Tiểu luận Các hình thức tiền lương

Tiểu luận 
Các hình thức 
tiền lương 
 Lời mở đầu 
Đứng trước những biến động không có lợi của nền kinh tế thế giới 
hiện nay, Việt Nam là một trong những nước châu á có nền kinh tế ít 
biến động nhất.Đảng và nhà nước ta không lấy đó làm chủ quan để quên 
đi mục đích cuối cùng là tiến tới XHCN- một xã hội mà trong đó con 
người được đề cao , được tự do - ấm no - hạnh phúc. Mục tiêu đã có vậy 
vấn đề ở đây là những đường lối , chính sách của nhà nước trong nền 
kinh tế hiện nay . 
Chính sách , chế độ tiền lương là một trong những vấn đề trọng yếu 
liên quan mật thiết và có ảnh hưởng thường xuyên mang tính quyết định 
tới động thái kinh tế, chính trị , xã hội của đất nước. Đảng và Nhà nước 
ta đã xác định rất rõ : quan tâm đến con người là vấn đề trọng tâm để 
phát triển kinh tế , xã hội hay nói một cách khác là đầu tư vào con người 
chính là hình thức đầu tư có lợi nhất cho tương lai của chúng ta. Chỉ có 
quan tâm phát triển con người mới khai thác được khả năng tiềm ẩn của 
họ. Một trong những nhân tố kích thích được khả năng ấy là lợi ích của 
họ khi tham gia các hoạt động kinh tế- xã hội . công tac tiền lương nói 
chung và hình thức tiền lương nói riêng là một trong những biểu hiện cụ 
thể của lợi ích đó. 
 Trải qua bao năm tháng thăng trầm của lịch sử, chúng ta đã luôn 
thay đổi để phù hợp với bối cảnh xã hội. Mặc dù các hình thức tiền 
lương , tiền thưởng đã áp dụng khá lâu ở nước ta nhưng cho đến nay vẫn 
còn rất nhiều bất cập. Tiền lương vẫn chưa thực sự phát huy được tính 
năng của nó. 
 Đề tài này nghiên cứu Vai trò của các hình thức tiền lương 
trong viêc kích thích lao động nhằm trả lời các câu hỏi : tiền lương là 
gì? tiền lương danh nghĩa và tiền lương thực tế ? ....... 
Nội dung của đề tài được chia làm hai phần: 
I/ Lý thuyết tiền lương và vai trò của nó trong việc kích thích lao 
động 
II/ Tiền lương thực tế và tiền lương danh nghĩa- một khoảng cách 
thực tế cần rút ngắn. 
 Phần nội dung 
I/ Lý thuyết các hình thức tiền lương và vai trò của nó trong việc 
kích thích lao động . 
 Trong nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ 
chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN, đã 
thừa nhận người lao động được tự do làm việc theo hợp đồng tự thoả 
thuận, tự do thay đổi công việc , nơi làm việc phù hợp với nhu cầu bản 
thân. hay nói một cách khác là về mặt lý luận thừa nhận sự tồn tại khách 
quan của phạm trù thị trường sức lao động , nên tiền lương không chỉ là 
phạm trù phân phối mà còn là phạm trù trao đổi, phạm trù giá trị . Tiền 
đề này yêu cầu khi xây dựng các cơ chế tiền lương , hình thức tiền 
lương, phải nghiên cứu mục đích, động cơ làm việc cũng như nhu cầu và 
lợi ích của người lao động để phát triển sản xuất , phát triển xã hội . 
1/ Tiền lương là gì ? 
Theo quan điểm của nhà lý luậnCacMac thì : tiền lương trong chủ 
nghĩa tư ban là biểu hiện bằng tiền của giá trị sức lao động , nhưng lại 
biểu hiện như giá cả của lao động . Đây là một định nghĩa không khó 
hiểu nhưng đặt nó trong nên kinh tế thị trường ta phải nhìn nhận và giải 
thích nó ở một góc độ khác. 
Tiền lương là một phạm trù tổng hợp luôn luôn động vì nó nằm ở tất 
cả các khâu như: sản xuất , trao đổi , phân phối và tiêu dùng. 
 ở góc độ nhà nước tiền lương là công cụ để giải quyết các vấn đề 
ổn định xã hội, phát triển xã hội và điều tiết kinh tế.Nếu không sử dụng 
tốt chính sách tiền lương sẽ gây bất ổn cho các ngành kinh tế , giáo dục 
 và an ninh quốc phòng . Cải cách tiền lương chính là đầu tư tốt hơn cho 
con người và xã hội . 
 ở góc độ người sử dụng lao động , tiền lương phải trả đúng trả đủ 
cho người lao động. Tiền lương là một phần của chi phí sản xuất nên 
cũng phải được tính đúng tính đủ trong giá thành sản phẩm. 
ở góc độ người lao động , tiền lương phải là nguồn thu nhập chính , 
là nguồn tái sản xuất sức lao động và đủ để kích thích ngươi lao động 
trong quá trình làm việc. Do đó họ cần được trả đúng , trả đủ với sức 
lao động đã bỏ ra . 
2/ tiền lương trong nền kinh tế thị trường 
 Do chuyển sang cơ chế quản lý kinh tế mới nên bản chất tiền lương 
ở nước ta sẽ hoàn toàn thay đôỉ so với cơ chế tập chung quan liêu bao 
cấp . 
Trong thời bao cấp chúng ta đã hiểu một cách đơn giản và máy móc 
rằng:cứ có cơ chế sở hữu toàn dân và chế độ làm chủ tập thể về tư liệu 
sản xuất là tự nhiên người lao động trở thành người chủ tư liệu sản 
xuất.Những người cùng sở hữu tư liệu sản xuất đi cùng với nó là quan 
niệm cho rằng : nền kinh tế XHCN không phải là nền kinh tế thị trường, 
mà là nền kinh tế hoạt động trên cơ sở kế hoạch hoá tập trung . và do đó 
về bản chất tiền lương không phải là giá cả của sức lao động mà là một 
phạm trù thu nhập quốc dân được nhà nước phân phối một cách có kế 
hoạch cho người lao động theo số lượng và chất lượng lao động. 
Chế độ tiền lương trong cơ chế tập trung quan liêu bao cấp bao gồm 
hai phần: ngoài phần tiền lương được nhà nước phân phối theo các thang 
, bảng lương còn có phần bằng hiện vật . Phần này chiếm tỷ trọng lớn so 
 với phần lương cơ bản bằng tiền . Sau một thời gian thực hiện đã có rất 
nhiều bất cập nảy sinh , cụ thể là chính sách tiền lương này đã làm cho 
người lao động làm việc một cách thụ động , giảm tính sáng tạo, và từ 
đó đã làm thủ tiêu động lực của người lao động . 
Nhìn nhận thấy nhưng bất hợp lý trong chính sách tiền lương , đảng 
và nhà nước ta đã thông qua nghị quyết đại hội VI , và một số nghị quyết 
khác đã quyết định: chuyển từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp 
sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị 
trường có sự quản lý của nhà nước . Vì vậy trong lĩnh vực tiền lương và 
trả công lao động , định hướng cơ bản của chính sach tiền lương mới 
phải là một hệ thống được áp dụng cho mọi người lao động làm việc 
trong các thành phần kinh tế quốc dân , đồng thời cô ng nhận sự hoạt 
động của thị trường sức lao động . 
Mặt khác để tiền lương đúng với bản chất kinh tế của nó trong nền 
kinh tế thị trường ở Việt Nam , phải làm cho tiền lương thực hiện đúng 
chức năng của nó . 
 3/ Các hình thức trả lương : 
3.1/Hình thức trả lương theo thời gian: 
Trả lương theo thời gian là hình thức trả công cho người lao động 
dựa vào tỷ lệ tiền công cho một đơn vị thời gian và thời gian làm việc 
thực tế hay noi một cách khác là hình thức tiền lương mà số lượng của 
nó tỷ lệ thuận với thời gian làm việc của người lao động ở những công 
việc không tính được bằng sản phẩm. Thời gian làm việc có thể tính theo 
giờ , ngày , tuần , tháng ... nhưng thường tính bằng lương giá giờ. 
 Tiền lương trả theo thời gian chủ yếu áp dụng với người làm công 
tác quản lý. Đối với công nhân sản xuất thì hình thức này chỉ áp dụng 
trong một số trường hợp sau : 
• Công việc không định mức chặt chẽ và chính xác được để áp dụng 
hình thức trả lương theo sản phẩm. 
• Khi tốc độ công việc được thực hiện bằng máy móc , theo dây 
chuyền . 
Ưu điểm của hình thức này là: 
*Khi trả lương theo ngày,tuần,tháng nhà tư bản có thể kéo dài ngày 
lao động 
*Tăng cường độ lao động 
*Nhà tư bản có thể áp dụng lương giờ khi có ít việc làm,lương ngày 
,tuầnvà tháng khi có nhiều việc làm. 
 Hình thức trả lương này có nhiều nhược điểm hơn so với hình 
thức trả lương theo sản phẩm,chưa kích thích vật chất lớn đối với cá 
nhân người lao động vì chưa gắn thu nhập của mỗi người vơí kết quả lao 
động mà họ đã đạt được trong thời gian làm việc đó.Với hình thức trả 
lương này ,tiền lương thường để mang tính bình quân,nhiều lúc bậc 
lương không phản ánh đúng trình độ người lao động do việc đánh giá 
trình độ của người lao động quản lý là khó chính xác.Để giảm bớt tính 
bình quân thì vai trò của tiền lương trong hình thức trả lương này có xu 
hướng đưọc nâng cao. 
3.2/Hình thức trả lương theo sản phẩm 
 Trả lương theo sản phẩm là hình thức trả lương cho người lao động 
dựa trực tiếp vào số lượng ,chất lượng sản phẩm mà họ đã hoàn thành. 
 Đây là hình thức trả lương được áp dụng rộng rãi ở các doanh 
nghiệp,nhất là các doanh nghiệp sản xuất chế tạo sản phẩm.Hiện nay 
cùng với hình thức trả lương theo thời gian,các đơn vị kinh tế,các cơ sở 
thuộc thành phần kinh tế khác nhau đang áp dụng hình thức trả lương 
theo sản phẩm với nhiều chế độ linh hoạt. 
Hình thức trả lương này có nhiều ưu điểm hơn so với hình thức trả 
lương theo thời gian: 
* Chủ tư bản tiết kiệm chi phí trả lương cho hệ thống bộ máy đốc 
công 
* Người công nhân vì lợi ích của mình mà cải tiến kĩ thuật,tăng 
cường độ lao động, nâng cao tay nghề dẫn đến năng suất lao động 
tăng,khi năng suất lao động tăng ở từng người thì người đó có lợi nhưng 
khi mọi người đều ganh đua đưa năng suất đó lên là năng suất lao động 
trung bình của xã hội ,thì nhà tư bản hạ thấp đơn giá lương xuống dẫn 
đến công nhân càng làm nhiều thì tiền lương càng ít đi. 
Căn cứ vào đơn giá sản phẩm và đối tượng trả lương,hình thức trả 
lương theo sản phẩm có nhiều chế độ k hác nhau,áp dụng cho từng đối 
tượng trong từng trường hợp cụ thể,cho các thành phần kinh tế khác 
nhau. 
II/Tiền lương danh nghĩa và tiền lương thực tể nước ta-một khoảng 
cách thực tế cần rút ngắn 
 Khái niệm tiền lương đã được soi sáng dưới nhiều góc độ ở phần 
trên.Nhưng đến phần II này ta thấy lại nảy sinh hai khái niệm khá mới 
mẻ:tiền lương danh nghĩa-tiền lương thực tế.Vởy chúng đại diên cho lao 
đông nào và có tác động,ảnh hưởng gì tới nhau không. 
 1/Tiền lương danh nghĩa: 
 Theo định nghĩa của Mac thì:tiền lương danh nghĩa là số tiền mà 
người công nhân nhận được sau khi đã làm việc cho chủ tư bản.Hay nói 
một cách khác,thì nó chính là giá trị sức lao động được nhà tư bản tính 
bằng tiền để trả cho người công nhân.Tiền lương danh nghĩa không phản 
ánh rõ mức sống của người công nhân. 
2/Tiền lương thực tế: 
Là tổng khối lượng và chất lượng của những tư liệu tiêu dùng mà 
người công nhân mua được băngf tiền lương danh nghĩa.Tiền lương thực 
tế luôn phản ánh chính xác mức sống của người công nhân. 
Nếu thị trường ổn định không có lạm phát thì lương thực tế chính là 
lương danh nghĩa.Còn ngược lại thì lương thức tế luôn luôn nhỏ hơn 
lương danh nghĩa vì thế nếu muốn xác định lương thực tế thì phải tính 
đến lương danh nghĩa,nhưng cũng phải tính đến giá cả vật phẩm tiêu 
dùng,và tiền trả các khoản dịch vụ và thuế. 
3/Thực tế vấn đề tiền lương danh nghĩa-tiền lương thực tế ở Việt 
Nam 
*Khu vực kinh tế nhà nước 
Tiền lương của người làm công ăn lương trong khu vực kinhtế nhà 
nước không chỉ thấp mà còn toòn tại nhiều bất hợp lý hơn so với các khu 
vực,thành phần kinh tế khác.ở các khu vực kinh tế khác tuy cũng không 
ít tồn tại nhưng bước đầu đã thể hiện xu hướng tiến bộ hơn so với khu 
vực kinh tế nhà nước.Theo kết quả điều tra lao động, việc làm,khu vực 
thành thị ngày07/03/2000 do bộ lao đông thương binh và xã hội phối 
gợp với tổng cục thống kê thực hiện cho thấy :tính đến đầu năm 2000 có 
 khoảng 5740 doanh nghiệp nhà nước(giảm gần 6500 doanh nghiệp so 
với năm 1990).Với tổng số lao động chiếm khoảng 1,8 triệu người,trong 
đó có gần 90% lao động có việc làm thường xuyên và trên 10 % không 
có việc làm hoặc việc làm không thường xuyên. 
 Thêm vào đó là vấn đề mức lương tối thiểu.Sau nhiều năm thay đổi 
cơ cấu,cải cách mức tiền lương tối thiểu trong doanh nghiệp nhà nước 
hiện nay được quy định là 210.000đ/tháng .Đây là một mức lương quá 
thấp không đảm bảo tái sản xuất giản đơn sức lao động của ngời lao 
động chứ chưa nói tới tái sản xuất mưở rộng,không đủ chi cho nhu cầu 
thiết yếu của người lao động chưa kể còn phải nuôi thêm con,bảo hiểm 
tuổi già.Trong khi đó,quỹ lương và các khoản chi trợ cấp,phụ cấp đã 
chiếm khoảng 29 % tổng chi ngân sách(theo số liệu cuă ban tổ chức 
chính phủ).Ngoài tiền lương ngân sách còn phải chi rất nhiều vấn đề 
khác không kém phần quan trọng.Chính vì thế khi xây dựng mức lương 
tối thiểu chính phủ dường như bị ràng buộc nặng nề bởi sự eo hẹp của 
ngân sách nhà nước nên thường đưa ra những mức giá tư liệu sinh 
hoạt,tiêu dùng thấp xa so với mức thực tế.Do đó tiền lương luôn đứng 
trước mâu thuẫn là thấp so với nhu cầu của người lao động nhưng lại cao 
với khả năng của ngân sách. 
* Khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 
Theo điều tra của Báo phát triển kinh tế tháng 04/1999 tính đến đầu 
năm 1999, có gần 1500 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã bước 
vào hoạt động thu hút hơn 275.000 lao động làm việc trực tiếp và hàng 
chục vạn lao động làm các công việc xây dựng ,gia công ,dịch vụ và 
phục vụ cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.Tiền lương,thu 
 nhập tương đối ổn định,mức lương bình quân khoảng 74 USD/tháng 
,tương đương 1.020.000 VND/tháng. 
Đối với lao động có trình độ chuyên môn kỹ, thuật cao ,tay nghề 
giỏi được đãi ngộ thoả đáng hơn.Lao động có thu nhập cao như vậy ,giá 
cả tư liệu tiêu dùng cũng không gây ảnh hưởng gì mấy so với mức lương 
danh nghĩa trên .Khoảng cách giữa tiền lương danh nghĩa và tiền lương 
thực tế đã được rút ngắn. 
*Doanh nghiệp ngoài quốc doanh 
Theo số liệu của báo thời báo kinh té số ra tháng 09/2002 thì tổng số 
lao động trong các cơ sở ngoài quốc doanh là2.979.000 người.Mức tiền 
công bình quân khoảng 350.000 -400.000đồng/thángbằng khoảng 50 % 
mức tiền lương bình quân trong các doanh nghiệp nhà nước và 39 % 
mức tiền lương bình quân trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước 
ngoài..... 
Có khoảng 32 % cơ sở doanh nghiệp trả mức tiền lương bình quân 
từ 300.000 đồng/tháng trở xuống;khoảng 19% cơ sở doanh nghiệp trả 
mức tiền lương bình quân từ 301.000-400.000 đồng/tháng ;số còn lại trả 
trên 400.000/tháng.Đây không phải là một mức lương cao nhưng nó 
đang góp phần giảm tỉ lệ thất nghiệp ở Việt Nam. 
Lời kết 
 Thông qua những vấn đề tôi vừa nêu trên chúng ta đã thấy rõ tầm 
quan trọng của công tác trả lương trong các doanh nghiệp.Nó liên quan 
trực tiếp đến lợi ích kinh tế của nhà nước,tập thể và mỗi cá nhân. 
 Sức lao động và sự sáng tạo của người công nhân chỉ được phát 
huy khi họ được kích thích sản xuất bằng chính tiền lương mà họ nhận 
được. 
 Chính vì thế Đảng và nhà nước ta phải tích cực đẩy mạnh hơn trong 
công tác cải cách tiền lương vì một nền kinh tế phát triển. 
 Để hoàn thành đề tài này tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của 
giáo viên hướng dẫn;song không tránh khỏi những sai sót do kiến thức 
bản thân còn hạn chế.Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình đó 
và mong nhận được những ý kiến đóng góp khác để tiểu luận được hoàn 
thiện hơn. 
Mục lục 
A.Phần mở 
B.Phần nội dung 
 I.Lý thuyết các hình thức tiền lương và vai trò của nó trong việc kích 
thích lao động. 
 1.Tiền lương là gì? 
 2.Tiền lương trong nền kinh tế thị trường. 
 3.Các hình thức trả lương 
 3.1 Hình thức trả lương theo thời gian 
 3.2 Hình thức trả lương theo sản phẩm 
 II.Tiền lương danh nghĩa và tiền lương thực tế ở nước ta-một khoảng 
cách thực tế cần rút ngắn 
 1.Tiền lương danh nghĩa 
 2.Tiền lương thực tế 
 3.Thực tế vấn đề tiền lương danh nghĩa-tiền lương thực tế ở Việt 
Nam. 
Tài liệu tham khảo: 
 *Kết quả điều tra của bộ lao động thương binh và xã hội tháng 3/2000 
*Thời báo kinh tế tháng 9/2002 
*Báo phát triển kinh tế tháng 4/1999.