d ng. ấ ụ
V y đ o đ c là toàn b nh ng quan ni m v thi n và ác, l ng tâm danhậ ạ ứ ộ ữ ệ ề ệ ươ 
d , trách nhi m,v lòng t tr ng, v công b ng h nh phúc và v nh ng quy t c đánhự ệ ề ự ọ ề ằ ạ ề ữ ắ 
giá, đi u ch nh hành vi ng x gi a ng i v i ng i, gi a cá nhân và xã h i.Vìề ỉ ứ ữ ữ ườ ớ ườ ữ ộ v y,ậ 
đ o đ c ph n ánh tính cách c a cá nhân và trong th i đ i ngày nay thì có th nói lên cạ ứ ả ủ ờ ạ ể ả 
tính ch t c a m t doanh nghi p, vì doanh nghi p chính là t p h p c a các cá nhân.ấ ủ ộ ệ ệ ậ ợ ủ 
1.1.2 Khái ni m v kinh doanhệ ề
Hi n nay có nhi u quan đi m khác nhau v khái ni m v kinh doanh hayệ ề ể ề ệ ề 
ho t đ ng kinh doanh. Nh ng d i góc đ pháp lý thì kinh doanh đ c hi u là: " Vi cạ ộ ư ướ ộ ượ ể ệ 
th c hi n liên t c m t, m t s ho c t t c các công đo n c a quá trình đ u t , t s nự ệ ụ ộ ộ ố ặ ấ ả ạ ủ ầ ư ừ ả 
xu t đ n tiêu th s n ph m ho c cung ng d ch v trên th tr ng nh m m c đích sinhấ ế ụ ả ẩ ặ ứ ị ụ ị ườ ằ ụ 
l i" (Theo kho n 2 Đi u 4 Lu t Doanh nghi p 2005). Ho t đông kinh doanh trong m tợ ả ề ậ ệ ạ ộ 
s tr ng h p đ c hi u nh ho t đ ng th ng m i, kho n 1 Đi u 3 Lu t Th ngố ườ ợ ượ ể ư ạ ộ ươ ạ ả ề ậ ươ 
Trang 2
m i 2005 gi i thích: Ho t đ ng th ng m i là ho t đ ng nh m m c đích sinh l i, baoạ ả ạ ộ ươ ạ ạ ộ ằ ụ ợ 
g m mua bán hàng hoá, cung ng d ch v , đ u t , xúc ti n th ng m i và các ho tồ ứ ị ụ ầ ư ế ươ ạ ạ 
đ ng nh m m c đích sinh l i khác.ộ ằ ụ ợ
1.1.3 Khái ni m đ o đ c kinh doanhệ ạ ứ
Đ o đ c kinh doanh là m t khái ni m không cũ mà cũng không m i. V i tạ ứ ộ ệ ớ ớ ư 
cách là m t khía c nh luân lý trong ho t đ ng th ng m i, đ o đ c kinh doanh đã lâuộ ạ ạ ộ ươ ạ ạ ứ 
đ i nh chínhờ ư th ng m i v y. Trong b lu t Hammurabi t kho ng 1700 TCN, đã cóươ ạ ậ ộ ậ ừ ả 
quy đ nh v giá c , thu quan, cách th c ho t đ ng th ng m i và c hình ph t hà kh cị ề ả ế ứ ạ ộ ươ ạ ả ạ ắ 
cho nh ng k không tuân th . Đó có th đ c coi là b ng ch ng cho s n l c đ u tiênữ ẻ ủ ể ượ ằ ứ ự ỗ ự ầ 
c a xã h i loài ng i đ phân đ nh ranh gi i đ o đ c cho các ho t đ ng kinh doanh.ủ ộ ườ ể ị ớ ạ ứ ạ ộ 
Trong tác ph m “Politics” (ra đ i vào kho ng năm 300 TCN), Aristoteles đã ch ra rõ ràngẩ ờ ả ỉ 
nh ng m i liên h th ng m i khi bàn v qu n lý gia đình. Giáo lý c a c đ o Do Tháiữ ố ệ ươ ạ ề ả ủ ả ạ 
và Thiên Chúa giáo, ví d nh trong Talmud (năm 200 sau Công nguyên) và M i đi uụ ư ườ ề 
răn (Exodus 20:2 - 17; Deuteronomy 5:6 - 21), đ u đã đ a ra nh ng quy t c đ o đ cề ư ữ ắ ạ ứ 
đ c áp d ng trong ho t đ ng th ng m i.ượ ụ ạ ộ ươ ạ
Tuy nhiên, v i t cách là m t khái ni m mang tính hàn lâm, đ o đ c kinhớ ư ộ ệ ạ ứ 
doanh cũng m i ch t n t i đ c kho ng b n ch c năm tr l i đây. Nhà nghiên c u đ oớ ỉ ồ ạ ượ ả ố ụ ở ạ ứ ạ 
đ c kinh doanh n i ti ng Norman Bowie là ng i đ u tiên đã đ a ra khái ni m nàyứ ổ ế ườ ầ ư ệ 
trong m t H i ngh Khoa h c vào năm 19741. K t đó, đ o đ c kinh doanh đã trộ ộ ị ọ ể ừ ạ ứ ở 
thành m t ch đ ph bi n trong các cu c tranh lu n c a các lãnh đ o trong gi i kinhộ ủ ề ổ ế ộ ậ ủ ạ ớ 
doanh, ng i lao đ ng, các c đông, ng i tiêu dùng cũng nh các giáo s đ i h c ườ ộ ổ ườ ư ư ạ ọ ở 
M , và t đó lan ra toàn th gi i. Tuy nhiên, không ph i t t c nh ng nhà nghiên c u,ỹ ừ ế ớ ả ấ ả ữ ứ 
các tác gi và di n gi đ u có chung quan đi m v đ o đ c kinh doanh. Tr c h t,ả ễ ả ề ể ề ạ ứ ướ ế 
gi a kinh doanh và đ o đ c luôn có s mâu thu n. M t m t, xã h i luôn mong mu nữ ạ ứ ự ẫ ộ ặ ộ ố 
các công ty t o ra nhi u vi c làm l ng cao, nh ng m t khác, nh ng công ty này l iạ ề ệ ươ ư ặ ữ ạ 
mong mu n gi m b t chi phí và nâng cao năng su t lao đ ng. Ng i tiêu dùng luônố ả ớ ấ ộ ườ 
mong mu n mua hàng v i giá th p nh t còn các c s th ng m i l i mu n có lãi su tố ớ ấ ấ ơ ở ươ ạ ạ ố ấ 
cao nh t. Xã h i mong mu n gi m ô nhi m môi tr ng, còn các công ty l i mu n gi mấ ộ ố ả ễ ườ ạ ố ả 
t i đa chi phí phát sinh khi tuân th các quy đ nh v b o v môi tr ng trong ho t đ ngố ủ ị ề ả ệ ườ ạ ộ 
s n xu t c a h . Chính t đó đã n y sinh xung đ t không th tránh kh i trong quanả ấ ủ ọ ừ ả ộ ể ỏ 
ni m v đ o đ c kinh doanh, do khác bi t v l i ích c a công ty v i l i ích c a ng iệ ề ạ ứ ệ ề ợ ủ ớ ợ ủ ườ 
lao đ ng, ng i tiêu dùng và toàn th xã h i. Vì t t c nh ng đi u đ i l p nói trên là t tộ ườ ể ộ ấ ả ữ ề ố ậ ấ 
y u nên các nhà qu n lý bu c ph i làm sao đ cân b ng l i ích c a công ty v i l i íchế ả ộ ả ể ằ ợ ủ ớ ợ 
c a các c đông (shareholders) và nh ng ng i có quy n l i liên quan (stakeholders),ủ ổ ữ ườ ề ợ 
bao g m nhân viên, khách hàng và toàn th c ng đ ng.ồ ể ộ ồ
 Cho đ n nay, các nhà nghiên c u đã đ a ra r t nhi u khái ni m v đ o đ cế ứ ư ấ ề ệ ề ạ ứ 
kinh doanh, trong đó khái ni m sau có th đ c coi là đ n gi n nh t: ệ ể ượ ơ ả ấ Đ o đ c kinhạ ứ 
doanh là nh ng nguyên t c đ c ch p nh n đ phân đ nh đúng sai, nh m đi uữ ắ ượ ấ ậ ể ị ằ ề 
Trang 3
ch nh hành vi c a cácỉ ủ nhà kinh doanh. Đ nh nghĩa này khá chung chung, vì th cũng bị ế ỏ 
qua nhi u nhân t quan tr ng, ví d nh : nh ng lo i hành vi nào nh ng nguyên t c đ oề ố ọ ụ ư ữ ạ ữ ắ ạ 
đ c có th đi u ch nh; Hay nh ng ai có th đ c coi là “nhà kinh doanh” và hành vi c aứ ể ề ỉ ữ ể ượ ủ 
h c n đ c đi u ch nh nh th nào?ọ ầ ượ ề ỉ ư ế
Ý th c đ c s ph c t p c a v n đ , giáo s Phillip V. Lewis t tr ng Đ iứ ượ ự ứ ạ ủ ấ ề ư ừ ườ ạ 
h c Abilene Christian, Hoa Kỳ đã ti n hành đi u tra và thu th p đ c 185 đ nh nghĩaọ ế ề ậ ượ ị 
đ c đ a ra trong các sách giáo khoa và các bài nghiên c u t năm 1961 đ n 1981 đượ ư ứ ừ ế ể 
tìm ra “đ o đ c kinh doanh” đ c đ nh nghĩa ra sao trong các tài li u nghiên c uvà trongạ ứ ượ ị ệ ứ 
ý th c c a các nhà kinh doanh. Sau khi tìm ra nh ng đi m chung c a các khái ni m trên,ứ ủ ữ ể ủ ệ 
ông t ng h p l i và đ a ra khái ni m v đ o d c kinh doanh nh sau:ổ ợ ạ ư ệ ề ạ ứ ư
“ Đ o đ c kinh doanh là t t c nh ng quy t c, tiêu chu n, chu n m cạ ứ ấ ả ữ ắ ẩ ẩ ự 
đ o đ c ho c lu t l đ cung c p ch d n v hành vi ng x chu n m c và sạ ứ ặ ậ ệ ể ấ ỉ ẫ ề ứ ử ẩ ự ự 
trung th c (c a m t t ch c) trong nh ng tr ng h p nh t đ nh”ự ủ ộ ổ ứ ữ ườ ợ ấ ị .
1.2 – Các nguyên t c và chu n m c c a Đ o Đ c Kinh Doanhắ ẩ ự ủ ạ ứ
Ho t đ ng kinh doanh luôn g n li n v i l i ích kinh t , nên đ o đ c kinhạ ộ ắ ề ớ ợ ế ạ ứ 
doanh cũng có nh ng đ c tr ng riêng c a nó. Ch ng h n, tính th c d ng, coi tr ng hi uữ ặ ư ủ ẳ ạ ự ụ ọ ệ 
qu kinh t luôn là yêu c u hàng đ u đ t ra đ i v i gi i kinh doanh, thì đ i v i ng iả ế ầ ầ ặ ố ớ ớ ố ớ ườ 
khác đôi khi l i là nh ng bi u hi n không t t. Khi đánh giá đ o đ c kinh doanh, ng iạ ữ ể ệ ố ạ ứ ườ 
ta th ng d a vào các nguyên t c và chu n m c v : ườ ự ắ ẩ ự ề
 1.2.1 - Tính trung th c: ự
Không dùng các th đo n gian d i, x o trá đ ki m l i. Gi l i h a, gi chủ ạ ố ả ể ế ờ ữ ờ ứ ữ ữ 
tín trong kinh doanh, nh t quán trong nói và làm. Trung th c trong ch p hành lu t phápấ ự ấ ậ 
c a nhà n c, không làm ăn phi pháp nh tr n thu , l u thu , không s n xu t và buônủ ướ ư ố ế ậ ế ả ấ 
bán nh ng m t hàng qu c c m. Th c hi n nh ng d ch v có h i cho thu n phong mữ ặ ố ấ ự ệ ữ ị ụ ạ ầ ỹ 
t c, trung th c trong giao ti p v i b n hàng (giao d ch, đàm phán, kí k t) và ng i tiêuụ ự ế ớ ạ ị ế ườ 
dùng: không làm hàng gi , khuy n m i gi , qu ng cáo sai s th t, s d ng trái phépả ế ạ ả ả ự ậ ử ụ 
nh ng nhãn hi u n i ti ng, vi ph m b n quy n, phá giá theo l i ăn c p, trung th cữ ệ ổ ế ạ ả ề ố ướ ự 
ngay v i b n than, không h i l , tham ô, th t két, khi m công vi tớ ả ố ộ ụ ế ự
1.2.2 - Tôn tr ng con ng i: ọ ườ
Đ i v i nh ng ng i c ng s và d i quy nố ớ ữ ườ ộ ự ướ ề : tôn tr ng ph m giá, quy nọ ẩ ề 
l i chính đáng, tôn tr ng h nh phúc, tôn tr ng ti m năng phát tri n c a nhân viên, quanợ ọ ạ ọ ề ể ủ 
tâm đúng m c, tôn tr ng quy n t do và các quy n h n h p pháp khác. ứ ọ ề ự ề ạ ợ
Đ i v i khách hàng:ố ớ tôn tr ng nhu c u, s thích và tâm lý khách hàng. ọ ầ ở
Đ i v i đ i th c nh tranh:ố ớ ố ủ ạ tôn tr ng l i ích c a đ i th .ọ ợ ủ ố ủ
1.2.3 - Trách nhi m v i c ng đ ng, xã h i: ệ ớ ộ ồ ộ
Luôn g n l i ích c a doanh nghi p v i l i ích c a xã h i. ắ ợ ủ ệ ớ ợ ủ ộ
Trang 4
Tích c c góp ph n gi i quy t nh ng v n đ chung c a xã h i, thúc đ y xãự ầ ả ế ữ ấ ề ủ ộ ẩ 
h i phát tri n. ộ ể
1.2.4 - Bí m t và trung thành v i các trách nhi m đ c bi tậ ớ ệ ặ ệ
1.3 - Ph m vi áp d ng c a đ o đ c kinh doanh.ạ ụ ủ ạ ứ
Đó là t t c nh ng th ch xã h i, nh ng t ch c. nh ng ng i liên quan,ấ ả ữ ể ế ộ ữ ổ ứ ữ ườ 
tác đ ng đ n ho t đ ng kinh doanh: Th ch chính tr (XHCN). chính ph , công đoàn,ộ ế ạ ộ ể ế ị ủ 
nhà cung ng, khách hàng, c đông, ch doanh nghi p, ng i làm công. ứ ổ ủ ệ ườ . .
1.4 - S c n thi t c a Đ o Đ c Kinh Doanhự ầ ế ủ ạ ứ
Đ o đ c kinh doanh là r t c n thi t trong ho t đ ng kinh t xã h i ngày nay.ạ ứ ấ ầ ế ạ ộ ế ộ
Các doanh nhân càng ý th c rõ ràng v ph m trù đ o đ c c b n, ph bi nứ ề ạ ạ ứ ơ ả ổ ế 
trong truy n th ng luân lý t t đ p c a dân t c ta t x a nh : s phân bi t thi n và ác,ề ố ố ẹ ủ ộ ừ ư ư ự ệ ệ 
l ng tâm, nghĩa v , nhân đ oươ ụ ạ
Các doanh nhân còn c n ti p thu đ o đ c phát sinh trong xã h i m i n c ta,ầ ế ạ ứ ộ ớ ướ 
các ch un m c đ o đ c m i đ áp d ng vào kinh doanh nh : tính trung th c, tính t pẩ ự ạ ứ ớ ể ụ ư ự ậ 
th , yêu lao đ ng, yêu n c v.vể ộ ướ
Các chu n m c đ o đ c kinh doanh là c s tình c m và trí tu c th đ nhẩ ự ạ ứ ơ ở ả ệ ụ ể ị 
h ng trong các ho ch đ nh và t ch c kinh doanh đ đ m b o đ c s phát tri n kinhướ ạ ị ổ ứ ể ả ả ượ ự ể 
t xã h i cho doanh nghi p c a mình.ế ộ ệ ủ
Trang 5
Ch ng II. Th c Tr ng C a V n Đ ươ ự ạ ủ ấ ề Đ o Đ cạ ứ 
Trong Kinh Doanh C a Các Doanh Nghi pủ ệ
2.1 Th c Tr ng N n Kinh T Th Tr ng Vi t Namự ạ ề ế ị ườ ệ
 Kinh t Viêt Nam trong nh ng năm g n tr l i đây đang có xu th phát tri nế ữ ầ ở ạ ế ể 
m nh. Vi c l n l t Vi t Nam tr thành viên c a các t ch c kinh t l n trên th gi iạ ệ ầ ượ ệ ở ủ ổ ứ ế ớ ế ớ 
nh Asean, Apec, và đ c bi t là WTO. Đã kh ng đ nh Vi t Nam là m t đ t n c cóư ặ ệ ẳ ị ệ ộ ấ ướ 
ti m l c kinh t r t l n và đang trên con đ ng h i nh p kinh t th gi i. Nh ng trênề ự ế ấ ớ ườ ộ ậ ế ế ớ ư 
con đ ng th c hi n hi n đ i hóa công nghi p hóa đ t n c Vi t Nam g p r t nhi uườ ự ệ ệ ạ ệ ấ ướ ệ ặ ấ ề 
khó khăn trong công cu c h i nh p n n kinh thê gi i. ộ ộ ậ ề ớ
Vi t Nam gia nh p WTO đ c coi là m t thành công, m t minh ch ng cho s phát tri nệ ậ ượ ộ ộ ứ ự ể 
c a đ t n c nh ng v n g p nhi u khó khăn trong công cu c h i nh p n n kinh t , thủ ấ ướ ư ẫ ặ ề ộ ộ ậ ề ế ị 
tr ng th gi i. M t trong nh ng đi m th hi n đi u này là nh ng ràng bu c cũng nhườ ế ớ ộ ữ ể ể ệ ề ữ ộ ư 
cam k t c a Vi t Nam khi tr thành thành viên WTO đó chinh là vi c Vi t Nam ch pế ủ ệ ở ệ ệ ấ 
nh n b coi là n n kinh t phi th tr ng trong 12 năm t c là không muôn h n ngàyậ ị ề ế ị ườ ứ ơ 
31/12/2018. Đó đ c xem là m t trong nh ng khó khăn c a Vi t Nam, nh ng b ng s cượ ộ ữ ủ ệ ư ằ ứ 
m nh c a toàn dân và đ c bi t là s lãnh đ o tài tình c a đ ng công s n Vi t Nam hoànạ ủ ặ ệ ự ạ ủ ả ả ệ 
thành t t nhi m v xây d ng và ch ng minh cho c th gi i th y rõ n n kinh t Vi tố ệ ụ ự ứ ả ế ớ ấ ề ế ệ 
Nam đã th t s tr thành n n kinh t th tr ng thông qua vi c các n cậ ự ở ề ế ị ườ ệ ướ 
ASEAN( 3/5/2007) công nh n n n kinh t Vi t Nam là n n kinh t th tr ng và theoậ ề ế ệ ề ế ị ườ 
nh ng báo cáo m i nh t c a APEC v th tr ng Vi t Nam cho th y APEC s p côngữ ớ ấ ủ ề ị ườ ệ ấ ắ 
nh n n n kinh t Vi t Nam là n n kinh t th tr ng. Đó là m t d u hi u tích c c choậ ề ế ệ ề ế ị ườ ộ ấ ệ ự 
th tr ng doanh Vi t Nam, cũng nh m ra nhi u c h i phát tri n và c nh tranh trênị ườ ệ ư ở ề ơ ộ ể ạ 
th tr ng c a các doanh nghi p trong n c.ị ườ ủ ệ ướ
2.2 Th c Tr ng V n Đ Đ o Đ c Trong Kinh Doanh C nh Tranh C a Thự ạ ấ ề ạ ứ ạ ủ ị 
Tr ng Vi t Namườ ệ
2.2.1 Th c Tr ng c nh tranh trong th i kỳ bao c pự ạ ạ ờ ấ
Th i bao c p là tên g i đ c s d ng t i Vi t Nam đ ch m t giai đo n mà h uờ ấ ọ ượ ử ụ ạ ệ ể ỉ ộ ạ ầ 
h t sinh ho t kinh t di n ra dế ạ ế ễ i n n kinh t k ho ch hóa, m t đ c đi m c a n nướ ề ế ế ạ ộ ặ ể ủ ề 
kinh t theo ch nghĩa c ng s n. Hàng hóa đ c nhà n c phân ph i theo ch đ temế ủ ộ ả ượ ướ ố ế ộ 
phi u, hàng hóa không đ c mua bán t do trên th tr ng, không đ c phép v nế ượ ự ị ườ ượ ậ 
chuy n t do hàng hoá t đ a ph ng này sang đ a ph ng khác. Phân ph i hàng hóa,ể ự ừ ị ươ ị ươ ố 
h n ch trao đ i b ng ti n m t. Ch đ h kh u đ c thi t l p trong th i kỳ này đạ ế ổ ằ ề ặ ế ộ ộ ẩ ượ ế ậ ờ ể 
phân ph i l ng th c, th c ph m theo đ u ng i. L ng đôi khi cũng đ c tr b ngố ươ ự ự ẩ ầ ườ ươ ượ ả ằ 
hi n v t. ệ ậ
Các v n đ nh đ o đ c kinh doanh ,văn hoá kinh doanh, m i ch n i lên khiấ ề ư ạ ứ ớ ỉ ổ 
Vi t Nam th c hi n chính sách đ i m i và tham gia quá trình qu c t hoá và toàn c uệ ự ệ ổ ớ ố ế ầ 
Trang 6
hoá vào th i kì năm1991.Trongth i kì bao c p m i ho t d ng đ u do nhà n c ch đ o,ờ ờ ấ ọ ạ ộ ề ướ ỉ ạ 
vì th nh ng hành vi có đ o đ c đ c coi là nh ng hành vi tuân th c p trên. Ngoài raế ữ ạ ứ ượ ữ ủ ấ 
c u th p h n cung nên ch t l ng ph c v trong m ng cung c p th p nh ng ít ng iầ ấ ơ ấ ượ ụ ụ ạ ấ ấ ư ườ 
dám than phi n,vào th i gian đó công nghi p c a Vi t Nam ch a phát tri n,có r t ít nhàề ờ ệ ủ ệ ư ể ấ 
s n xu t và h u hêt thu c s h u c a nhà n c,nên không c n quan tâm đ n v n đả ấ ầ ộ ở ữ ủ ướ ầ ế ấ ề 
th ng hi u hay s h u trí tu .ươ ệ ở ữ ệ H u h t lao đông đ u làm vi c cho nhà n c,mà k lu tầ ế ề ệ ướ ỉ ậ 
và ch đ l ng th ng đ u th ng nh t và đ n gi n.Tìm đ c vi c làm c quan nhàế ộ ươ ưở ề ố ấ ơ ả ượ ệ ở ơ 
n c là r t khó khăn nên không có chuy n đình công hay mâu thu n lao đ ng. Chính vìướ ấ ệ ẫ ộ 
v y mà ch ng m t doanh nghi p nào hay m t cá nhân nào mu n giành vi c v mình,ậ ẳ ộ ệ ộ ố ệ ề 
hay tìm cách bán th t nhi u s n ph m d th a c a mình Chính vì v y d n đ n m tậ ề ả ẩ ư ừ ủ ậ ẫ ế ộ 
n n kinh t l c h u làm ăn theo ki u thành ph n vì v y trong th i kỳ này h u nh ch aề ế ạ ậ ể ầ ậ ờ ầ ư ư 
có cái khái ni m g i là “c nh tranh” nên h u nh ch a xu t hi n c nh tranh trong th iệ ọ ạ ầ ư ư ấ ệ ạ ờ 
kỳ này.
2.2.2 Th c tr ng c nh tranh trong th i kỳ đ i m i và h i nh p kinh t th gi iự ạ ạ ờ ổ ớ ộ ậ ế ế ớ
Năm 1986, đ i h i đ ng l n th VI đ ra ph ng h ng chi n l t cho n nạ ộ ả ầ ứ ề ươ ướ ế ượ ề 
kinh t qu c gia là h i nh p kinh t , hi n đ i hóa công nghi p hóa đ t n c. Đ i h iế ố ộ ậ ế ệ ạ ệ ấ ướ ạ ộ 
đ ng l n đó đã đánh m t móc son trong l ch s phát tri n và xây d ng đ t n c ta, ngàyả ầ ộ ị ử ể ự ấ ướ 
ngày đ a đ t n c ta tr thành m t đ t n c phát tri n, ng i dân có đ cái ăn cáiư ấ ướ ở ộ ấ ướ ể ườ ủ 
m c, r i t i d gi h nh phúc. ặ ồ ớ ư ả ạ
Vi t Nam ngày này là m t đ t n c có n n kinh t đang phát tri n t ng ngày,ệ ộ ấ ướ ề ế ể ừ 
cũng v i s phát tri n đó nhà n c đã đi u ti t, ban hành nh ng quy đ nh pháp lu t đớ ự ể ướ ề ế ữ ị ậ ể 
thúc đ y n n kinh t , cũng nh giúp đ t o đi u ki n thu n l i cho các doanh nghi pẩ ề ế ư ỡ ạ ề ệ ậ ợ ệ 
công ty trong và ngoài n c có m t môi tr ng c nh tranh lành m nh đ làm giàu choướ ộ ườ ạ ạ ể 
đ t n c và có nh ng s n ph m có ch t l ng t t nh t đ n tay ng i tiêu dùng. Vàấ ướ ữ ả ẩ ấ ượ ố ấ ế ườ 
bây gi th c tr ng c a th tr ng kinh t c nh tranh Vi t Nam h t s c quy t li t, nó làờ ự ạ ủ ị ườ ế ạ ệ ế ứ ế ệ 
n i không dành cho nh ng doanh nghi p th t b i không bi t đ i m i đ theo k p xu thơ ữ ệ ấ ạ ế ổ ớ ể ị ế 
th tr ng, cũng nh là n i không dành cho nh ng không bi t đ t l i ích c a ng i tiêuị ườ ư ơ ữ ế ặ ợ ủ ườ 
dùng hay c ng đ ng hay ng i tiêu dùng lên hàng đ u mà ch bi t t i l i nhu n c aộ ồ ườ ầ ỉ ế ớ ợ ậ ủ 
doanh nghi p mình. Ng i tiêu dùng hi n nay đ i h i cao v ch t l ng s n ph m,ệ ườ ệ ồ ỏ ề ấ ượ ả ẩ 
d ch v nh ng h cũng không b qua nh ng chi ti t, cũng nh cách mà doanh nghi pị ụ ư ọ ỏ ư ế ư ệ 
c nh tranh v i nhau đ ti p c n, và đ a s n ph m t i ng i tiêu dùng. Đi u đó càngạ ớ ể ế ậ ư ả ẩ ớ ườ ề 
ph n ánh s c nh tranh quy t li t c a các doanh nghi p trên th tr ng Vi t Nam.ả ự ạ ế ệ ủ ệ ị ườ ệ
Vi t Nam là m t trong nh ng n c phát tri n m nh v các lo i cây công nghi p,ệ ộ ữ ướ ể ạ ề ạ ệ 
m t trong s nh ng cây đó cây cafe là m t trong nh ng cây mang l i thu nh p cao choộ ố ữ ộ ữ ạ ậ 
ng i nông dân và đ ng th i nó g n li n v i hình nh c a m t anh chàng sinh viênườ ồ ờ ắ ề ớ ả ủ ộ 
nghèo đã c nh tranh đ ng đ u v i s ph n đ xây d ng m t th ng hi u cafe Vi tạ ươ ầ ớ ố ậ ể ự ộ ươ ệ ệ 
Trang 7
Nam trên th tr ng cafe th gi i. Đó chính là hình nh c a anh Đ ng Lê Nguyên Vũị ườ ế ớ ả ủ ặ 
ng i sinh ườ
viên kh i nghi p v i hai bàn tay tr ng sau đó thành l p nên công ty, th ng hi u cafeở ệ ớ ắ ậ ươ ệ 
Trung Nguyên n i ti ng trên th gi i. Nh ng ngày đ u xây d ng th ng hi u anh đã sỗ ế ế ớ ữ ầ ự ươ ệ ử 
d ng nh ng chi n l t kinh doanh lành m nh đ chinh ph c ng i tiêu dùng và ch ngụ ữ ế ượ ạ ể ụ ườ ứ 
t cho c th gi i th y đ c hình nh c a doanh nhân Vi t Nam. M t trong nh ngỏ ả ế ớ ấ ượ ả ủ ệ ộ ữ 
chi n l t c nh tranh n i ti ng c a anh là s bành tr ng c a cafe Trung Nguyên ra thế ượ ạ ỗ ế ủ ự ướ ủ ế 
gi i. Năm 2002, ớ cà phê Trung Nguyên đ u tiên xu t hi n Tôkyo ph i đ ng đ uầ ấ ệ ở ả ươ ầ 
Gloliath cà phê Starbucks,m t t p đoàn cà phê h n l n nh t Mĩ. Starbucks có h n 400ộ ậ ơ ớ ấ ở ơ 
c a hàng trong s 6000 ngàn c a hàng c a nó trên th gi i. Đi u ng c nhiên m t tách càử ố ử ủ ế ớ ề ạ ộ 
phê Trung Nguyên đ c n đ nh cao h n 50% so v i Starbucks và 25 % giá n i đ a khácượ ấ ị ơ ớ ộ ị 
nh ng v n chi m đ c m t v trí cao trong ng i tiêu dùng Nh t B n. Hi n nay cà phêư ẫ ế ượ ộ ị ườ ậ ả ệ 
Trung Nguyên đã có măt nhi u n c nh Nh t, Thái Lan, Singapore, Trung Qu c,ở ề ướ ư ậ ố 
Singgapore, Đ c, C ng Hoà Séc, Anh là m t chi n sĩ th t th trên th ng tr ng vìứ ộ ộ ế ậ ụ ươ ườ 
th ng hi u Vi t chính ý chí mãnh li t đã giúp anh th ng ki n công ty Ricefield trongươ ệ ệ ệ ắ ệ 
v c nh tranh tranh ch p quy n b o h th ng hiêu cà phê Trung Nguyên kéo dài h nụ ạ ấ ề ả ộ ươ ơ 
hai năm tai Mĩ,vi c m t doanh nghi p Vi t Nam có th th ng ki n m t công ty l n ệ ộ ệ ở ệ ể ắ ệ ộ ớ ở 
m t qu c gia bá ch v kinh t Mĩ trên n c h đã là m t đi u không t ng nh ngộ ố ủ ề ế ướ ọ ộ ề ưở ư 
Đ ng Lê Nguyên Vũ đã làm đ c. V y đi u gì đã giúp anh thành công trong các cu cặ ượ ậ ề ộ 
c nh tranh nh v y. Đó chính là s am hi u c a anh v ng i tiêu dùng, cách ph c vạ ư ậ ự ể ủ ề ườ ụ ụ 
đ c bi t t n tình c a nhân viên đó chính là m t trong nh ng cách mà anh và công tyặ ệ ậ ủ ộ ữ 
Trung Nguyên đã s d ng đ c nh tranh v i các công ty hàng đ u trên th gi i, và h nử ụ ể ạ ớ ầ ế ớ ơ 
th n a b ng ch t l ng café Vi t anh đã xây d ng nên m t th ng hi u cafe Vi tế ữ ằ ấ ượ ệ ự ộ ươ ệ ệ 
hàng đ u th gi i v i ch t l ng cũng nh cách anh b o v môi tr ng và quan tâm t iầ ế ớ ớ ấ ượ ư ả ệ ườ ớ 
s c kh o c a ng i tiêu dùng khi s d ng nh ng ch t cũng nh nh ng quy trình s nứ ẻ ủ ườ ử ụ ữ ấ ư ữ ả 
xu t an toàn và có ch t l ng.ấ ấ ượ
S c nh tranh lành m nh c a các doanh nghi p Vi t Nam không ch đ c xâyự ạ ạ ủ ệ ệ ỉ ượ 
d ng b i riêng mình cafe Trung Nguyên mà nó còn đ c xây d ng b i các doanh nghi pự ở ượ ự ở ệ 
công ty khác trong s đó có th nói đ n t p đoàn Tân Hi p Phát. Tân Hi p Phát là m tố ể ế ậ ệ ệ ộ 
t p đoàn s n xu t n c gi i khát m t lĩnh v c mà tr c đây g n nh th tr ng này đãậ ả ấ ướ ả ộ ự ướ ầ ư ị ườ 
Trang 8
b Pesi hay Cocacola chi m lĩnh. Nh ng b ng ngh l c Vi t nh ng ng i đ ng đ u t pị ế ư ằ ị ự ệ ữ ườ ứ ầ ậ 
đoàn cũng toàn th nhân viên c a doanh nghi p đã cùng nhau ph n đ u xây d ngể ủ ệ ấ ấ ự 
th ng hi u đ chi m đ c long tin c a ng i tiêu dùng Vi t Nam. Nh ng ng iươ ệ ể ế ượ ủ ườ ệ ữ ườ 
đ ng đ u t p đoàn Tân Hi p Phát h quan ni m r ng c n ph i c nh tranh v i nh ngứ ầ ậ ệ ọ ệ ằ ầ ả ạ ớ ữ 
t p đoàn Pesi hay Cocacola n u nh h mu n t n tài đ c, nh ng không có nghĩa là hậ ế ư ọ ố ồ ượ ư ọ 
có ph i xóa b đ i th c nh tranh c a mình ra kh i th tr ng Vi t Nam, hay ph i tiêuả ỏ ố ủ ạ ủ ỏ ị ườ ệ ả 
di t đ i th . M t quan ni n này m t ph n nào đã th hi n cũng nh tô đi m thêm choệ ố ủ ộ ệ ộ ầ ể ệ ư ể 
hình nh ph m ch t đ o đ c c a doanh nghi p Vi t Nam. B ng nh ng chi n l tả ẩ ấ ạ ứ ủ ệ ệ ằ ữ ế ượ 
c nh tranh lành m nh c a mình, Tân Hi p Phát đã phát tri n và đ ra nh ng chi n l tạ ạ ủ ệ ể ề ữ ế ượ 
c nh tranh mang tính “ạ khác bi t”ệ khi h quy t đ nh t o ra nh ng s n ph m mà trên thọ ế ị ạ ữ ả ẩ ị 
tr ng n cs gi i khát ch a có nh n c gi i khát OĐ hay Dr.Thanh b ng m t quyườ ươ ả ư ư ướ ả ộ ằ ộ 
trình s n xu t s ch và ch t l ng, đ ng th i không gây ô nhi m mô tr ng. B ng cáchả ấ ạ ấ ượ ồ ờ ễ ườ ằ 
c nh tranh lành m nh t p đoàn g n nh chi m lĩnh đ c th tr ng n c gi i khátạ ạ ậ ầ ư ế ượ ị ườ ướ ả 
Vi t cùng Pesi hay Cocacola.ệ
 Trong th i kỳ h i nh p kinh t th gi i thì c nh tranh trên th trờ ộ ậ ế ế ớ ạ ị ng th ng m iườ ươ ạ 
ngày càng kh c li t h n là do s l ng các doanh nghi p trên th tr ng ngày càng tăng,ố ệ ơ ố ượ ệ ị ườ 
s n ph m cung c p ngày càng đa d ng . đâu không có c nh tranh thì n n kinh t trìả ẩ ấ ạ Ở ạ ề ế 
tu ,vì v y c nh tranh là đ u c n thi t, nh ng các doanh nghi p c n l a ch n hình th cệ ậ ạ ề ầ ế ư ệ ầ ự ọ ứ 
c nh tranh cho phù h p trong th i đi m h i nh p kinh t th gi i kh ng đánh m t điạ ợ ờ ể ộ ậ ế ế ớ ộ ấ 
đ o đ c ch vì s ganh đua v kinh t gi a nh ng ch th trong n n s n xu t hàng hoáạ ứ ỉ ự ề ế ữ ữ ủ ể ề ả ấ 
nh m giành gi t nh ng đi u ki n thu n l i trong s n xu t, tiêu th ho c tiêu dùng hàngằ ậ ữ ề ệ ậ ợ ả ấ ụ ặ 
hoá đ t đó thu đ c nhi u l i ích nh t cho mình. Trên th tr ng Vi t Nam hiên nayể ừ ượ ề ợ ấ ị ườ ệ 
có nhi u hình th c c nh tranh r t đa d ng có th x y ra gi a ng i s n xu t v i ng iề ứ ạ ấ ạ ể ả ữ ườ ả ấ ớ ườ 
tiêu dùng( ng i s n xu t mu n bán đ t, ng i tiêu dùng mu n mua r ); gi a ng iườ ả ấ ố ắ ườ ố ẻ ữ ườ 
tiêu dùng v i nhau đ mua đ c hàng r h n, t t h n; gi a nh ng ng i s n xu t đớ ể ượ ẻ ơ ố ơ ữ ữ ườ ả ấ ể 
có nh ng đi u ki n t t h n trong s n xu t và tiêu th . Và bên c nh đó cũng có nhi uữ ề ệ ố ơ ả ấ ụ ạ ề 
bi n pháp c nh tranh: c nh tranh giá c (gi m giá...) ho c phi giá c (qu ng cáo...). ệ ạ ạ ả ả ặ ả ả
Trong th i di m h i nh p s n ph m không ch trong n c mà còn ngoài n c, đ s nờ ể ộ ậ ả ẩ ỉ ướ ướ ể ả 
ph m c a doanh nghi p mình đ ng v ng đ c trên th ng tr ng thì đ i h i s nẩ ủ ệ ứ ữ ượ ươ ườ ồ ỏ ả 
ph m có m t ch t l ng hoàn h o, uy tín, m u mã đ p, giá c ph i chăng .và v n đẩ ộ ấ ượ ả ẫ ẹ ả ả ấ ề 
quan tr ng c a doanh nghi p mu n t n t i thì có đ o đ c, và ph i đ t ch tín lên hàngọ ủ ệ ố ồ ạ ạ ứ ả ặ ữ 
đ u ,không h t đ bát c m c a ng i khác đánh s p th ng hi u c a các doanh nghi pầ ấ ổ ơ ủ ướ ậ ươ ệ ủ ệ 
Trang 9
khác đ chi m th tr ng. Vi t Nam có câu ể ế ị ườ Ở ệ “buôn có b n ,bán có ph ng”ạ ườ có 
nghĩa là không nh t thi t các doanh nghi p cùng c nh tranh m t m t hàng ph i s ngấ ế ệ ạ ộ ặ ả ố 
ch t v i nhau mà thông th ng liên k t v i nhau nh Hà N i ta s b t g p các phế ớ ườ ế ớ ư ở ộ ẽ ắ ặ ố 
hàng mã, hàng tr ng,ố
Còn n u m t l n đ n mãnh đ t B n Tre m i ng i s không th nào quên k o d aế ộ ầ ế ấ ế ọ ườ ẽ ể ẹ ừ 
Thăng Long 35 năm danh ti ng. V y m t câu h i đ t ra “T i sao h n i ti ng trong khiế ậ ộ ỏ ặ ạ ọ ổ ế 
B n Tre còn nhi u hãng k o d a khác?” Câu tr l i cũng khá đ n gi n đi u mà ai cũngế ề ẹ ừ ả ờ ơ ả ề 
nh n th y đ o đ c c a ng i lành đ o là bà Hai T - ng i dân B n Tre g i bà v iậ ấ ạ ứ ủ ườ ạ ỏ ườ ế ọ ớ 
các tên thân th ng, bà x ng đáng v i hình nh ng i lãnh đ o tài đ c v n toàn. Trongươ ứ ớ ả ườ ạ ứ ẹ 
kinh doanh k o d a, Thăng Long luôn c nh tranh v m u mã ch t l ng nh ng khôngẹ ừ ạ ề ẫ ấ ượ ư 
bao gi h giá quá m c khi mà h hoàn toàn có th đ thành chi m s l ng kháchờ ạ ứ ọ ể ể ế ố ượ 
hàng làm nh h ng đ n các công ty k o khác trên mãnh đ t x d a, mà c nh tranh đả ưở ế ẹ ấ ứ ừ ạ ể 
hoàn thi n ngàyệ
cùng các doanh nghi p khác phát tri n xây d ng m t th ng hi u “ệ ể ự ộ ượ ệ k o d a” ẹ ừ B n Treế 
quê h ng “Đ ng Kh i” anh hùng.ươ ồ ở
T ngày 18 đ n ngày 22/3/2007 có m t s ki n làm tác đ ng đ n ng i tiêu dùng Vi từ ế ộ ự ệ ộ ế ườ ệ 
Nam khi công ty TNHH Cocacola Vi t Nam quy t đ nh thu h i s n ph m Fanta chaiệ ế ị ồ ả ẩ 
nh a 1.5 lít trên th tr ng Hà N i và các t nh phía B c nghi ng có hàm l ngự ị ườ ộ ỉ ắ ờ ượ 
chlorine,ch t t y trùng là 35. Đó không ph i là m t tác đ ng làm x u đi th ng hi uấ ẩ ả ộ ộ ấ ươ ệ 
Cocacola vì trong s n ph m có ch a các ch t đ c h i mà hình hình m t doanh nghi pả ẩ ứ ấ ộ ạ ộ ệ 
dám nh n trách nhi m v mình khi ng s n ph m c a mình có l i, và đ c bi t xemậ ệ ề ờ ả ẩ ủ ỗ ặ ệ 
tr ng s c kh o c a ng i tiêu dùng khi quy t đ nh thu h i s n ph m m c dù đã l ngọ ứ ẻ ủ ườ ế ị ồ ả ẩ ặ ườ 
tr c đ c nh ng thi t h i v cho doanh nghi p. Bên c nh đó s c nh tranh quy t li tướ ượ ữ ệ ạ ề ệ ạ ự ạ ế ệ 
c a các doanh nghi p trên th tr ng đã mang l i nh ng l i ích l n cho ng i tiêu dùngủ ệ ị ườ ạ ữ ợ ớ ườ 
ch n h n th tr ng hàng không n i b t đ u le lói có c nh tranh, AirMêkong có kẳ ạ ị ườ ộ ắ ầ ạ ế 
Trang 10
ho ch m r ng c nh tranh h p tác v i hãng b u chính vi n thông VNPT,m r ng m ngạ ở ộ ạ ợ ớ ư ễ ở ộ ạ 
l i bán hàng qua vi c t n d ng c s h t ng c a VNPT b ng cách cung c p d ch vướ ệ ậ ụ ơ ở ạ ầ ủ ằ ấ ị ụ 
trên nh ng ch n đông khách và th ng xuyên quá t i ho c các tuy n mà VN Airline ítữ ặ ườ ả ặ ế 
chú ý. Hay Jestar Pacific th c hi n tái c c u b ng mô hình giá r đ thu hút nhi uự ệ ơ ấ ằ ẻ ể ề 
khách hang vì v y ng i dân có thu nh p trung bình cung có th đi máy bay và ti tậ ườ ậ ể ế 
ki m đ c chi phí.ệ ượ
Th trị ng ngày càng đa d ng thì hi n nay c nh tranh cũng th . Nh ng nh ng c nhườ ạ ệ ạ ế ư ữ ạ 
tranh lành, c nh tranh cùng thi đua s n xu t nâng cao ch t l ng c a các doanh nghi pạ ả ấ ấ ượ ủ ệ 
không dùng th đ an h th p s n ph m c a đ i th “ủ ọ ạ ấ ả ẩ ủ ố ủ không th i t c ng n n n ng iổ ắ ọ ế ườ 
khác đ mình t a sángể ỏ luôn nh n đ c s ng h c a khách hàng. Đi n hình cho hìnhậ ượ ự ủ ộ ủ ể 
th c c nh tranh này là c nh tranh gi a Pepsi và Coca-cola .Nh Pepsi là m t trongứ ạ ạ ữ ư ộ 
nh ng s n ph m thay th Coca-cola nh ng không làm m t doanh ti ng c a công tyữ ả ẩ ế ư ấ ế ủ 
Coca-cola mà tùy vào s a thích mà m i ng i có s l a ch n riêng cho mình có thự ư ỗ ườ ự ự ọ ể 
h gi m đi s l ng tiêu th không b ng tr c kia nh ng th ng hi u v n còn và ngàyọ ả ố ượ ụ ằ ướ ư ươ ệ ẫ 
càng bay xa h n n a trên th tr ng. Cùng v i đó là s phát tri n và nâng cao v ch tơ ữ ị ườ ớ ự ể ề ấ 
l ng cũng nh m u mã c a hai s n ph m này luôn đ c thì tr ng tiêu dùng th gi iượ ư ẫ ủ ả ẩ ượ ườ ế ớ 
và Vi t Nam a chu ng. ệ ư ộ
Th c t ,bên c nh nh ng hình th c c nh tranh lành m nh thì có r t nhi u ho tự ế ạ ữ ứ ạ ạ ấ ề ạ 
đ ng kinh t trái v i đ o đ c nh m làm h i các đ i th kinh doanh ho c khách hàng.ộ ế ớ ạ ứ ằ ạ ố ủ ặ 
Mà đi n hình đó là v vi c vì l i nhu n mà công ty VEDAN đã gây h i cho môi tr ngể ụ ệ ợ ậ ạ ườ 
m t cách h t s c không th ch p nh n đ c. Vì mu n c nh tranh v i các công ty khácộ ế ứ ể ấ ậ ượ ố ạ ớ 
trong cùng lĩnh v c Vedan đã tìm cách h giá thành s n ph m b ng cách c t gi m chiự ạ ả ẩ ằ ắ ả 
phí cho h th ng s lý n c th i. Vedan đã th i tr c ti p n c th i t nhà máy ra songệ ố ử ướ ả ả ự ế ướ ả ừ 
Th Vãi làm ô nhi m nghiêm tr ng đ n môi tr ng s ng cũng nh gây thi t h i l n vị ễ ọ ế ườ ố ư ệ ạ ớ ề 
kinh t l n cho các h s ng lân c n song Th Vãi. Bên c nh đó Vedan còn làm nhế ớ ộ ố ậ ị ạ ả 
h ng t i ngu n cung c p n c s ch cho các thành ph và các tĩnh lân c n, gây nhưở ớ ồ ấ ướ ạ ố ậ ả 
Trang 11
h ng đ n s c kh o c a ng i dân xung quan khi ph i ngày ngày h ng ch i nh ngưở ế ứ ẻ ủ ườ ả ứ ụ ữ 
mùi đ c h i khó ch i t sông b c lên, ngoài ra còn làm nhi m đ c ngu n n c gây h iộ ạ ụ ừ ố ễ ộ ồ ướ ạ 
cho ng i s d ng.ườ ử ụ
M t sô hình nh sông Th Vãi b VEDAN làm ô nhi m nghiêm tr ngộ ả ị ị ễ ọ
V i s thi u trách nhi m, vô ý th c c a Vedan khi ch bi t ngh t i l i nhu n c a cáớ ự ế ệ ứ ủ ỉ ế ỉ ớ ợ ậ ủ 
nhân công ty mình, thì ng i tiêu dùng đã l p t c ph n ng m nh m l i hi n t ng sườ ậ ứ ả ứ ạ ẽ ạ ệ ượ ự 
vi c này khi kêu g i t y chay Vedan. Tr c s ph n ng m nh m và quy t li t tệ ọ ẩ ướ ự ả ứ ạ ẽ ế ệ ừ 
ng i tiêu dùng, chính quy n các doanh nghi p Vedan đã công khai xin l i, th a nh nườ ề ệ ỗ ừ ậ 
l i l m và xin b i th ng. M t dù ng i dân và ng i tiêu dùng đã ch p nh n l i xinỗ ầ ồ ươ ặ ườ ườ ấ ậ ờ 
l i và ch i đ Vedan b i th ng nh ng nh ng n t ng, hình nh x u c a Vedan trongỗ ụ ể ồ ườ ư ữ ấ ượ ả ấ ủ 
ng i tiêu dùng và ng i dân mãi mãi còn l u l i. Hi n t i và trong tuong lai Vedan khóườ ườ ư ạ ệ ạ 
có ch đ ng trên th tr ng Vi t Nam.ỗ ứ ị ườ ệ
Trang 12
V vi c bê b i c a Vedan ch là m t ph n nh trong c nh tranh khụ ệ ố ủ ỉ ộ ầ ỏ ạ ông lành m nh,ạ 
không có đ o đ c trong c nh tranh c a các doanh nghi p t i Vi t Nam. Trên th gi iạ ứ ạ ủ ệ ạ ệ ế ớ 
m t trong nh ng th đo n "đen", ít t n kém đ u t mà gây thi t h i l n cho các đ i thộ ữ ủ ạ ố ầ ư ệ ạ ớ ố ủ 
c nh tranh là tung tin th t thi t, th ng g i là tin đ n. Tin đ n có nh h ng x u đ nạ ấ ệ ườ ọ ồ ồ ả ưở ấ ế 
doanh nghi p đ i th , t p trung vào các v n đ nh y c m nh ph ng th c kinh doanh,ệ ố ủ ậ ấ ề ạ ả ư ươ ứ 
t ch c nhân s , ch t l ng s n ph m, th m chí đôi khi c nh ng khuy t t t đ i t cáổ ứ ự ấ ượ ả ẩ ậ ả ữ ế ậ ờ ư 
nhân c a các nhân v t ch ch t trong đ n v , doanh nghi p đó.th gi i, không ít các đ iủ ậ ủ ố ơ ị ệ ế ớ ạ 
gia l ng danh đã t ng là n n nhân c a nh ng thông tin th t thi t này nh : Sony,ừ ừ ạ ủ ữ ấ ệ ư 
Erickson, Coca Cola, Pepsi...Còn Vi t Nam, ở ệ tuy n n kinh t th tr ng m i hình thànhề ế ị ườ ớ 
và phát tri n ch a lâu nh ng th đo n tung tin th t thi t cũng x y ra và đang có chi uể ư ư ủ ạ ấ ệ ả ề 
h ng ngày m t gia tăng ki n nhà n c không ki m soát m t cách hi u qu đ c, làmướ ộ ế ướ ể ộ ệ ả ượ 
không ít doanh nghi p làm ăn chân chính thi t h i kinh t r t l n. ệ ệ ạ ế ấ ớ Đó là nh ng th đo nữ ủ ạ 
tung tin đ n gây thi t h i l n, còn nh c nh tranh ki u tin đ n cò con thì h u nh di nồ ệ ạ ớ ư ạ ể ồ ầ ư ễ 
ra h ng ngày mà nhi u ng i g i là "h i ch ng" tin v t.Ch ng h n nh m t doanhằ ề ườ ọ ộ ứ ị ẳ ạ ư ộ 
nghi p đang tham gia đ u th u xây d ng m t công trình, b ng có tin đ n doanh nghi pệ ấ ầ ự ộ ỗ ồ ệ 
này đang có v n đ v tài chính, hay các công trình đã đ c doanh nghi p th c hi nấ ề ề ượ ệ ự ệ 
tr c đó có nhi u v n đ gian d i không b o đ m ch t l ng, th là thua th u, th mướ ề ấ ề ố ả ả ấ ượ ế ầ ậ 
chí không đ c tham gia đ u th u ch k t qu ki m tra. T ng t nh v y, khu du l chượ ấ ầ ờ ế ả ể ươ ự ư ậ ị 
này mu n h b khu du l ch kia thì tung tin: khu du l ch y m t v sinh, ch t l ngố ạ ệ ị ị ấ ấ ệ ấ ượ 
ph c v kém,tr t t an ninh không b o đ m... th là m t khách nh ch i. ụ ụ ậ ự ả ả ế ấ ư ơ Tin đ n th tồ ấ 
thi t đang tr thành m t vũ khí c nh tranh c a nh ng doanh nghi p làm ăn không l ngệ ở ộ ạ ủ ữ ệ ươ 
thi n. Vi c đ i phó đ c v i hình th c c nh tranh "b n" này r t khó khăn. M t sệ ệ ố ượ ớ ứ ạ ẩ ấ ộ ố 
doanh nghi p nh và v a (đ c bi t là Vi t Nam) ch a có đ c nh ng bi n pháp h uệ ỏ ừ ặ ệ ở ệ ư ượ ữ ệ ữ 
hi u đ ch ng l i hình th c c nh tranh b ng cách tung tin th t thi t này, h u h t hệ ể ố ạ ứ ạ ằ ấ ệ ầ ế ọ 
đ u d a vào các c quan qu n lý Nhà n c.ề ự ơ ả ướ Nh ng ngay các c quan ch c năng c aư ơ ứ ủ 
Nhà n c cũng r t lúng túng và b đ ng trong x lý đ i v i th đo n c nh tranh "đen"ướ ấ ị ộ ử ố ớ ủ ạ ạ 
này. Minh ch ng c th nh t là h i ch ng tin đ n v giá g o o trong nh ng tháng đ uứ ụ ể ấ ộ ứ ồ ề ạ ả ữ ầ 
năm 2008, làm cho các doanh nghi p và ng i tiêu dùng lao đao, các c p ngành ch cệ ườ ấ ứ 
năng lúng túng, gây cho vi c xu t kh u g o trì hoãn, thi t h i cho kinh t c a Vi tệ ấ ẩ ạ ệ ạ ế ủ ệ 
Nam.
M c dù hi n nay Vi t Nam đã có Lu tặ ệ ở ệ ậ 
C nh tranh, trong đó đ a ra nhi u hành vi bạ ư ề ị 
c m nh : mua chu c, d d , ép bu c trongấ ư ộ ụ ỗ ộ 
kinh doanh, dèm pha doanh nghi p khác,ệ 
qu ng cáo sai v i th c ch t, phân bi t đ iả ớ ự ấ ệ ố 
xử trong hi p h i, bán hàng đa c p b t chính.ệ ộ ấ ấ 
Nh v y, th đo n tung tin th t thi t đư ậ ủ ạ ấ ệ ể 
Trang 13
c nh tranh đ c x p vào đi u c m: gièm pha doanh nghi p. Đây là hành lang pháp lý đạ ượ ế ề ấ ệ ể 
các doanh nghi p c nh tranh lành m nh h n, các c quan ch c năng có c s pháp lý đệ ạ ạ ơ ơ ứ ơ ở ể 
x lý nh ng th đo n c nh tranh b ng tin đ n "đen".ử ữ ủ ạ ạ ằ ồ Tuy nhiên, vi c phát hi n ngu nệ ệ ồ 
g c phát xu t c a tin đ n không ph i là vi c đ n gi n, đòi h i r t nhi u th i gian côngố ấ ủ ồ ả ệ ơ ả ỏ ấ ề ờ 
s c, ti n b c m i đi u tra đ c. Mà n u có đi u tra ra đ c thì ch tài x lý cũng cònứ ề ạ ớ ề ượ ế ề ượ ế ử 
nhi u b t c p, th m chí còn r t nh so v i nh ng thi t h i vô hình cũng nh h u hìnhề ấ ậ ậ ấ ẹ ớ ữ ệ ạ ư ữ 
mà th ng hi u c a doanh nghi p đó gánh ch u.ươ ệ ủ ệ ị
Trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t , khi kinh t phát tri n, c nh tranh số ả ộ ậ ế ố ế ế ể ạ ẽ 
di n ra trên quy mô r ng h n v i m c đ gay g t h n trong m i lĩnh v c, đ c bi t làễ ộ ơ ớ ứ ộ ắ ơ ọ ự ặ ệ 
trong ngành d ch v nh b o hi m. ị ụ ư ả ể Đ giành đ c d ch v , nhi u công ty b o hi mể ượ ị ụ ề ả ể 
s n sàng h phí b ng m i giá mà không tính đ n hi u qu kinh doanh. Tình tr ng c nhẵ ạ ằ ọ ế ệ ả ạ ạ 
tranh không lành m nh nói trên b t đ u lan trên di n r ng t khi các công ty s d ngạ ắ ầ ệ ộ ừ ử ụ 
nh ng cán b nhân viên không có nghi p v b o hi m hay th c hi n ch đ khoánữ ộ ệ ụ ả ể ự ệ ế ộ 
doanh thu phí b o hi m cho các chi nhánh, phòng b o hi m khu v c hay đ i lý. Đ đ tả ể ả ể ự ạ ể ạ 
ch tiêu đ c giao khoán, các b ph n này bu c ph i ch y theo doanh s , không đánhỉ ượ ộ ậ ộ ả ạ ố 
giá, kh o sát r i ro, bán s n ph m b o hi m b ng m i giá. Đi m qua tình hình c nhả ủ ả ẩ ả ể ằ ọ ể ạ 
tranh v phí c a m t s s nề ủ ộ ố ả ngoài các hình th c c nh tranh nói trên, m t s doanhứ ạ ộ ố 
nghi p trong lĩnh v c b o hi m còn s d ng các bi n pháp hành chính đ gây s c ép,ệ ự ả ể ử ụ ệ ể ứ 
lôi kéo, ép bu c ng i tham gia b o hi m ph i mua b o hi m ho c s d ng d ch vộ ườ ả ể ả ả ể ặ ử ụ ị ụ 
môi gi i b o hi m t i m t doanh nghi p, trái v i quy n t do l a ch n và giao k t h pớ ả ể ạ ộ ệ ớ ề ự ự ọ ế ợ 
đ ng. Vi c c nh tranh thông qua s can thi p hành chính đã th hi n r t rõ trong nghi pồ ệ ạ ự ệ ể ệ ấ ệ 
v b o hi m h c sinh. M t vài doanh nghi p b o hi m m i ra đ i ho c m i tri n khaiụ ả ể ọ ộ ệ ả ể ớ ờ ặ ớ ể 
nghi p v , vì mu n chi m lĩnh th tr ng nên đã ch p nh n h tr nhà tr ng v iệ ụ ố ế ị ườ ấ ậ ỗ ợ ườ ớ 
ngu n kinh phí l n, th m chí còn cao h n c phí b o hi m thu đ c. Cách h tr này đãồ ớ ậ ơ ả ả ể ượ ỗ ợ 
t o đi u ki n cho nhà tr ng gây s c ép v i các doanh nghi p b o hi m khác, làm x uạ ề ệ ườ ứ ớ ệ ả ể ấ 
đi hình nh c a b o hi m h c sinh. Đ ng th i, trong nh ng năm h c t i, vi c thuy tả ủ ả ể ọ ồ ờ ữ ọ ớ ệ ế 
ph c ng i tham gia b o hi m ch p nh n phí b o hi m, m c kh u tr ho c đi u ki nụ ườ ả ể ấ ậ ả ể ứ ấ ừ ặ ề ệ 
b o hi m bình th ng s r t khó khăn.ả ể ườ ẽ ấ
2.2.3 Th c tr ng c a c nh tr nh đ c quy nự ạ ủ ạ ạ ộ ề
Trong tình hình c nh tranh ngày càng gay g t và quy t li t nh hiên nay m t sạ ắ ế ệ ư ộ ố 
doanh nghi p, công ty đã ch n hình th c kinh doanh đ c quy n. Hình th c c nh tranhệ ọ ứ ộ ề ứ ạ 
này th ng mang l i l i ích cho doanh nghi p nhi u h n là c a ng i tiêu dung. Khiườ ạ ợ ệ ề ơ ủ ườ 
ng i tiêu dùng không còn đ c l a ch n ngu n cung c p n a thì bu c lòng ph i ch nườ ượ ự ọ ồ ấ ữ ộ ả ọ 
s n ph m c a doanh nghi p đã đăng ký đ c quy n v i nh ng kho n chi phí và đi uả ẩ ủ ệ ộ ề ớ ữ ả ề 
kho n b t l i cho ng i tiêu dùng. Mà đi m hình trong nh ng hình th c kinh doanhả ấ ợ ườ ể ữ ứ 
c nh tranh này chính là c nh trong trong lĩnh v c truy n hình, xăng d u, đi n l c..ạ ạ ự ề ầ ệ ự
Trang 14
G n đây nh t là hi n t ng làm d l c xôn sao bàn tán phàn nàn đ n n i nh ngầ ấ ệ ượ ư ự ế ỗ ữ 
ng i, nh ng tín đ c a môn th thao vua ph i l p h i, trang webđ thu th p m tườ ữ ồ ủ ể ả ậ ộ ể ậ ộ 
tri u ch ký g i th t ng chính ph đ ngh bác b vi c truy n hình cáp K+ kinhệ ữ ử ủ ướ ủ ề ị ỏ ệ ề 
doanh đ c quy n phát s ng bóng đá châu Âu vào ngày ch nh t. Khi đó K+ công b kinhộ ề ố ủ ậ ố 
doanh đ c quy n s n ph m d ch ph này kèm thêm m t s đi u kho n m i, cùng cácộ ề ả ẩ ị ụ ộ ố ề ả ớ 
kho n tăng chi phí làm ng i dân b c xúc. ả ườ ứ
Hay vi c VFF ký h p đ u bán b n quy n V-League trong 20 năm làm b c d lu n,ệ ợ ầ ả ề ứ ư ậ 
nh ng ng i đam mê bong đá và quan tâm đ n gi i bong đá trong n c. Ng i hâm mữ ườ ế ả ướ ườ ộ 
bong đá n c nha lo l ng v m t K+ th hai.ướ ắ ề ộ ứ
2.3 Đánh Giá Th c V n Đ Đ o Đ c Trong Kinh Doanh C nh Tr nh Vi t Namự ấ ề ạ ứ ạ ạ Ở ệ
 V n đ đ o đ c trong kinh doanh c nh tranh n c ta đang tình tr ng báo đ ngấ ề ạ ứ ạ ở ướ ở ạ ộ 
khi ngày càng nhi u doanh nghi p ch quan tâm t i l i nhu n ,à quên đi đ o đ c, tráchề ệ ỉ ớ ợ ậ ạ ứ 
nhi m c a mình đ i v i c ng đ ng ng i tiêu dùng và đ c bi t là môi tr ng.ệ ủ ố ớ ộ ồ ườ ặ ệ ươ
 Ngày ngày càng nhi u doanh nghi p công ty l i đ a nhau ra tòa ki n t ng v i lý doề ệ ạ ư ệ ụ ớ 
đ i th c nh tranh không lành m nh làm thi t h i cho doanh nghi p, ngoài ra còn nhi uố ủ ạ ạ ệ ạ ệ ề 
nhà máy xí nghi p th i nh ng ch t th i ch a đ c x lý ra môi tr ng. Trong khi đó,ệ ả ữ ấ ả ư ượ ử ườ 
ch tài pháp lu t c a nhà n c v n còn nhi u khe h và ch a có bi n pháp, quy đ nh xế ậ ủ ướ ẫ ề ở ư ệ ị ử 
th t nghiêm kh c các doanh nghi p vi pham, mà m i ch có tính c nh cáo ch a có tínhậ ắ ệ ớ ỉ ả ư 
răng đe cao.
Trang 15
Ch ng III. M t S Gi i Pháp Phát Tri n, Nângươ ộ ố ả ể 
Cao Ý Th c Đ o Đ c Trong C nh Tranhứ ạ ứ ạ
Tr c năm 1991,Nhà n c t p trung bao c p nên t t c nh ng ph m trù v đ oướ ướ ậ ấ ấ ả ữ ạ ề ạ 
đ c kinh doanh , đ c bi t là đ o đ c kinh doanh trong c nh tranh là không c n thi t.Tứ ặ ệ ạ ứ ạ ầ ế ừ 
khi Vi t Nam tham gia toàn c u hóa ,thì các v n đ v đ o đ c kinh doanh đ c bi tệ ầ ấ ề ề ạ ứ ặ ệ 
trong c nh tranh là c c kỳ quan tr ng.Đây là v n đ nóng b ng và sôi đ ng c a khoaạ ự ọ ấ ề ỏ ộ ủ 
h c pháp lý nói chung và khoa h c pháp lý kinh t nói riêng không ch đ i v i các qu cọ ọ ế ỉ ố ớ ố 
gia đã có n n kinh t th tr ng phát tri n mà c ngay các qu c gia m i chuy n đ iề ế ị ườ ể ả ở ố ớ ể ổ 
trong đó có Vi t Nam. M c dù đã đ c bi t đ n nh ng nh ng v n đ này v n r t m iệ ặ ượ ế ế ư ữ ấ ề ẫ ấ ớ 
m ,.đ c nhà n c quan tâm và v n còn nhi u b t c p , ví v y mà nhà n c c n ph iẻ ượ ướ ẩ ề ấ ậ ậ ướ ầ ả 
có nhi u bi n pháp đ đ a đ o đ c kinh doanh vào môi tr ng c nh tranh.ề ệ ể ư ạ ứ ườ ạ
3.1. Đ i v i Nhà N c:ố ớ ướ
3.1.1. Tăng c ng ki m tra, ki m soát ho t đ ng c a các doanh nghi p.ườ ể ể ạ ộ ủ ệ
Nhà n c và các ngành, các c quan ch c năng c n ph i giám sát, qu n lướ ơ ứ ầ ả ả ý ch tặ 
ch ho t đ ng c a các cá nhân, t ch c và doanh nghi p b ng cách ban hành các bẽ ạ ộ ủ ổ ứ ệ ằ ộ 
lu t, các ngh đ nh. các c quan ch c năng c n s m rà soát, hoàn thi n hành lang pháp lýậ ị ị ơ ứ ầ ớ ệ 
đ th tr ng kinh t v n hành theo chu n m c qu c t , t o ra môi tr ng c nh tranhể ị ườ ế ậ ẩ ự ố ế ạ ườ ạ 
lành m nh, th c hi n ki m soát, ki m toán n i b nh m phòng ch ng các bi u hi n tiêuạ ự ệ ể ể ộ ộ ằ ố ể ệ 
c c trong quá trình ho t đ ng.ự ạ ộ
3.1.2. Có nh ng bi n pháp khuy n khích cá nhân, doanh nghi p nâng cao đ oữ ệ ế ệ ạ 
đ c kinh doanh c a mình đ ng th i có các ch tài x ph t thích đáng đ i v i nh ng cáứ ủ ồ ờ ế ử ạ ố ớ ữ 
nhân, doanh nghi p vi ph m.ệ ạ 
Không có ranh gi i c đ nh nào mà đ o đ c là m t ph m trù mà con ngớ ố ị ạ ứ ộ ạ i luônườ 
c n v n lên đ đ t đ n nó. R t khó ki m soát đ o đ c vầ ươ ể ạ ế ấ ể ạ ứ ì nó v t xa h n vi c tuânượ ơ ệ 
th pháp lu t r t nhi u. V i đ o đ c kinh doanh, v n đ củ ậ ấ ề ớ ạ ứ ấ ề òn ph c t p hứ ạ n vơ ì vi c tuânệ 
th đ o đ c trong ng n h n th ng không đem l i l i nhu n cho doanh nghi p, trongủ ạ ứ ắ ạ ườ ạ ợ ậ ệ 
khi l i nhu n m i là m c đích chính c a cá nhân và doanh nghi p. Vì v y, các cợ ậ ớ ụ ủ ệ ậ quanơ 
h u quan c n có nh ng bi n pháp đ khuy n khích doanh nghi p có thành tích trongữ ầ ữ ệ ể ế ệ 
đ o đ c kinh doanh nh trong các gi i Sao Vàng Đ t Vi t, Bông H ng Vàng có thạ ứ ư ả ấ ệ ồ ể 
đ a vi c có thành tích trong đ o đ c kinh doanh là m t tiêu chu n đ xét. Các c quanư ệ ạ ứ ộ ẩ ể ơ 
thông tin đ i chúng có th đăng bài tôn vinh nh ng cá nhân, doanh nghi p đ t tiêu chu nạ ể ữ ệ ạ ẩ 
này Ng c l i, ượ ạ các c quan qu n lý Nhà n c c n th ng xuyên theo sát di n bi nơ ả ướ ầ ườ ễ ế 
Trang 16
th tr ng, tăng c ng ki m tra, phát hi n và x lý nghiêm kh c các hành vi c nh tranhị ườ ườ ể ệ ử ắ ạ 
không lành m nh, tr c l i, không tuân th các yêu c u tài chính vi c x lý các hành viạ ụ ợ ủ ầ ệ ử 
này cũng c n đ m b o nguyên t c th n tr ng, khách quan, đúng ng i, đúng vi c đầ ả ả ắ ậ ọ ườ ệ ể 
không vì x lý m t cá nhân, m t doanh nghi p mà nh h ng không đáng có đ n cácử ộ ộ ệ ả ưở ế 
doanh nghi p làm ăn trung th c khác trên th tr ng. Nh ng vi ph m c th c n đ cệ ự ị ườ ữ ạ ụ ể ầ ượ 
x lý nghiêm kh c h n, và khi đó, các hành vi phi c nh tranh s ngày m t h n ch . C nử ắ ơ ạ ẽ ộ ạ ế ầ 
ch m d t tình tr ng các doanh nghi p làm ăn b t chính,ch y theo l i nhu n c nh tranhấ ứ ạ ệ ấ ạ ợ ậ ạ 
không lành m nh, th c hi n các hành vi, th đo n th ng tr ng đ ạ ự ệ ủ ạ ươ ườ ể xâm ph mạ t i uyớ 
tín, hình nh c a các doanh nghi p làm ăn chân chính nh qu ng cáo sai s th t, tung tinả ủ ệ ư ả ự ậ 
đ n th t thi t, mua chu c nhân viên n i b đ moi thông tin c m tVà gây nh ngồ ấ ệ ộ ộ ộ ể ơ ậ ữ 
nh nghiêm tr ng,thi t h i đ n ng i tiêu dùng. ả ọ ệ ạ ế ườ
3.1.3. C n nghiên c u đ b sung hoàn thi n khung lu t pháp Vi t nam nh mầ ứ ề ổ ệ ậ ệ ằ 
t o cạ s pháp lơ ở ý v ng ch c cho đ o đ c kinh doanh.ữ ắ ạ ứ
Đây là bi n pháp tiên quy t, vì lu t pháp chính là khung d th y nh t cho đ oệ ế ậ ễ ấ ấ ạ 
đ c kinh doanh. C n hoàn thi n các B Lu t có liên quan nhứ ầ ệ ộ ậ Lu t Đ u t ,ư ậ ầ ư lu t c nhậ ạ 
tranh, Lu t Lao đ ng, Lu t Doanh nghi p, Lu t B o v Ng i tiêu dùng, Lu t Môiậ ộ ậ ệ ậ ả ệ ườ ậ 
tr ng M t nguyên nhân quan tr ng cho tườ ộ ọ ình tr ng y u kém c a đ o đ c kinh doanhạ ế ủ ạ ứ 
trong c nh tranh Vi t Nam hi n nay xu t phát t s thi u hoàn thi n trong pháp lu tạ ở ệ ệ ấ ừ ự ế ệ ậ 
Vi t nam. N u lu t pháp quy đ nh ch t ch h n, h p lý h n s tránh đ c tình tr ngệ ế ậ ị ặ ẽ ơ ợ ơ ẽ ượ ạ 
doanh nghi p d a vào s sệ ự ự h c a lu t pháp mà tr n tránh nghĩa v đ o đ c c a mơ ở ủ ậ ố ụ ạ ứ ủ ình. 
M t ví d đi n hình cho v n đ này là ngộ ụ ể ấ ề i tiêu dùng Vi t Nam v n ch a đ c đ mườ ệ ẫ ư ượ ả 
b o quy n l i khi s d ng các hàng hóa, d ch v . Đa s v n trông ch vào “lả ề ợ ử ụ ị ụ ố ẫ ờ òng t t”ố 
c a ngủ i bán hàng khi mua các s n ph m trên th tr ng.ườ ả ẩ ị ườ Trong khi đó, trên th trị ngườ 
l i có quá nhi u ng i bán hàngạ ề ườ c nh tranh ch y theo l i nhu n ạ ạ ợ ậ không có tâm v i hàngớ 
hóa mình bán ra. H u qu cu i cùng là ngậ ả ố i tiêu dùng ph i ch u thi t thườ ả ị ệ òi.M t trongộ 
nh ng nguyên nhân c a tình tr ng trên là pháp lu t v b o v quy n l i c a ngữ ủ ạ ậ ề ả ệ ề ợ ủ i tiêuườ 
dùng t i Vi t Nam ch a đ c th c thi m t cách hi u qu . Hi n ch có hai văn b n quyạ ệ ư ượ ự ộ ệ ả ệ ỉ ả 
ph m pháp lu t liên quan đ n v n đ này là Pháp l nh B o v quy n l i ng i tiêuạ ậ ế ấ ề ệ ả ệ ề ợ ườ 
dùng (năm 1999) và Ngh đ nh 55/2008/NĐ - CP ngày 24/4/2008 quy đ nh chi ti t thi hànhị ị ị ế 
pháp l nh này. Tuy nhiên, các quy đ nh c a pháp l nh l i ch a phát huy đ c hi u l cệ ị ủ ệ ạ ư ượ ệ ự 
trên th c t . Quy n và trách nhi m c a ng i tiêu dùng đang đ c quy đ nh r t chungự ế ề ệ ủ ườ ượ ị ấ 
chung. Các quy đ nh m i ch đ c “g i tên” mà ch a đi sâu phân tích b n ch t c thị ớ ỉ ượ ọ ư ả ấ ụ ế 
c a các quy n và trách nhi m đó. Ví d , đi u 8 c a Pháp l nh có ghi: “ng i tiêu dùngủ ề ệ ụ ề ủ ệ ườ 
đ c b o đ m an toàn v tính m ng, s c kh e và môi tr ng khi s d ng hàng hóa,ượ ả ả ề ạ ứ ỏ ườ ử ụ 
d ch v ...” nh ng l i không quy đ nh quy n này đ c th hi n nh th nào trên th c t .ị ụ ư ạ ị ề ượ ể ệ ư ế ự ế 
Ng i tiêu dùng ph i làm gườ ả ì đ đ c đ m b o an toàn? Ngoài ra, còn t n t i nh ng b tể ượ ả ả ồ ạ ữ ấ 
Trang 17
c p trong quy đ nh v quy n và trách nhi m c a t ch c, cá nhân kinh doanh hàng hóa,ậ ị ề ề ệ ủ ổ ứ 
d ch v . Lu t B o v Ngị ụ ậ ả ệ i tiêu dùng cũng không quy đ nh các ch tài đ x lườ ị ế ể ử ý hành vi 
vi ph m c a t ch c cá nhân kinh doanh hàng hóa, d ch v nhạ ủ ổ ứ ị ụ ư ch y theo c nh tranh hạ ạ ạ 
giá s n ph m nh ng ch t l ng kémả ẩ ư ấ ươ , thông tin v d ch v hàng hóa thi u trung th c...ề ị ụ ế ự 
Đi u 16 c a Pháp l nh quy đ nh, t ch c, cá nhân s n xu t, kinh doanh hàng hóa, d chề ủ ệ ị ổ ứ ả ấ ị 
v ph i gi i quy t k p th i m i khi u n i c a ng i tiêu dùng v hàng hóa, d ch vụ ả ả ế ị ờ ọ ế ạ ủ ườ ề ị ụ 
c a mủ ình khi chúng không đúng tiêu chu n, ch t lẩ ấ ng, s l ng, giá c đượ ố ượ ả ã công bố 
ho c h p đ ng đã giao k t. Tuy nhiên, trình t , th t c ra sao, h u qu pháp lý mà cáặ ợ ồ ế ự ủ ụ ậ ả 
nhân t ch c ph i gánh ch u khi không th c hi n yêu c u này nhổ ứ ả ị ự ệ ầ th nào l i khôngư ế ạ 
đ c nói t i. Nh ng quy đ nh v quy n và trách nhi m c a ng i tiêu dùng trong cácượ ớ ữ ị ề ề ệ ủ ườ 
văn b n quy ph m pháp lu t hi n hành v n cả ạ ậ ệ ẫ òn mang tính ch t “ngh quy t”, chấ ị ế a th cư ự 
s đ m b o c ch cho vi c th c thi các quy n này. Nh ng h n ch trong các văn b nự ả ả ơ ế ệ ự ề ữ ạ ế ả 
quy ph m pháp lu t đạ ậ ã khi n cho ngế i tiêu dùng Vi t Nam ch a đ c b o v t tườ ệ ư ượ ả ệ ố 
nh t v quy n l i.Yêu c u đ t ra lúc này đ i v i th c t Vi t Nam là c n có lu t vấ ề ề ợ ầ ặ ố ớ ự ế ở ệ ầ ậ ề 
h i đ tăng c ng vai trộ ể ườ ò c a các h i trong công tác b o v ngủ ộ ả ệ i tiêu dùng. ườ
3.1.4. C n tăng c ng tuyên truy n, giáo d c, nâng cao nh n th c v đ o đ cầ ườ ề ụ ậ ứ ề ạ ứ 
kinh doanh Vi t Nam.ở ệ
M t đi u quan tr ng là không ch các nhà kinh doanh, các nhà nghiên c u m i