Tiểu luận Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến giá thu mua cà phê thô của Việt Nam

 TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ II TP HCM 



BÀI TIỂU LUẬN MÔN KINH TẾ LƯỢNG 
ĐỀ TÀI : 
PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ 
ẢNH HƯỞNG ĐẾN 
GIÁ THU MUA CÀ PHÊ THÔ 
CỦA VIỆT NAM 
GVHD: TRƯƠNG BÍCH PHƯƠNG 
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ 2 
ZALO: 0909232620 
Contents 
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH CÀ PHÊ TẠI VIỆT NAM ....................... 3 
I. Ý NGHĨA CỦA VIỆC LỰA CHỌN ĐỀ TÀI ......................................................... 3 
II. MỤC TIÊU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................................ 4 
III. KẾT CẤU TIỂU LUẬN .......................................................................................... 5 
CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI GIÁ THU 
MUA CÀ PHÊ THÔ ........................................................................................................... 6 
I. Cơ sở lý luận ............................................................................................................ 6 
II. Thiết lập mô hình tổng quát ..................................................................................... 7 
CHƯƠNG III: TỔNG QUAN VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ 
ẢNH HƯỞNG TỚI GIÁ THU MUA CÀ PHÊ THÔ ......................................................... 9 
CHƯƠNG III: TỔNG QUAN VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ 
ẢNH HƯỞNG TỚI GIÁ THU MUA CÀ PHÊ THÔ ....................................................... 10 
I. Giả thiết nghiên cứu .............................................................................................. 10 
II. Mô hình nghiên cứu đề xuất .................................................................................. 11 
III. Nguồn số liệu và cách thu thập số liệu .................................................................. 11 
CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN GIÁ 
THU MUA CÀ PHÊ THÔ ................................................................................................ 12 
I. Bảng thống kê mô tả ...................................................................................................... 12 
II. Chạy E-view và đọc kết quả nghiên cứu .................................................................. 13 
CHƯƠNG V: GỢI Ý CHÍNH SÁCH ĐỂ ĐIỀU CHỈNH GIÁ THU MUA CÀ PHÊ THÔ 
...................................................................................................................................... 18 
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ 2 
ZALO: 0909232620 
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH 
CÀ PHÊ TẠI VIỆT NAM 
I. Ý NGHĨA CỦA VIỆC LỰA CHỌN ĐỀ TÀI 
Việt Nam được thiên nhiên ưu ái ban tặng khí hậu thuận lợi cùng với đất 
bazan màu mỡ phù hợp cho việc sản xuất cây công nghiệp, đặc biệt là cà phê. Tuy 
nhiên, giá cà phê xuất khẩu hiện nay của Việt Nam lại khá bấp bênh, đời sống của 
người nông dân vẫn còn rất nhiều khó khăn, thiếu thốn. Nắm rõ các nhân tố ảnh 
hưởng đến giá thu mua cà phê thô là một công việc hết sức cần thiết đối với nhà 
nước, để có những giải pháp hợp lý nhằm kiểm soát giá cà phê, giúp người dân 
thoát nghèo. Vì vậy, nhóm quyết định chọn vấn đề nghiên cứu là: Phân tích những 
nhân tố ảnh hưởng đến giá thu mua cà phê thô của Việt Nam. 
 Với những lý do: 
Hiện nay, cà phê là mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, 
đứng thứ hai về giá trị sau lúa gạo, ước tính khối lượng xuất khẩu năm 2011 đạt 
1,2 triệu tấn và giá trị là 2,7 tỷ USD (theo giacaphe.com),đứng thứ hai trên thế giới 
về xuất khẩu cà phê; đứng đầu thế giới về sản xuất cà phê vối (robusta) với diện 
tích khoảng 540.000ha. Đây là những con số rất đáng mừng cho ngành nông 
nghiệp Việt Nam nói chung và ngành sản xuất cà phê nói riêng. Tuy nhiên, giá thu 
mua cà phê của Việt Nam lại thấp và không ổn định. Người nông dân thường 
xuyên phải chịu một nghịch cảnh: “Được mùa mất giá” khiến đời sống bấp bênh, 
năm được, năm mất. Do đó, việc nghiên cứu, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến 
giá thu mua cà phê của Việt Nam được khá nhiều người quan tâm. 
 Lợi ích của đề tài: 
Cà phê là một thức uống phổ biến rộng rãi và mang tính toàn cầu. Trên thế 
giới hiện nay, có hàng tỉ người uống cà phê mỗi ngày. Cà phê được dùng ở khắp 
mọi nơi từ trong gia đình đến ngoài công sở, nơi công cộng; với đủ các thành phần, 
tầng lớp xã hội: từ các nguyên thủ quốc gia, các nhà lãnh đạo, nhà khoa học đến 
các nghệ sĩ, bác sĩ, thương gia... và đến cả người dân bình thường nhất. Do đó 
ngành sản xuất cà phê là một ngành có thị trường rộng lớn và phong phú. Đây 
cũng là ngành đóng góp tích cực vào quá trình phát triển kinh tế Việt Nam, một 
nước có nhiều lợi thế tự nhiên trong việc sản xuất cà phê. Nếu nắm rõ được những 
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ 2 
ZALO: 0909232620 
nhân tố ảnh hưởng đến giá cà phê và khắc phục được tình trạng thiếu ổn định về 
giá, Việt Nam sẽ phát huy được những lợi thế của mình, và mang đến đời sống ấm 
no cho bà con nông dân. 
Hi vọng với đề tài mà nhóm nghiên cứu có thể giúp một phần nào cho người 
trồng cà phê cũng như doanh nghiệp kinh doanh sản xuất cà phê hiểu thêm về cơ 
chế tác động giá cà phê góp phần dự đoán chính xác về giá cà phê, từ đoán có kế 
hoạch kinh doanh và sản xuất cà phê hợp lý. Từ đó ổn định đời sống của bà con 
trồng cà phê, an tâm trong viêc sản xuất 
II. MỤC TIÊU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 
1. Mục tiêu nghiên cứu. 
1.1 Mục tiêu chung: Tìm hiểu nhân tố ảnh hưởng đến giá thu mua cà phê 
của Việt Nam. 
1.2 Mục tiêu cụ thể: 
- Tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng giá thu mua cà phê của Việt 
Nam. 
- Đánh giá các nhân tố chính ảnh hưởng đến giá thu mua cà phê 
Việt Nam. 
2. Câu hỏi nghiên cứu: 
- Giá xuất khẩu cà phê của thế giới ảnh hưởng giá thu mua cà phê Việt 
Nam như thế nào 
- Giá dầu, tỷ giá hối đối có ảnh hưởng tới giá cà phê như thế nào? 
- Tăng trưởngkinh tế, lãi suất thị trường ảnh hưởng tới giá thu mua cà 
phê như thế nào? 
- Giá cà phê thu mua ảnh hưởng như thế nào tới tình hình sản xuất cà 
phê? 
3. Phạm vi nghiên cứu 
- Không gian:Thị trường cà phê Việt Nam và thế giới 
- Thời gian: giai đoạn 1999- 2011 
BAOCAOTHUCTAP.NET 
ZALO: 0909232620 
III. KẾT CẤU TIỂU LUẬN 
Tiểu luận gồm 2 phần: 
Phần 1: phân tích và chạy eview các yếu tố đầu vào. 
Phần 2: đề ra các biện pháp để điều chỉnh giá thu mua cà phê thô theo tình hình 
xuất khẩu cà phê thế giới. 
BAOCAOTHUCTAP.NET 
ZALO: 0909232620 
CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC YẾU 
TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI GIÁ THU MUA 
CÀ PHÊ THÔ 
I. Cơ sở lý luận 
Anastasios Alexandridis(2010) có đề xuất để ước tính các nhân tố quyết định 
tới giá cà phê như sau: 
Pcf=f(Tt,Poil,Nc,Tg,Ls,CK,Ui) 
Trong đó: Tt là là biến thời tiết, ảnh hưởng rất lớn tới việc trồng và thu 
hoạch cà phê vì cà phê là một loại cây trồng theo mùa vụ. 
Poil là biến dầu thô, giá dầu cũng ảnh hưởng rất lớn tới giá cà phê thông qua 
việc ảnh hưởng giá đầu vào về phân bón nhiên liệu và việc vận chuyển. 
Nc là biến ngũ cốc, do việc chính sách của các chính phủ ưu tiên khuyến 
khích trồng ngũ cốc đảm bảo an ninh lương thực dẫn đến là giảm diện tích canh 
tác cà phê. 
Tg là biến tỷ giá hối đối, lập luận rằng tỷ giá hối đối ảnh hưởng đến tất cả 
các giao dịch hàng hóa giữa các nước với nhau và cà phê không phải là một trường 
hợp ngoại lệ. 
Ls là biến lãi suất, biến này ảnh hưởng tới hàng hóa tốn kho, ảnh hưởng tới 
việc đầu tư của nhà sản xuất do đó cà phê cũng bị ảnh hửơng. 
CK là biến chứng khoán, sự đánh giá thị trường của S&P cũng ảnh hưởng rất 
lớn đến thị trường cà phê thông qua những thong tin mà công ty này cung cấp cho 
các nhà đầu tư. 
Ui là tất cả các biến còn lại chưa được đưa vào mô hình, còn gọi là sai số. 
Từ đây chúng ta thấy, có rất nhiều yếu tố tác động đến giá cà phê xuất khẩu. 
Tuy nhiên, sẽ có rất nhiều sự thiếu sót biến khi áp dụng vào thị trường cà phê Việt 
Nam. Chẳng hạn trong bài “ Các nhân tác động đến giá hàng hóa cà phê- cao su- 
thép” của Ts Đinh Thế Hiển đồng tác giả thì biến tăng trưởng kinh tế(TR) cũng 
ảnh hưởng đáng kể tới giá thu mua vì tăng trưởng cao thì nhu cầu hàng hóa sẽ cao, 
ngoài ra còn biến lạm phát, nếu lạm phát(Lf) cao thì các chi phí đầu vào cao dẫn 
đến đầu ra cũng cao, tức là giá sẽ cao. 
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ 2 
Bài Tiểu Luận Kinh Tế Lượng 7 
Do đó, nếu chúng ta đưa thêm các biến về tăng trưởng kinh tế và lạm phát 
vào mô hình của Anastasios Alexandridis thì sẽ phù hợp hơn đối với Việt Nam 
Tức là : Pcf=f(Tt,Poil,Nc,Tg,Ls,CK,TR, Lf,Ui). 
II. Thiết lập mô hình tổng quát 
1. Biến phụ thuộc(Pcf: giá thu mua cà phê) 
Từ các cở sở lý luận mà tham khảo từ mô hình của Anastasios 
Alexandridis, ta thấy biến Pcf là biến biểu thị giá cà phê, chịu sự tác động rất 
nhiều yếu tố, không thể lấy một biến đại diện nào để đại diện cho sự ảnh hưởng tới 
giá cà phê được. Nhưng nhìn chung có thể chia làm ra làm 2 nhóm, một nhóm 
thuộc về yếu tố vĩ mô ( Tg,Ls CK,TR,Lf), nhóm còn lại là vi mô (Tt, Poil,Nc). 
Nhóm vĩ mô ảnh hưởng gián tiếp tiếp tới giá cà phê, thông qua tác động đến toàn 
bộ ngành kinh tế còn nhóm vi mô tác động trực tiếp sự sản giá cà phê 
2. Biến độc lập 
a. Mối quan hệ của sản lượng cà phê và giá thu mua cà phê của Việt 
Nam. 
Theo mô hình nhóm cung cà phê của Takamasa A kiyama và Panayotis N. 
Varangis (1989), sản lượng cà phê và giá cà phê có khả năng tác động lẫn nhau. 
Khi giá tăng làm cho sản lượng tăng lên vì sẽ có nhiều người trồng cà phê hơn. 
Nhưng khi sản lượng tăng lên sẽ làm cho giá giảm xuống bởi vì nguồn cung vượt 
quá cầu. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này, chúng ta chỉ xem xét 
sự tác động của sản lượng lên giá cả vì trong ngắn hạn sản lượng bình quân không 
thể gia tăng được bởi vì phải mất từ 3 đến 4 năm thì cây cà phê mới cho thu hoạch. 
b. Mối quan hệ giữa chất lượng cà phê giá thu mua cà phê 
Hiện nay, tuy Việt Nam được đánh giá là một nước xuất khẩu cà phê số 
một thế giới nhưng chất lượng cà phê Việt nam luôn thấp hơn những nước khác 
nên việc xuất khẩu với giá rất thấp. 
Chất lượng cà phê là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến giá cà phê. Theo 
Vinacafe (2011), chất lượng của cà phê vối Việt Nam chưa cao do yếu kém về 
khâu thu hái và công nghệ chế biến lạc hậu. Hiện tại, chất lượng cà phê xuất khẩu 
của Việt Nam được quy định dựa trên Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 4193:2005 do 
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn áp dụng. Tiêu chuẩn này áp dụng cho cà 
phê nhân: cà phê chè (Arabica) và cà phê vối (Robusta). 
Có một mô hình của Steven M. Shugan(1984),”Price-Quality Relationships”, 
nghiên cứu về mối quan hệ giữa giá cả và chất lượng thông qua hành vi người tiêu 
dùng trên các thị trường khác nhau. Bài viết trên đưa ra các phương trình quan hệ 
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ 2 
Bài Tiểu Luận Kinh Tế Lượng 8 
giữa giá cả và chất lượng và kết luận là giá cả và chất lượng có quan hệ phi tuyến 
tính, giá cả phản ánh mức độ chất lượng. Mối quan hệ giữa giá cả và chất lượng 
rất quan trọng và có ý nghĩa. Tuy nhiên, yếu tố chất lượng lại là yếu tố khó đo 
lường và rất ít bài nghiên cứu về vấn đề này vì thế khó đưa vào mô hình nghiên 
cứu. Do vậy, biến chất lượng thường được đưa vào sai số(Ui) 
c. Mối quan hệ giữa lãi suất và giá cà phê 
Trong mô hình của Anastasios Alexandridis(2010) có nhắc đến lãi suất 
có một ảnh hưởng đáng kể trên thị trường nông nghiệp nói chung ảnh hưởng đến 
chi phí giữ hàng tồn kho, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư (đất đai, máy móc và 
đầu vào mua hàng và ảnh hưởng đến kinh doanh các nhành nông nghiệp). trong 
bài của Ts Đinh thế Hiển lãi suất tác động thông qua sự vay vốn để sản xuất và 
kinh doanh cà phê xuất khẩu 
Jeffrey A. Frankel (2006) ‘The Effect Of Monetary Policy On Real 
Commodity Prices” và Jeffrey A. Frankel and Andrew K. Rose (2009), 
“Determinants of Agricultural and Mineral Commodity Prices” cũng cho kết quả 
tương tự: tỷ lệ lãi suất thực tế là một yếu tố quyết định quan trọng về lượng hàng 
tồn kho và giá cả của các mặt hàng nông sản và khoáng sản. Nghiên cứu cho rằng 
lãi suất cao sẽ làm giảm nhu cầu lưu trữ hàng hóa, tăng nguồn cung cấp dẫn đến 
giảm giá thị trường của hàng hóa. Khi tỷ lệ lãi suất thực tế cao, tiền chảy ra khỏi 
các mặt hàng, giống như nó chảy ra khỏi ngoại tệ, các thị trường mới nổi và các 
chứng khoán khác. Giảm tỷ lệ lãi suất thực tế có tác dụng ngược lại, làm giảm chi 
phí đối với hàng tồn kho và nâng cao giá cả hàng hóa. Khi tỷ lệ lãi suất thực tế 
thấp, tiền chảy vào hàng hóa, chảy vào ngoại tệ, thị trường mới nổi, và các chứng 
khoán. 
Kết quả nghiên cứu cho thấy mối quan hệ giữa giá cả hàng hóa và ảnh hưởng 
tiêu cực của lãi suất đối với chỉ số giá cả hàng hoá. Điều đó ảnh hưởng tương tự 
đối với cà phê. 
d. Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và giá cà phê 
Trong sự lập luận của Anastasios Alexandridis(2010) thì tỷ giá hối đối tác 
động đến tất cả các giao dịch hàng hóa nông nghiệp, trong đó có cà phê, bởi vì cà 
phê là một mặt hàng xuất, nhập khẩu. Như chúng ta đã biết: tỷ giá hối đoái là giá 
của đồng tiền này được tính theo một đồng tiền khác. Tỷ giá hối đoái cũng được 
hiểu là tỉ lệ trao đổi giữa hai đồng tiền của hai quốc gia khác 
nhau( Điều này chỉ ra rằng hoạt động của thị trường tỷ giá 
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ 2 
Bài Tiểu Luận Kinh Tế Lượng 9 
hối đối ảnh hưởng lớn đến giá trao đổi của mặt hàng cà phê giữa các nước, do đó 
ảnh hưởng đến sản xuất và tiêu thụ của các nước. 
Ở Việt Nam, tỷ giá hối đoái ảnh hưởng tới giá cà phê, như tác động đến các 
hàng hóa cơ bản khác. Đồng USD được dùng ở hầu hết các giao dịch thương mại 
hàng hóa toàn cầu. Sự biến động của nó gây ảnh hưởng rất lớn đến giá các hàng 
hóa cơ bản. Sự giảm giá của đồng USD ảnh hưởng trực tiếp, khiến giá cả hàng 
hóa của các nước xuất khẩu cao hơn đối với các nước nhập khẩu làm hàng hóa 
giảm sức cạnh tranh. Đồng thời, sẽ xuất hiện xu hướng đầu tư nhiều hơn vào 
những hàng hóa (vàng và hàng hóa cơ bản) do thị trường chứng khoán(cổ phiếu , 
trái phiếu..) và bất động sản giảm sức hút do bị ảnh hưởng bởi việc giảm giá đồng 
USD. Tỷ giá qua đó cũng ảnh hưởng gián tiếp tới sự tăng giá hàng hóa cơ bản, 
trong đó có cà phê. Tuy nhiên, tác động của tỷ giá hối đoái đến giá hàng xuất khẩu, 
ở đây là giá cà phê, thường có độ trễ, nên cần xem xét trong một thời gian dài. 
e. Mối quan hệ giữa tồn kho cà phê tại Mỹ và giá thu mua cà phê. 
Tình hình xuất nhập khẩu của Brazil, Việt Nam, Colombia ảnh hưởng rất 
lớn đến nguồn cung.Đẩy mạnh kim ngạch xuất khẩu, tăng nguồn cung dẫn đến giá 
cà phê giảm.Tương tự nhu cầu nhập khẩu tăng giảm cũng sẽ ảnh hưởng đến 
giá.Cầu giảm giá giảm.Cầu tăng giá tăng. 
Báo cáo tồn kho của cà phê trên các sàn giao dịch Thế Giới sẽ cho thấy sự 
thay đổi của nguồn cung và nguồn cầu. Do thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt 
Nam là Mỹ và Đức nên ở đây chúng ta chỉ nghiên cứu sản lượng tồn kho của thị 
trường Mỹ. 
\ 
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG CƠ SỞ 2 
Bài Tiểu Luận Kinh Tế Lượng 10 
CHƯƠNG III: TỔNG QUAN VỀ PHƯƠNG 
PHÁP NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH 
HƯỞNG TỚI GIÁ THU MUA CÀ PHÊ THÔ 
I. Giả thiết nghiên cứu 
Giả thuyết tương quan: Qua các cơ sơ lý thuyết và các mô hình tham khảo ở 
trên, chúng ta thấy có rất nhiều biến ảnh hưởng tới giá cà phê, đặc biệt là trong bối 
cạnh nền kinh tế thế giới phát triển, các nhân tố đó tác động đang xen vào nhau, 
làm chúng ta khó nhận biết nhân tố nào là nhấn tố chính. Tuy nhiên, ở Việt Nam, 
một số nhân tố hưởng tới giá thu mua cà phê nổi bật như: sản lượng cà phê sản xuất 
trong nước, chất lượng cà phê, yếu tố mùa vụ, tăng trưởng kinh tế, lãi suất cho vay 
của ngân hàng, tỷ giá hối đối, giá dầu thô, giá cà phê thế giới.. Trong các yếu tố 
này, chúng ta có thể chia chúng làm 2 nhóm chính. Một nhóm thuộc các nhân tố 
môi trường trong nước: sản lượng, chất lượng,yếu tố mùa vụ, tăng trưởng kinh tế, 
lãi suất ngân hàng; nhóm còn lại thuộc các nhân tố của thế giới: tỷ giá hối đoái, giá 
dầu thô, giá cà phê thế giới, thị trường chứng khoáng Trong mỗi nhóm nhân tố 
đó, chúng ta thấy nổi bật lên một số nhân tố thường ảnh hưởng trực tiếp tới giá cà 
phê xuất khẩu Việt nam như sau: 
Sản lượng cà phê: tác động trực tiếp qua cơ chế cung-cầu để xác định giá. 
Sản lượng nhiều thì giá giảm, sản lượng lượng ít thì giá cao 
Chất lượng cà phê: chất lượng cũng ảnh hưởng rất lớn tới giá cà phê. Tuy 
nhiên nhân tố chất lượng khó đo lường bằng số liệu được, chủ yếu dựa trên quan 
điểm của cầu thị trường, nên chúng ta sẽ đưa vào sai số Ui 
Mùa vụ thời tiết cũng là một nhân tố khó xác định và dự đoán chính xác 
được do thời tiết cũng thường xuyên thay đổi, do đó chúng ta dưa vào Ui 
Như đã nói ở trên ở phần tổng quan tài liệu, tăng trưởng kinh tế và lãi suất 
ảnh hưởng tới nhu cầu cà phê và vốn đầu tư vào ngành cà phê tại Việt Nam 
Giá cà phê thế giới, đây là nhân tố quan trọng nhất , trực tiếp ảnh hưởng tới 
giá thu mua cà phê Việt Nam, bởi vì cà phê Việt Nam xuất khẩu cho thị trường thế 
giới 
Tỷ giá hối đối và giá dầu thô cũng tác động tương tự như đã nêu ở phần tổng 
quan tài liệu.